ARK glimlacht altijd

Invallen

Op zomdag 8 februari 2009 werd SER-voorzitter Alexander Rinnoy Kan in de Rode Hoed over de recessie geïnterviewd door Peter Broertjes, hoofdredacteur van de Volkskrant. Bij die gelegenheid sprak ik de volgende column uit:

Rinnooy Kan.bmp

Met enige regelmaat gebeurt het dat ik mijn vrouw aankijk en zeg: “Wat doen wij toch verkeerd?”.
Met enige regelmaat gebeurt het ook dat mijn vrouw mij aankijkt en zegt: Wat doen wij toch verkeerd?”.
Als wij die vraag aan elkaar stellen, gaat het altijd over geld. De achterliggende, maar onuitgesproken vragen die daarbij horen, zijn: waarom kunnen wij niet rentenieren? Waarom zijn wij niet zo rijk dat wij kunnen doen wat willen? Wat hebben andere mensen wat wij niet hebben?

Hoe kan het dat Bernard Madoff vijftig miljard dollar heeft kunnen wegmaken? Voor één miljard dollar om weg te maken, zou ik al een moord doen.

Het is zoals Godfried Bomans eens tegen Marlene Dittrich zei: “Ach, had mijn vrouw maar één zo’n been”.

Laatst had ik weer zo’n aanval jaloerse begeerte, en mijn vrouw op haar twee benen ook.

Op de achterpagina van de Volkskrant las ik dat mijn collega, de journalist Willem Middelkoop (46), gaat stoppen met zijn werk als journalist. Via zijn website verkoopt baren goud en zilver. De zaken gaan zo goed dat hij zijn journalistenbaantje bij RTL er niet meer bij kan doen. “Zonder veel promotie is er nu al zeven miljoen ingelegd”, vertelde Middelkoop aan onze krant.

“Zeven miljoen!”, riep ik tegen mijn vrouw die juist in de keuken boerenkool zonder worst stond klaar te maken, “wat doen wij toch verkeerd?”.

Wij raken aan het werkelijke thema, dat ik het hier vanmiddag wil aansnijden – het thema dat in deze tijden van recessie alle andere thema’s overstijgt, het thema van het pessimisme contra het optimisme.

Om terug te keren naar Willem Middelkoop: die schreef een boek met de titel: Als de dollar valt. Het schrijven van dat boek was een daad van puur pessimisme. Het ging juist goed met de economie, sinds de ICT-luchtbel uit elkaar was gespat, zaten wij weer in de lift. Maar Willem Middelkoop kreeg gelijk. De dollar zakte en alles zakte mee. Hoe pessimistischer Willem Middelkoop zich uitdrukte, hoe enthousiaster andere pessimisten werden om goud en zilver op zijn website te bestellen. Het werd zo langzamerhand duidelijk dat Willem Middelkoop helemaal geen belang meer had bij optimisme, want optimisten kopen geen goud en zilver. Optimisten investeren in bedrijven, waarvan de aandelen dankzij het pessimisme van Willem Middelkoop onafwendbaar blijven dalen.

En daarin zit hem nu ook de paradox: niemand zal ervan opkijken als Willem Middelkoop straks met een optimistische grijns op het gezicht in zijn zojuist aangeschaft jacht het zeegat uitvaart naar Zuid-Amerika, een lange neus trekkend tegen de achterblijvers. Het kan dus wel degelijk: met verkoop van pessimisme kun je een zorgeloze toekomst tegemoet gaan.
Dus riep ik weer tegen mijn vrouw: “Wat doen wij toch verkeerd?”.

Wij komen nu bij de absolute tegenpool van Willem van Middelkoop. Dat is de gast van vandaag: Alexander Rinnooy Kan, hier verder kortweg ARK genoemd. Sinds 2006 is ARK voorzitter van de Sociaal Economische Raad.. Als voorzitter van de SER is ARK het symbool van het Nederlandse poldermodel. Alles aan hem poldert. Als hij zo mond opendoet, ruik je het polderlandschap.

Op dezelfde dag dat Willem Middelkoop in de Volkskrant vertelde over zijn baren goud, stond in Vrij Nederland een interview met ARK. De interviewer meldt dat ARK – en ik citeer – “gedurende het hele gesprek een glimlach op zijn gezicht heeft”. Er staan twee foto’s bij het verhaal en inderdaad op beide zien wij ARK glimlachen.

Rinnooy Kan 2.bmp

Als hij gedurende het hele gesprek heeft geglimlacht, moet hij dus ook geglimlacht hebben tijdens een vraag als deze: Maar dan moet een financieel analist uit Randstad bijvoorbeeld wel als onderwijzer in Brabant aan de slag willen. Is dat niet vooral een theoretische oplossing?

ARK glimlacht en antwoordt: “Ik denk het niet”.

Wat is onlosmakelijk verbonden met glimlachen?

Inderdaad: optimisme.

ARK is een en al optimisme. Massaontslagen zullen Nederland overspoelen. ARK glimlacht. “Als wij het goed aanpakken”, zegt hij, dan komen wij er beter uit”.

Afhankelijk van de internationale handel gaat Nederland een enorme klap krijgen. ARK glimlacht. “Zoals Nederland eerdere recessie het hoofd heeft geboden, is reden tot zelfvertrouwen”.

Hoe lang gaat de crisis duren? ARK glimlacht en zegt: “Zodra de economie weer aantrekt, keert met de toenemende vergrijzing de arbeidskrapte in rap tempo terug”.

Hier moet ik even inbreken in het vraaggesprek. Ik trek interviewer van Vrij Nederland van zijn stoel, schop hem met een grote boog naar buiten en ga zelf op de stoel zitten.

Ik zeg tegen ARK: “U lijkt wel op Colijn, die ook beweerde dat wij rustig konden gaan slapen. Wat is daarop uw antwoord?”.

Rinnooy Kan 3.bmp

ARK glimlacht.

ARK glimlacht altijd.

Misschien is dat een onderdeel van zijn beroep. De directeur van de Nederlandse Bank is altijd optimistisch, tot het te laat is. Men is bang voor de self-fulfilling prophecy, die zegt dat het slecht zal gaan als je zegt dat het slecht gaat. Vraag is of het ook goed gaat als de self-fulfilling prophecy zegt dat het goed gaat. Als je maar wilt, dan kun je het. Tsjakka!

Misschien is de situatie op dit ogenblik wezenlijk anders. Wij zeggen met z’n allen dat het goed zal gaan, maar misschien gaat het desondanks helemaal niet goed. Misschien heeft Willem Middelkoop gewoon gelijk. Misschien gaat de recessie zeker twintig jaar duren. Misschien moeten wij nog twintig jaar goud kopen en zilver kopen, tot wij een badkamer hebben met gouden kranen en alle het goud ons de neus uitkomt.

Zodat ik weer aan mijn vrouw kan vragen: wat doen wij toch verkeerd?

Alexander Rinnooy Kan houdt op met glimlachen en vertel ons hoe wij het vege lijf moeten redden!