De tijd heelt misschien niet alle wonden

Schaken

Momenteel lees ik Machines en emoties, de correspondentie tussen Willem Frederik Hermans en Rudy Kousbroek, waarbij de laatste af en toe wordt bijgestaan door zijn echtgenote Ethel Portnoy. Uit de briefwisseling blijkt dat Hermans en Kousbroek in de jaren zestig bevriend zijn geraakt, maar ineens gaat het uit.

kortsjnoj-grijpt-naar-hoofd-2

Eerst is er een kwestie, waarbij K.L.Poll is betrokken, de toenmalige chef van het Handelsblad. Het ligt allemaal erg subtiel, maar waar de zaak nou precies over gaat, wordt niet helemaal duidelijk. Jammer dat het voorwoord van Otterspoor ook geen echte helderheid verschaft.

Later komt er nog de affaire-Weinreb bij, waarmee de breuk tussen de beide schrijvers definitief is. De briefwisseling “eindigt niet zo zeer, maar dwarrelt uiteen”, om Otterspeer te citeren. Toch is het meer dan uiteendwarrelen. De vreugde om de vriendschap is gewoon voorbij. In een toegevoegd interview zegt Kousbroek nog: “Ik heb nog lang gehoopt dat de brouille wel een keer zou worden bijgelegd, maar dat is toch nooit gebeurd”.

machines-en-emoties

Nee, Hermans was wat dat betreft een blok graniet.

Op de vraag of het ouder worden hem milder had gemaakt, antwoordde hij eens: “Ouder worden is geen reden om vriendelijk tegen elkaar te zijn. Ouder worden is helemaal geen reden voor wat dan ook. Het kan hoogstens een oorzaak zijn van een onaangename fysieke neergang”.

Toch kan het ook andersom.

Neem Karpov en Kortsjnoj, die je met een beetje fantasie de Hermans en Kousbroek van de schaakwereld zou kunnen noemen. In de Sovjet-Unie waar zij ooit elkaars concurrenten. Toen Kortsjnoj in 1976 naar het Westen overliep, werden zij ook rivalen die elkaar gingen haten. Jaren lang was Karpov de wereldkampioen en Kortsjnoj zijn vaste uitdager. Dat zij hun ruzies ooit zouden bijleggen, leek mij uiterst onwaarschijnlijk.

Maar zie.

kortsjnoj-grijpt-naar-hoofd1

Ga naar Chessbase.com. Daar kun je een foto zien van Karpov en Kortsjnoj, die zittend naast elkaar de beslissende partij volgen in het Odessa World Rapid Toernooi. Een geweldige foto! Svidler heeft in een gewonnen stelling zojuist de beslissend fout gemaakt, maar dat is niet zichtbaar. Wel zie je op de foto hoe Kortsjnoj verbijsterd daar zijn hoofd grijpt. Je ziet ook Karpov daarnaast, die zojuist met een brede grijns is gaan verzitten. Oude vijanden, maar nieuwe kameraden die elkaar vinden in een blunder van de jonge generatie.

Hieronder onder meer die beslissende partij. In de finale stond Gelfand voor, maar Svidler had gelijk kunnen maken. Toen greep Kortsjnoj naar het hoofd.

Gelfand-Svidler (3)
1. Pg1-f3 Pg8-f6 2. c2-c4 c7-c5 3. d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 e7-e6 5. g2-g3 a7-a6 6. Lf1-g2 Dd8-c7 7. Pb1-c3 Dc7xc4 8. 0-0 Pb8-c6 9. Pd4-b3 d7-d5 10. Lc1-f4 Lf8-b4 11. Ta1-c1 Lb4xc3 12. Lf4-d6 Pf6-e4 13. Pf3-d2 Dc4-d4 14. Pd2xe4 Dd4xd1 15. Tf1xd1 Lc3xb2 16. Tc1-c2 Lb2-d4 17. Pe4-c5 f7-f5 18. e2-e4!?

Ook mooi, maar misschien was 18. Tb1 wel zo sterk.
18. … f5xe4 19. Pc5xe4 Lc8-d7

En nu was 19. … de4x 20.Le4x e5 21. Tc6x bc6x 22.Lc6x+ Kf7 23. La8x Td8 24. Le5x Lf2x+ 25. Kf2x Td1x zeker niet slecht voor zwart geweest.

20. Ld6-c5 Ld4-e5 21. f2-f4 d5xe4 22. f4xe5 Pc6xe5 23. Td1-d6 Pe5-d3

Vermoedelijk was 23. … Pf3+ 24. Lf3x ef3x 25. Tcd2 Lc6 26.Te6x+ Kf7 27. Te7+ Kf6 een veiliger uitgang.

