Laat de crisis nog even duren!

Beweringen en bewijzen

Volgens een onderzoek in zeventien landen zijn jonge Russen het meest materialistisch. Meer dan elders leggen jonge Russen het verband tussen geld en een gelukkig bestaan.

Kapitalisme.bmp

Mij verbaast dat niets. Tachtig jaar hebben de Russen onder het communisme geleefd, wat vooral betekende dat je voor consumptiegoederen in de rij moest staan. Elk jaar beloofden de Sovjetleiders nieuwe productierecords, maar de winkels bleven leeg. Als Russen überhaupt een auto bezaten, dan konden ze kiezen uit slechts één merk auto. Van alles was maar één merk, want waarom zou je tijd verdoen met nutteloze competitie? Zo was er ook maar één politieke partij om te stemmen. Logisch, dat jonge Russen een enorme honger hebben naar honderd merken auto’, en dus naar geld.

Nog geen twintig jaar geleden viel de Berlijnse muur, waarmee het Sovjetcommunisme ophield te bestaan. Sinds die tijd heeft het kapitalisme praktisch het rijk alleen op deze wereld. En nu wordt dan opeens ook het einde van kapitalisme aangekondigd. Wouter Bos, onze minister van Financiën, heeft het zelf gezegd. En ook het weekblad De Groene heeft het bankroet van het kapitalisme al vastgesteld – niet voor de eerste keer trouwens.

Maar bezie het eens van de andere kant. Volgens mij is het kapitalisme nog nooit zo levend geweest als vandaag. Door de kredietcrisis is mijn vertrouwen in het kapitalisme alleen maar toegenomen. Vergelijk het met het menselijk lichaam. Een van de nuttigste mechanismen van het lichaam is het pijnsignaal. Ineens voelen wij dat ergens iets mis is en in veel gevallen zijn wij zodoende in staat maatregelen tegen de oorzaak van de pijn. De pijn is ons geluk, want een lichaam dat geen pijn signaleert, is ten dode opgeschreven.

Natuurlijk zijn er pijnsteekjes, waarmee je best kunt doorlopen. Je moet geen watje zijn. Maar de kredietcrisis was een groot signaal en de heftigheid waarmee erop wordt gereageerd, laat zien hoe levend de patiënt nog is. Overal is de wereld in rep en roer. Koersen springen op neer. Er heerst onrust, er wordt geschreeuwd, gehuild. Bankdirecteuren, die normaal de saaiheid zelve zijn, tonen hun emoties. De adrenaline stroomt. Regeringen kwamen bijeen, en zelfs de leden van de Tweede Kamer bleken ineens geïnteresseerd in de wereld op hun heen.

Ik vind het prachtig gezicht en geniet er elke dag van. Geamuseerd kijk ik naar al die blinde dieren, die met hun zuur verdiende spaarcentjes van de ene naar de andere bank hollen. Ze zouden beter af zijn als ze gewoon thuis bleven, maar zij willen de wind voelen die langs hun gezicht slaat.

Rust roest. Opzij, vooruit! Geen betere illustratie om de veerkracht van het kapitalisme te bewijzen.

Ach, laat de kredietcrisis nog even duren!

kredietcrisis.bmp

Kapitalisme is reuring, gedoe, emotie, competitie, handel, winst en verlies, allemaal zaken die het leven de moeite waard maken. Het communisme, dat was pas de dood in de pot. Stel je een wereld voor zonder kapitalisme. Dat is het paradijs waar niets gebeurt. Daar wil je niet wonen.

Ja, zult u zeggen, maar het kapitalisme vergroot de verschillen tussen arm en rijk. In diepste wezen is het kapitalisme onrechtvaardig. Het kapitalisme is een graaicultuur.

Dat is voor de helft waar.

In het Algemeen Dagblad las ik een ingezonden brief van iemand die momenteel gevoelens van velen vertolkt: “ Volgens Wouter Bos luidt de kredietcrisis het einde van het kapitalisme met al z’n hebzucht in. De apostel Paulus voorspelde het 2000 jaar geleden al: Geldzucht is de wortel van álle kwaad. Jammer dat de christelijke Amerikanen, de uitvinders van het kapitalisme, deze zin uit de Bijbel niet kennen. Dan hadden ze waarschijnlijk geen toren van Babel met perverse hebzucht gebouwd. Onze vervuilde planeet heeft barmhartige Samaritanen nodig”.

Zou het?

Over dat argument is vaak nagedacht, onder meer door Margaret Thatcher, die wij toch mogen beschouwen als de apostel van het moderne kapitalisme. Ze zei: “Niemand zou zich de Barmhartige Samaritaan herinneren, als hij slechts goede bedoelingen had gehad. Hij had ook geld”.

En dat is juist.

In Lucas (10:25-27) staat dat de Samaritan, nadat hij de gewonde man bij de herberg had afgeleverd, de waard twee schellingen ter hand stelde en zei: “Verzorg hem en mocht gij meer kosten hebben, dan zal ik ze vergoeden, op mijn terugreis”.

Barmhartige Samaritaan.bmp

Hoeveel twee schellingen heden ten dage waard zijn, heb ik niet kunnen achterhalen, maar de Samaritaan bezat kennelijk genoeg om de logies van het slachtoffer te financieren. Hoe kwam hij aan dat geld? Bezat de Samaritaan aandelen Hollandia Matzes? Had hij belegd op de beurs van Jeruzalem?

Toen de socialiste Henriette Roland Holst (1869-1952) stierf, werd in haar nalatenschap een prachtige aandelenportefeuille gevonden, want ze was dan wel voor de Revolutie, ze wist ook hoe zij haar vermogen moest vermeerderen. Mij zou het niet verbazen als de Amerikaanse jeugd het minst materialistisch is. Flower power, make peace no war, fuck the system, het komt net als Wall Street allemaal uit de Verenigde Staten.

de Volkskrant, 2 oktober 2008, zie ook voor reacties.