The Max Pam Globe
- Sinds 1998
- 24-04-2024
- @maxpam1 volgen © Max Pam
Zelfhaat: zich de penis uitrukken
Schaken
J.H. Donner heeft eens geschreven dat de zelfhaat van de schaker die zo juist heeft verloren zo “afgronddiep” kan zijn dat “hij zichzelf de penis uit wil rukken”, of nog erger – helemaal niet meer wil leven.
Donner moet uit ervaring hebben gesproken, want er is geen schaker die zo veel korte partijen heeft verloren als hij.
Het is waar dat een nederlaag de meest verschrikkelijke emoties oproept, waarbij zelfvernietiging vaak in het geding is.
Zelfs de meest eenvoudige huisschaker weet dat men na een onrechtvaardig gevoelde nederlaag naar huis kan rennen om met de dekens over het hoofd dagen lang in bed te blijven.
Het zal voor de huisschaker een schrale troost zijn dat deze gevoelens niet zijn gebonden en rang en stand. Ook de grootste en de meest gelouterde schakers hebben er last van.
Zo herinner ik mij nog als de dag van gisteren hoe Kasparov handenwringend over de Amsterdamse grachten liep omdat hij zojuist een wending over het hoofd had gezien die hem een gewonnen staande partij had gekost. Hoe had hij dat in godsnaam kunnen doen, hij, de wereldkampioen aller tijden! Verloren als een kind!
Kasparov trok zich letterlijk de haren uit het hoofd. Bobby Fischer moet precies dezelfde gevoelens hebben gehad, zo erg dat hij maar liever helemaal niet meer speelde dan dat hij het risico liep een keer te verliezen.
Bekend is het geval van Morozevitsj, die na een nederlaag niet eens meer naar zijn hotelkamer terugkeerde. Hij deed zo afstand van al zijn spullen, reisde meteen door naar Rusland, waar hij verklaarde nooit – nee, nooit meer – in zijn hele leven één schaakstuk te zullen aanraken. Het heeft een paar maanden gebeurd voordat Morozevitsj op zijn opwelling terugkwam, maar nog altijd vrezen zijn fans dat hij ineens het bijltje erbij neergooit.
Deze week is bijna hetzelfde gebeurd met Vassili Ivantsjoek, die in de World Cup te Chanty-Mansiysk (Rusland) werd uitgeschakeld door de zestienjarige Wesley So uit de Filippijnen. Op een dramatische persconferentie na afloop zei Ivantsjoek dat hij besloten had met schaken te stoppen. Misschien dat hij gesloten contracten nog zou nakomen, maar dat was het dan. Einde verhaal! Nooit meer aan dat walgelijke schaakbord zitten!
Sneller dan Morozevistj destijds kwam Ivantsjoek tot bezinning. Een paar dagen later legde hij een verklaring af, waarin hij zijn fans om vergeving vroeg voor zijn emotionele uitbarsting. Hij kwam er nu op terug en was van plan nog vele mooie partijen te spelen. De schaakwereld herademde.
Overigens schakelde So ook nog eens Kamsky uit, alvorens zelf uitgeschakeld te worden. Hieronder de partij die Ivantsjoek laatste had kunnen zijn. Ivantsjoek, die het eerste duel had verloren, moest winnen om een tiebreak af te dwingen.
So-Ivantsjoek
1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 c7-c6 3. Pg1-f3 Pg8-f6 4. c4xd5!
Nu moet zwart nog maar zien te winnen.
4. … c6xd5 5. Pb1-c3 Pb8-c6 6. Lc1-f4 a7-a6 7. Ta1-c1 Lc8-f5 8. e2-e3 e7-e6 9. Dd1-b3 Ta8-a7 10. Pf3-e5 Pc6xe5 11. Lf4xe5 Pf6-d7 12. Le5-g3 Lf8-e7 13. Lf1-e2 O-O 14. O-O Dd8-a8 15. Pc3-b1 Ta8-c8 16. Le2-d3 Lf5xd3 17. Db3xd3 Tc8-c6 18. Tc1-c2 Pd7-b6 19. Tf1-c1 Pb6-c4 20. Pb1-d2 Pc4xd2 21. Dd3xd2 a6-a5 22. Dd2-d3 a5-a4 23. f2-f3 Ta7-a6 24. e3-e4 Da8-d8 25. Tc2xc6 Ta6xc6 26. Tc1xc6 b7xc6 27. Lg3-f2 h7-h5 28. Lf2-e3 Dd8-a5 29. Kg1-f2 h5-h4 30. g2-g4 h4-h3!
Langzaam lijkt zwart toch iets te bereiken.
