Links en rechts

Beweringen en bewijzen

Toen bekend werd dat ik komend seizoen als columnist bij Buitenhof zal optreden, werd mij onmiddellijk door journalisten gevraagd of ik eigenlijk wel rechts genoeg ben. De vraag werd soms met zo’n strengheid gesteld dat het leek of ik iets te verantwoorden had, al zou ik niet precies weten wat. Toch bleef de vraag hangen en ik besloot tot enige zelfreflectie.

In mijn jeugd was ik erg links. Mijn vader vond dat uitstekend, zo lang het maar niet te lang duurde. Hij stuurde mij daarom naar de Sovjet-Unie, een vakantiebestemming die toen voor een scholier erg uitzonderlijk was. Chroesjtsjov was al afgezet en het land werd geregeerd door Kosygin en Brezjnev. Ik vond het er vreselijk, maar was ik toen niet langer links? Ik vond van niet. De Sovjet-Unie, die was rechts!

Buitenhof3.jpg

Op de een of andere manier is die verwarring over links en rechts mij altijd blijven achtervolgen. Journalisten die mij ondervroegen bleken Désanne van Brederode, de andere columnist van Buitenhof, erg links te vinden, terwijl die volgens mij juist erg rechts is. Désanne is lid van de katholieke kerk, een rechtse welhaast reactionaire organisatie, die grote vraagtekens plaatst bij linkse verworvenheden als abortus en euthanasie. Maar aan de ander kant gelooft Désanne ook in reïncarnatie, dus is zij in een vorig leven misschien Che Guevara geweest. Ik verheug mij er erg op haar te ontmoeten.

Zelf hecht ik trouwens aan de klassieke tegenstelling tussen links en rechts, volgens welke opvatting de confessionele partijen in het parlement ter rechter en de niet-confessionele partijen ter linker zijde zijn geplaatst. Houden wij aan die tegenstelling vast dan is de CDA een rechtse en de VVD een linkse partij. De Christen-Unie is dan uiterst rechts en de SP uiterst links. Dat eerste klopt wel, maar gek genoeg vind ik de SP ook een rechtse partij, vooral als in denk aan Harry van Bommel die op het hoogtepunt van Saddam Hoesseins terreur in zijn eeuwige C&A-pak helemaal naar Bagdad reisde.

“Voor een humanitaire missie”, zegt hij er altijd zelf bij.

Ook beweerde hij dat het leger van Saddam hem voor een CIA-agent heeft aangezien. Ik bedoel maar: misschien zijn de Amerikanen Irak wel binnen gevallen om Harry van Bommel te bevrijden. Gevoel voor humor moet ook iets met het verschil tussen links en rechts te maken hebben. Jan Marijnissen bijvoorbeeld is in mijn ogen dan wel rechts, maar ook weer veel linkser dan Van Bommel. Marijnissen kan tenminste om zichzelf lachen.

“Links heeft meningen en rechts heeft belangen”, heeft Harry Mulisch eens gezegd. Of dat nog steeds waar is, betwijfel ik. In de Bijlmermeer blijkt de PvdA zulke grote belangen te hebben dat die helemaal verstrengeld zijn geraakt. Bij de PvdA zijn er trouwens reuze trots op dat een rapport – “wij hebben dat zelf geëntameerd!” – die zelfverrijking aan het licht heeft gebracht. Volgens Joost Zwagerman is deze schaamteloosheid logisch, want in zijn pamflet De schaamte voor links schrijft hij dat de PvdA tegenwoordig ook al een rechtse partij is.

Wie zich tegenwoordig wil spiegelen aan een rechtse denker, loopt weg met de psychiater Theodore Dalrymple. Je vindt hem overal en onlangs was hij ook in Nederland. In J/M, een blad voor ouders, las ik een interview met Dalrymple waarin hij te keer gaat tegen de mobiele telefoon. Dat ding heeft op sociaal gebied het kind niets te bieden en moet, net als de televisie en de computer, uit de kinderkamer worden verbannen.

Dalrymple.jpg

Het verzet tegen nieuwe technieken is van alle tijden. Als iets snel gaat, kan het niet gezond zijn. De stoomlocomotief riep daarom aanvankelijk veel weerstand op. De filosoof Bolland was tegen de fiets, vooral als er een vrouw op zat, en de historicus Huizinga had bezwaren tegen te snelle schepen. Je hoeft je ogen niet te sluiten voor allerlei maatschappelijke problemen die door welvaartsstaat zijn ontstaan, maar het heeft geen enkele zin af te geven op de voortschrijdende technologie. Dat is huilen tegen de maan.

De lezer zal mij een maand moeten missen, want ik ga een reis maken door de Verenigde Staten. Amerika schijnt een vreselijk rechts land te zijn, tenminste dat hoor ik van mijn linkse vrienden. Met een cowboyhoed op rijden zij over route 66 en vertellen je later gruwelverhalen over de rednecks. Maar het jaar daarop gaan ze weer.

Amerika is ook het land van mijn held Art Buchwald, vader aller columnisten, helaas onlangs overleden. Bij Buitenhof zal ik regelmatig aan hem denken. Hij zei: “Televisie heeft een echt probleem. Het heeft geen pagina twee”.

de Volkskrant, 2 juli 2007