24. Lc5-a3 Ta8-c8 25. Tc1xc8+ Ld7xc8 26. Lg2xe4 Pd3-e5 27. Td6-d1 b7-b5?

diagram1gelfand-svidler

1. Na 27. … Pc4! staat zwart niet minder.

28. La3-b2 Pe5-g6 29. Lb2xg7 Th8-g8 30. Lg7-b2 Pg6-f8 31. Kg1-f2 Tg8-g5 32. Td1-c1 Lc8-d7 33. Lb2-f6 Tg5-h5 34. h2-h4 b5-b4 35. Lf6-g5 h7-h6 36. Le4-f3 Th5xg5 37. h4xg5 h6xg5 38. Tc1-c5 Ke8-e7 39. Lf3-e2 Ke7-d6 40. Td5xg5 Ld7-c6 41. Tg5-a5 Pf8-d7 42. Le2xa6 Pd7-c5 43. g3-g4 Lc6-d5 44. La6-e2 b4-b3 45. a2xb3 Pc5xb3 46. Ta5-a7 Pb3-d4 47. Le2-d3 e6-e5 48. Kf2-e3 Pd4-e6 49. Ld3-f5 Pe6-d4 50. Lf5-e4 Ld5-e6 51. g4-g5 Pd4-f5+ 52. Ke3-f3 Pf5-d4+ 53. Kf3-g3 Pd4-f5+ 54. Kg3-f2

en zwart gaf op.

Svidler-Gelfand (4)
1. c2-c4 e7-e5 2. Pb1-c3 Pg8-f6 3. Pg1-f3 Pb8-c6 4. e2-e3 Lf8-b4 5. Dd1-c2 Lb4xc3 6. Dc2xc3 Dd8-e7 7. a2-a3 d7-d5 8. c4xd5 Pf6xd5 9. Dc3-b3 Pd5-b6 10. d2-d3 0-0 11. Lf1-e2 a7-a5 12. Lc1-d2 a5-a4 13. Db3-c2 Lc8-e6 14. Ta1-c1 Le6-b3 15. Dc2-c5 De7-d6 16. 0-0 Pb6-d7 17. Dc5xd6 c7xd6 18. Ld2-c3 Pd7-c5 19. d3-d4 e5xd4 20. Pf3xd4 Pc6xd4 21. Lc3xd4 Pc5-e6 22. Ld4-c3 d6-d5 23. f2-f3 Tf8-d8 24. Tf1-f2 d5-d4 25. e3xd4 Pe6xd4 26. Le2-f1 Ta8-c8 27. Tf2-d2 f7-f6 28. Kg1-f2 Kg8-f7 29. Tc1-e1 Pd4-c6 30. Td1xd8 Tc8xd8 31. Te1-e4 Pc6-e5 32. Lf1-b5 Lb3-c2 33. Te4-h4 h7-h6 34. Kf2-e3 Td8-a8 35. Th4-d4 Lc2-b3 36. f3-f4 Pe5-g4+ 37. Ke3-f3 h6-h5 38. h2-h3 Pg4-h6 39. Td4-d7+ Kf7-g8 40. Kf3-f2 b7-b6 41. Td7-b7 Ta8-d8 42. Tb7xb6 Ph6-f5 43. Tb6-a6 Pf5-d6 44. Lb5xa4 Pd6-e4+ 45. Kf2-e3 Lb3-c4 46. Ta6-c6 Lc4-d5 47. Lc3-a5 Td8-a8 48. b2-b4 Pf5-g3 49. Tc6-c2 h5-h4 50. La4-b5 Kg8-h7 51. Lb5-d3+ Kh7-h6 52. Ke3-f2 Ta8-e8 53. b4-b5 Pg3-h1+ 54. Kf2-g1 Te8-e3 55. Ld3-c4 Te3xa3 56. Lc4xd5??

diagram2svidler-gelfand

Zo krijgt zwart nog zijn zin met al zijn gespartel. Na eenvoudig 56. Kh1 Lc4x 57. Tc4x Ta1+ 58. Kh2 Ta5x 59. Tb4 had Gelfand zo’n beetje kunnen opgeven.

56. … Ta3-a1+!

en nu is het niet zwart maar wit,m die opgeeft wegens 56. … Ta1+ 57. Kh2 Pg3 en 58 . … Th1 mat is niet te voorkomen.

De tijd heelt alle wonden, maar deze zal heel lang in het geheugen blijven.

Het Parool, 30 mei 2009