Freek de Oude

Columns

Het was in het begin van de jaren tachtig dat ik Freek de Jonge voor het eerst van dichtbij zag. Ik was in Carré naar een onemanshows geweest – ik denk De Mars – en ik vond het geweldig. Geestig, scherp, ontroerend, alles. Omdat ik met iemand was die Freek persoonlijk kende, mocht ik mee naar de afterparty. Daar gaf ik Freek een hand en keek met ontzag naar al die beroemde mensen.

Niet lang daarna kwam ik Freek zo maar op straat tegen en ontwikkelde zich een levendig gesprek. Het was de tijd van de Bagwhan, die juist vanuit India naar de Verenigde Staten was geëmigreerd. Ook in Nederland had de goeroe nogal wat enthousiaste volgelingen, en ik merkte ineens dat Freek de Baghwan heel serieus nam. Ook toen al was Freek op zoek naar Grote Onderwerpen en dacht hij dat er mensen bestonden die een speciale band onderhielden met de Grote Verhalen daarover. Mogelijk beschouwde hij zichzelf als een van hen.

Baghwan.jpg

Voor mij was de Baghwan een handige oplichter. Tegenover Grote verhalen over Grote onderwerpen sta ik nogal wantrouwig. Doorgaans worden de Grote verhalen verteld door Grote Mannen, die Grote Fouten maken die de wereld niet vooruit helpen.

Sindsdien ben ik Freek blijven volgen, vaak met genoegen. Wel taande mijn bewondering, naarmate de prediker in hem de overhand kreeg. Zo hield Freek op tweede kerstdag een preek in de Nieuwe Kerk te Den Haag onder de titel: “Wat is ons nog heilig?”.

Freek.jpg

De IKON zond het optreden uit en wie de dienst nog eens wil terug zien, kan terecht op de website van Freek. Daar zegt de cabaretier, zoon van een predikant, dat hij voor één keer in de voetsporen van zijn vader heeft willen treden “omdat ik mijn hele leven al dingen doe die de mensen niet van mij verwachten”.

Misschien hoor ik niet tot “de mensen”, maar het gekke is dat Freek al jaren precies die dingen doet die ik van hem verwacht. Als hij géén preek had gehouden, géén kansel had betreden en niet door IKON was uitgezonden, had ik daar meer van opgekeken. Nu is het, als je inmiddels de zestig bent gepasseerd, ook helemaal niet erg om regelmatig dingen te doen die de mensen van je verwachten. Het zou wel heel vermoeiend worden als Freek ons voortdurend zou lastig vallen met zijn onvoorspelbaarheid.

Zo was het ook volkomen te verwachten dat Freek eerdaags zou optreden in de EO-talkshow van Andries Knevel en Tijs van den Brink. En eveneens was het te verwachten dat Freek daar een paar dagen later een boos stukje over zou schrijven in de Volkskrant. De uitzending zelf viel vooral op door het onvermogen van Knevel en Van den Brink om een gesprek te leiden. Freek kreeg de kans voortdurend aan het woord te zijn en door iedereen heen te praten die voorzichtig ook wat wilde zeggen. De keer dat De Jonge ook iets kritisch over de EO zelf te berde wilde brengen, werd hij afgekapt. Het was een genante vertoning, en dat nog wel op 5 mei.

In de Volkskrant deed Freek er later zijn beklag over dat hij, ondanks de afspraak, niet over de “Grote Onderwerpen” had kunnen praten. Logisch dat het niks werd, want de Grote Onderwerpen van de EO – en van Freek – zijn de Grote Onderwerpen van het jaar nul, of in het beste geval de grote onderwerpen van de laat negentiende eeuw. Zou Freek niet in de gaten hebben dat zo’n talkshow er helemaal niet is voor de Grote Onderwerpen, maar voor het Grote Amusement, dat hij zelf ook altijd heeft vertegenwoordigd. EO of geen EO, dat is juist de ironie. The medium is the message.

Het Parool, 19 mei 2007