Zwaar weer voor papieren kranten

Columns

Onheilspellend nieuws uit de boezem van PCM, de uitgever van bladen als NRC/Handelsblad, de Volkskrant, Trouw en het Algemeen Dagblad. Al deze kranten, zo heeft bestuursvoorzitter Bert Groenewegen bekend gemaakt, moeten de komende tijd miljoenen bezuinigingen.
Dat de papieren kranten in zwaar weer zijn geraakt, heeft verschillende oorzaken.

Omdat lezers in hun nieuwsgierigheid zich steeds meer tot het internet bekeren, is het aantal abonnees de laatste jaren gestaag teruggelopen. Daarnaast vallen de advertentie-inkomsten tegen en met een recessie in het verschiet is er ook op dat terrein voorlopig geen herstel te verwachten. De gevolgen lijken bruut: het aantal gedrukte pagina’s wordt ingekrompen, er komen gedwongen ontslagen en hier en daar zal een afgedankte freelancer van het dak springen.

De implosie van kranten is geen typisch Nederlands, maar een mondiaal verschijnsel. Zo werd deze week bekend dat het Amerikaanse dagblad de Christian Science Monitor ophoudt met zijn papieren editie en alleen nog zal verschijnen op internet. Geen fijn verjaarscadeau, want de Christian Science Monitor is juist honderd jaar geworden.

Mary Baker Eddy.bmp

In 1908 werd de krant opgericht door Mary Baker Eddy (1821-1910), die in haar jeugd ernstig ziek was geweest en meende dat zij door haar standvastig christelijk geloof was genezen. God is geest, redeneerde zij. En aangezien de mens naar Zijn evenbeeld is geschapen, is de mens ook geest, hetgeen betekent dat ons lichaam niet meer is dan een tijdelijke illusie. Ziek zijn is dus ook een illusie en in plaats van dokter te raadplegen, kun je beter bidden – aldus Mary Baker Eddy.

Nu kun je je afvragen hoe erg het is dat een krant die zulke onzin verkondigt alleen nog op papier verschijnt.

Ja, dat is erg!

Want kranten vertegenwoordigen meningen en hoe meer meningen er zijn hoe groter de kans op een goed functionerende democratie. Wat de Christian Science Monitor overkomt, is symptomatisch voor alle kranten. Deze week werd ook bekend dat de Los Angelos Times tien procent – dat is 75 man – gaat ontslaan van zijn nieuwsredactie. Om over de roemruchte New York Times maar te zwijgen. Als de berichten juist zijn, staat dit instituut praktisch op omvallen. Naar het schijnt is er nog maar zo’n 46 miljoen dollar in kas, een schijntje voor de krant die zich decennia lang in welvaart heeft kunnen wentelen. Nog één tegenvaller en de beste krant ter wereld is failliet. Voor kwaadwillende politici zou daar misschien heel goed mee te leven zijn, maar voor een ieder die zoekt naar onafhankelijke informatie, zou het verdwijnen van de NYT een regelrechte ramp zijn.

Hoe het tij te keren?

De mogelijkheden lijken beperkt. Als je een zekere journalistieke kwaliteit wilt bewaren, is er een grens aan bezuinigen. Evenmin lijkt het zinvol een moreel beroep te doen op abonnees en adverteerders. Het aanspreken van de overheid zou een mogelijkheid kunnen zijn, maar niet zo’n aantrekkelijke. In het verleden hebben bedreigde dag- en weekbladen regelmatig overbruggingsleningen gekregen uit overheidsfondsen, maar geen onafhankelijk medium doet zo’n aanvraag voor zijn plezier. Het gevoel is toch dat overheden en media verschillende machten zijn, die gescheiden dienen te blijven. Het is onwenselijk dat kranten zich laten financieren door instanties die zij tegelijkertijd moeten controleren. Toch lijkt de positie van kranten inmiddels zo in het geding dat er misschien niets anders meer op zit dan een beroep te doen op de overheid, die overigens best een begin mag maken met het verlagen van een aantal tarieven.

Tenslotte kan ook gedacht worden aan de fusie van een aantal kranten. Geen journalist die daar graag over praat, maar waarom zou Trouw zelfstandig moeten bestaan, als zelfs de NYT daar moeite mee heeft? Voor de hand ligt een fusie tussen De Telegraaf en het AD aan de ene kant, en de Volkskrant, NRC/Handelsblad en Trouw aan de andere kant. Nederland heeft dan één grote populaire en één grote kwaliteitskrant met elk een eigen ochtend- en avondeditie.

Leuk zijn die vooruitzichten niet en daarom stel ik voor dat u uw abonnement gewoon voortzet, vooral ook van deze krant.

Het Parool, 8 november 2008