Reclameloos offensief voor de beschaving

Invallen

Lang geleden, het was diep in de vorige eeuw, heeft Jan Nagel nog eens voorgesteld omroepverkiezingen te houden. Wie de meeste stemmen haalde, kreeg de meeste zendtijd. Zoals met de meeste vernieuwingen in Nederland werd het niets.

Zonder reclame 2.bmp

omroepen gingen op hun strepen staan en de politieke partijen voelden er ook weinig voor, want die wilden de sympathie van de omroepen weer niet verliezen. Decennia later heeft een minister nog eens geprobeerd de NPS weg te bezuinigen, maar zelf dat is niet gelukt. Het omroepbestel ligt als graniet in de Nederlandse samenleving.

De omvang van de zendtijd wordt bepaald door het aantal leden en binnenkort gaat de minister weer eens tellen. Vandaar dat de omroepen ontzaglijk bezig zijn om reclame te maken voor zichzelf. Die zelfpromoting doen zij met gelden uit de publieke middelen, dus je zou je kunnen afvragen of dat allemaal mag. Maar niemand maakt zich druk om die vraag, want zo langzamerhand weet men ook wel dat het bestel uiterst succesvol is in het in stand houden van zichzelf. Bovendien heeft men voor rust veel over.

Ondertussen kijken de commerciële netten tandenknarsend toe. Ze krijgen geen honderden miljoenen van de overheid en bovendien moeten zij reclame-inkomsten delen, want de publieke omroep mag dan wel publiek zijn, het stikt op de drie publieke netten van de reclameboodschappen. De commerciëlen spreken dan ook van oneerlijke concurrentie en daar hebben ze natuurlijk gelijk in.

In Frankrijk heeft president Sarkozy een rigoureus besluit genomen: hij heeft het publieke bestel reclamevrij gemaakt. Het schijnt dat Sarkozy de maatregel zo’n beetje in zijn eentje heeft bedacht. Zelfs zijn ministers waren niet op de hoogte van het presidentiële initiatief. Zoiets zou in Nederland volstrekt onmogelijk zijn, maar in Frankrijk heeft Sarkozy doorgezet. Deze week is op de vijf Franse publieke zenders na acht uur geen reclame meer te zien. De 450 miljoen euro die dat allemaal moet gaan kosten, gaat de Franse regering geheel compenseren.

Zonder reclame.bmp

Omdat men verwacht dat ook de commerciële zenders baat zullen hebben bij het reclamevrij maken van de concurrent, komt er aan die kant wel degelijk een heffing op de reclame-inkomsten. Je kunt dat een elegante oplossing noemen, al blijft het natuurlijk gek dat de commerciëlen op die manier het publieke bestel meefinancieren. Maar waarom ook niet?
Volgens Sarkozy was de maatregel nodig uit kwalitatieve overwegingen, wat betekent dat publieke omroep in Frankrijk kennelijk te veel afhankelijk was van de kijkcijfers.

Premier Fillon viel zijn president bij door van “een beschavingsoffensief” te spreken.

Kom daar maar eens om in Nederland!

Nou zou je zeggen dat zo’n beschavingsoffensief juist in linkse kring met instemming zou worden ontvangen. Van oudsher heeft de sociaaldemocratie zich sterk gemaakt voor “verheffing” van de massa’s, maar in Frankrijk is het toch weer anders gelopen. Om toezicht te houden op wat er met de gelden gaat gebeuren, wordt in het vervolg de hoogste baas bij de publieke omroep benoemd door de president zelf. Dus sprak links in het Franse parlement meteen van een Sarkozy Staatsomroep, die een proces van “Berlusconisatie” in gang wil zetten.

Aan Nederland zal dat het hele proces voorbijgaan, om de eenvoudige reden dat woorden als de Jan Peter Staatsomroep of “Balkenendisering” niet klinken. Daarom zullen de VARA, de KRO, de NCRV, AVRO, enzovoort, nog bestaan als Sarkozy allang in zijn graf ligt.

Binnenlands Bestuur, 9 januari 2009