Iris & Ayaan

Columns

Onlangs was het afscheid van Iris, “de persoonlijke medewerker” van Ayaan Hirsi Ali. Aangezien Ayaan binnenkort Nederland verlaat, heeft ook Iris besloten dat haar bestemming elders ligt. Zij treedt in dienst bij een groot Brits bedrijf.
Het was een vrolijke bijeenkomst, een beetje melancholiek ook, door Ayaan georganiseerd onder een doodgewone Hollandse schuilnaam, want het blijft oppassen met de Bouyeri’s onder ons. De moeder van Iris hield een toespraak over haar dochter, die onder de moeilijkste omstandigheden met Ayaan was meegereisd. Iris had geleerd hoe zij de grillige Ayaan in toom moest houden, zowel op de vlucht in een regeringsvliegtuig als winkelend in New Yorkse modezaken.

Ook Ayaan sprak. Ze deed dat geestig in menselijke taal, en ik was verbaasd dat zij haar argeloosheid nog steeds niet verloren heeft. Het was ook verbazingwekkend dat hier een vrouw stond te praten, over wie ik een paar uur daarvoor een noodkreet van Mario Vargas Llosa had gelezen. Die beschreef de relatie tussen Nederland en Ayaan in deze weinig vleiende bewoordingen: “Het is niet deze Somalische rechtvaardigheidsstrijdster die verliest, hoewel ze verslagen uit deze strijd tevoorschijn komt. Het is Nederland. Het toonde een deprimerend en bedroevend spektakel van morele kleinzieligheid, van hypocriet politiek gekonkel, van oneerbiedigheid en lafheid. Het lijkt onwaarschijnlijk dat het in het land waar Anne Frank haar marteling onderging, nog steeds niet duidelijk is dat je tijgers niet temt door ze rauw en onschuldig vlees toe te werpen of handkussen, maar dat dit juist hun eetlust aanwakkert en hun slagtanden en klauwen aanscherpt”.

In Nederlandse kranten heb ik nogal wat huilerige commentaren gelezen over de karikatuur die de buitenlandse pers van de kwestie-Ayaan heeft gemaakt, en ook de woorden van Vargas Llosa zullen hier ten lande wel overkomen als pathetisch, overdreven en geen rekening houdend met allerlei politieke subtiliteiten, maar mij lijkt dat het buitenland ons in de kern meer een spiegel voorhoudt dan wij willen erkennen. Per slot is Vargas Llosa een Nobelprijswinnaar, en daar heb je er tegenwoordig niet veel meer van in Nederland. En zeker niet in de literatuur, waar alleen de historicus Huizinga er lang geleden even dichtbij is geweest.

Op het afscheid van Iris waren veel VVD’ers aanwezig en er waren ook veel VVD’ers afwezig. Eigenlijk was de bijeenkomst helemaal gekleurd door de afkeer voor Rita Verdonk. Die kreeg niet alleen in alle toespraken een kat, maar ook in het lied dat werd gezongen op de melodie van How do you solve a problem like Maria uit de The Sound of Music. De tekst ging over de toekomst van Iris, en zo zong de hele zaal dat Iris in haar nieuwe werkkring “minder anarchie” zal tegenkomen, “heel anders dan bij de VVD!”. De slotregels van het lied waren:

Eén motto kunnen wij je wel verstrekken:
Niet Links; niet Rechts; maar altijd Recht door zee!

Ayaan en van Aartsen.jpg

Die regels, nog niet zo lang geleden door Rita Verdonk krachtig de wereld ingeslingerd, werden nu op een bijzonder smalende wijze gezongen, ook door de aanwezige VVD’ers. Na afloop sprak ik nog even met Jozias van Aartsen, iemand die met kop en schouders uitsteekt boven de meeste kamerleden. Ik vroeg hem of het waar is dat Kay van der Linde, die het bij Rita Verdonk zo onhandig heeft aangepakt, nu ook Mark Rutte gaat adviseren. Van Aartsen ontkende dat. Toch vreemd, zei ik, dat die Kay het zo ver heeft geschopt. Bij al die Amerikaanse campagnes was hij nooit meer dan een stagiaire. “Ja”, antwoordde Van Aartsen”, dat wist iedereen, behalve Rita. En dat was maar goed ook, want anders zou de stemming misschien heel anders zijn verlopen”.

Het Parool, 10 juni 2006