Sociaaldemocratische tradities

Buitenhof

Om meteen helder te zijn: debat zonder polarisatie bestaat niet. Om überhaupt met elkaar te kunnen discussiëren, heb je verschillende standpunten punten nodig. En het innemen van die verschillende standpunten heet nu eenmaal: polariseren. Waarmee nog helemaal niet is gezegd dat er geen nuances bestaan, of dat het onnodig zou zijn spelregels van beleefdheid en fair play in acht te nemen.

Toen Wouter Bos onlangs opriep tot een heftig debat over integratie, waarbij zijn partijgenoten eens moesten ophouden met “dat gezeur over de toon”, leek me dat bijna een open deur. Heftige debatten zijn onlosmakelijk verbonden met wat de filosoof Karl Popper de open samenleving heeft genoemd. Niettemin kwamen oude PvdA-mastondanten, zoals Jan Pronk en Ruud Vreeman, tegen hun leider in het geweer. Zo zei Ruud Vreeman: “Je polariseert over ontslagrecht, niet over religie”.

Met die opmerking plaatst Ruud Vreeman zich heel duidelijk buiten de sociaaldemocratische traditie. Reeds aan het einde van de negentiende eeuw discussieerden sociaaldemocraten met grote heftigheid over kwesties van kerk en staat. In zaken van cultuur en religie betoonden sociaaldemocraten zich bijzonder strijdbaar en de tegenstellingen liepen soms zo hoog op dat studenten aan de Universiteit van Nijmegen zongen: “Jongens, laat je schoenen lappen om die socialisten dood te trappen”.

spotprentahahn3.bmp

Goeie ouwe tijd, toen men zich nog niet zo bekommerde om de toon van het debat. Wij kijken er nu met vertedering op terug. (Zie spotprent Albert Hahn)

Na de Tweede Wereldoorlog werd binnen sociaaldemocratische kring heftig gedebatteerd over de doorbraakgedachte, die de antithese tussen gelovigen en ongelovigen moest overbruggen. De reactie kwam met het bisschoppelijke mandement van 1954, waarin onder meer werd verordonneerd dat katholieken niet langer naar VARA-programma’s mochten kijken.
Ja, katholieke kijkers naar Buitenhof – deze VARA, VPRO, NPS-productie – wat u nu doet was in 1954 nog verboden!

Toen ook die strijd was gewonnen, moeten socialisten hebben gedacht dat de thema’s cultuur en religie te onbelangrijk waren om nog langer over te discussiëren. Socialistische bibliotheken, kranten en uitgeverijen werden opgeheven. De arbeiders botaniseerden niet meer. Zij gingen ook niet meer naar de opera, maar naar de Europa Cup.

Het biefstuksocialisme werd geïntroduceerd, een nieuwe term die inhield dat er werd gedebatteerd en gepolariseerd over een loonsverhoging van 1,2 of 1,3 procent. En nu mag men, volgens het sociaaldemocratische amendement van oud-vakbondsman Ruud Vreeman, alleen nog debatteren en polariseren over het ontslagrecht.

In feite heeft het biefstuksocialisme geleid tot een algehele verwaarlozing van een sociaaldemocratische politiek inzake cultuur en religie. De gevolgen daarvan zijn overal zichtbaar, want wat was bijvoorbeeld de belangrijkste culturele gebeurtenis van de afgelopen week?

Het terugkopen van de voetbalrechten door de publieke omroep.

Geen sociaaldemocraat heeft zich ook maar een moment afgevraagd of het misschien verstandiger was geweest al dat publieke geld niet zo zeer aan te wenden ter amusement, maar ter verheffing van de kansarme en minder geïntegreerde groepen.

Bord op schoot.bmp

Daarom stel ik voor om rond Ruud Vreeman een museum te bouwen over de geschiedenis van de sociaaldemocratie. Wij zetten Ruud dan als symbool op een bank, met een grote biefstuk zijn op schoot en wij laten hem dan voor eeuwig voetbal kijken, slechts in de rust onderbroken door een fijne reportage over het ontslagrecht.

Buitenhof, 16 maart 2008