Country First of eigen land eerst

Beweringen en bewijzen

Deze zomer bracht ik door in Jacksonville. Het is een grote stad in aan de Atlantische Oceaan in het Noorden van Florida. Van Jacksonville rijd je in een paar uur naar Tallahassee, de hoofdstad van Florida, die weer aan de Golf van Mexico ligt. In Tallahassee heeft de saxofonist Cannonball Adderley gewoond en Freddy Cannon heeft er een beroemd rock & roll nummer over gezongen, met de onvergetelijke rijm: “Well, she comes from Tallahassee, whauh!, she’s got a hi-fi chassis, whauh!”.

Jacksonville 4.jpg

Toch heeft Jacksonville meer te maken met kanonnen dan Tallahassee, want in de kop van de Jacksonville-moerasdelta ligt een grote marinebasis.
Toen ik er met een vissersbootje langs voer, drong pas werkelijk tot mij door dat de Verenigde Staten een wereldmacht zijn. Wij passeerden verschillende torpedojagers en in de verte zag ik een vliegdekmoederschip liggen. Aanvankelijk werd onze vissersboot vergezeld door dolfijnen, die in paartjes uit het water sprongen. Een grote, steeds geflankeerd door een kleine.

Moeder dolfijn leert haar kind vissen.

Maar een maal in open zee dook een onderzeeboot naast ons op, een gebeurtenis die de vissers koud liet, want die wilden zo snel mogelijk naar de plek waar wij onze lijnen zouden uitwerpen. Langs de stranden van Jacksonville vliegen trouwens met grote regelmaat de helikopters. Ik vermoed dat ze aan het trainen zijn voor Irak of Afghanistan. De strandwandelaars zwaaien naar boven en ik doe hetzelfde als ik in de branding sta.

Nederlandse toerist in korte broek groet Amerikaanse marinier, die gaat sneuvelen voor onze vrijheid. De oorlog tegen terrorisme is nog niet gewonnen.

Jacksonville.bmp

Jacksonville is zo’n typisch Amerikaanse stad: een klein centrum van wolkenkrabbers, temidden van uitgestrekte buitenwijken. Ooit heette het “stinkcity” vanwege de papierindustrie, maar die is verdwenen. Ten tijde van de stomme film heeft men nog getracht er een tweede Hollywood te stichten, maar ook dat is mislukt. Er is een concertgebouw, maar een uitgangsleven komt niet echt van de grond gekomen. Onlangs heeft zelfs Paris Hilton haar club moeten sluiten. In het geweldadige centrum worden regelmatig moorden gepleegd. Men smacht naar een Guliani, die de stad schoonveegt.

Jacksonville (2).bmp

We wonen trouwens niet in Jacksonville zelf, maar een gated community, twintig kilometer verderop, bij het strand. Daar gaan de slagbomen open als wij aankomen. Binnen is het een soort paradijs. Er zijn zwem- en tennisbanen en er is een jachthaven. Ons huis staat op een golfcourse; af en toe vliegt er een balletje over. De garage biedt plaats aan drie auto’s en vanuit ons huis kun je de zonsondergang zien.

Als ik de enorme televisie aanzet, zie ik hoe Obama in Detroit de arbeiders uit de auto-industrie toespreekt. Hij belooft hoop, hoop en nog eens hoop, dat wil zeggen: hogere inkomens, een betere gezondheidszorg, betere leefomstandigheden én nog lagere belastingen. Benieuwd hoe hij dat gaat waarmaken.

Als ik door onze straat loop, zie ik dat verschillende huizen te koop staan. De hypotheekcrisis heeft ook hier hard toegeslagen. In California worden villa’s per twee aangeboden voor 400.000 dollar. Ook in Jacksonville kun je een kapitaal pand kopen, waarvoor je in Amsterdam nog geen verdiepinkje krijgt. Als ik vertel dat ik uit Europa kom, hoor ik de Amerikanen tandenknarsen. “Voor ons is alles duur”, klagen ze, “maar voor jullie is alles spotgoedkoop. Stop jij je koffers maar vol als je teruggaat”.

Als ik een paar weken later – inderdaad met een gevoel van spijt – terugkeer in Nederland valt onmiddellijk op hoe verschillend het leven is. Er wordt van verwantschap gesproken, maar misschien staat de Nederlander wel dichter bij de Papoea dan bij de Amerikaan. Ik hoef de televisie maar aan te zetten, of ik zie bij de publieke omroep drie cabaretiers of clowns een serie programma’s presenteren over de Democratische Conventie.

Obama08.jpg

Ze denken dat Obama veel eventjes gaat winnen – ze hebben echt geen idee. Een van de clowns zegt: “In Nederland kunnen wij ons niet voorstellen dat er ook zwarte Republikeinen zijn”. Het is in Nederland dus niemand opgevallen dat Colin Powell en Condoleezza Rice al een decennium lang het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten een gezicht hebben gegeven.

En dan gisteren Kees van Twist: voor vier jaar als cultureel attaché naar New York gestuurd, en na nog geen jaar al weer terug.

Kees van Twist.jpg

Van Twist houdt het daar niet uit, omdat zijn plannen voor een Holland House zijn afgewezen. Hij wilde niet langer “een ambtenaar zijn die regels volgt”. Maar mij lijkt iemand die een nieuwe baan aanneemt, maar die tevens laat bepalen dat hij zijn oude baan terugkrijgt als het mis gaat, bij uitstek het voorbeeld van de absolute ambtenaar. Zullen ze bij het Groninger Museum dat jaartje met knikkende knieën hebben zitten wachten op de terugkeer van de trapezewerker met zijn vangnet?

Een Amerikaan zou zonder aarzelen in het diepe zijn gesprongen. Trouwens, de slogan luidt daar: Country first. Eigen land eerst. In Nederland zou je voor zo’n leus veroordeeld worden.

de Volkskrant, 4 september 2008