31. Kf2-g3 Da5-e1+ 32. Kg3xh3 d5xe4 33. Dd3xe4 De1-f1+
Jammer! Na 33. … De2! met de dreiging 34. … Ld6 had wit enorm moeten oppassen.
34. Kh3-g3 Le7-d6+ 35. Le3-f4 Ld6-b4 36. g4-g5 Lb4-e1+ 37. Kg3-g4 Df1-g2+ 38. Lf4-g3 Ld6xg3 39. h2xg3 Dg2xb2 40. De4xc6 Db2xd4+ 41. f3-f4 g7-g6 42. Dc6-c2 a4-a3 43. Kg4-f3 e6-e5 44. f4xe5 Dd4xe5 45. Dc2-d3 De5-b2
De laatste zet van een carrière?
46. Dd3-d5
en remise.
Kamsky-So
1. e2-e4 e7-e6 2. d2-d4 d7-d5 3. Pb1-c3 Pg8-f6 4. e4-e5 Pf6-d7 5. f2-f4 c7-c5 6. Pg1-f3 Pb8-c6 7. Lc1-e3 Dd8-b6 8. a2-a3 c5xd4 9. Pf3xd4 Lf8-c5 10. Pc3-a4 Dd8-a5+ 11. c2-c3 Lc5xd4 12. Le3xd4 Pc6xd4 13. Dd1xd4 b7-b6 14. Lf1-e2 Lc8-a6 15. Le2-d1 Da5-b5 16. b2-b4 Ta8-c8 17. Pa4-b2 Db5-c6 18. Ta1-c1 0-0!
Dapper van So. Hij brengt een nieuwtje en wijst tevens het remiseaanbod van Kamksy af. Eerder was hier al eens 18. … f6 gespeeld, ook met goed spel voor zwart.
19. a3-a4 La6-c4 20. Ld1-g4 Lc4-b3 21. O-O Lb3xa4 22. f4-f5?!
Misschien van de wijs gebracht door het voorgaande vergeet wit op a4 te ruilen.
22. … La4-b5 23. Tf1-e1 Tf8-e8 24. Te1-e3 f7-f6 25. f5xe6 Pc6xe5 26. Lg4-f5 g7-g6 27. Lf5-h3 Dc6-d6 28. Tc1-d1 Tc8-d8 29. Td1-d2 Dd6-e7 30. Td2-f2 Pe5-c6 31. Dd4-d2 d5-d4!
Een echte kraakzet!
32. Te3-e4 d4xc3 33. Dd2xc3 Te8-f8 34. g3-g4 Td8-d6 35. Lh3-g2 Pc6-e5 36. g4-g5 Td6xe6 37. g5xf6 Tf8xf6 38. Tf1xf6 De7xf6
Een koud kunstje verder met twee pionnen meer.
39. Te4-e3 Lb5-c6 40. Pb2-d1 Df6-g5 41. Te3-g3 Dg5-f4 42. Pd1-f2 Lc6xg2 43. Kg1xg2 Pe5-c4 44. Dc3-d3 Pc4-e3+ 45. Kg2-g1 Pe3-f5 46. Dd3-d5 Df4-c1+ 47. Pf2-d1 Kg8-f7 48. Tg3-c3 Dc1-g5+ 49. Kg1-f2 Dg5-f4+ 50. Kf2-g2 Df4-g4+ 51. Kg2-f2 Dg4-e2+ 52. Kf2-g1 De2-e1+ 53. Kg1-g2 Kf7-g7
en wit gaf op. Een geweldige prestatie van So!
Ook de volgende partij is dramatisch. Die werd gespeeld tijdens een snelschaaktoernooi in Oslo. Nadat hij al eerder het blitztoernooi van Moskou had gewonnen, heeft Carlsen zich misschien onverslaanbaar gewaand. Mooi niet. In de finale kreeg hij klop van de Japanse Amerikaan Hikaru Nakamura. Nadat Carlsen met 1-0 was voorgekomen, kwam in de tweede partij het volgende moment:
Wit zou Carlsen 45. g3! kunnen spelen, gevolgd door 46. Pc6, waarna Nakamura even zo goed had kunnen opgeven. Maar Carlsen deed het bijna onmogelijke geachte: hij zag de winst niet! Tot verbijstering van Kasparov die via Skype zat mee te kijken, deed hij:
45. Dg6-e8+? Kg8-h7 46. De8xd8? Dh4xd8 47. Pe5-c6 Dd8-b6 48. d7-d8D Pc3xd1 49. Dd8xb6 a7xb6 50. Kh1-g1 Pd1-c3 51. Pc6-d4 Kh7-g6 52. Kg1-f2 Kg6-f6 53. Kf2-e3 Kf6-e5 54. Ke3-d3 Pc3-d5
Het zal nog altijd wel gewonnen staan voor wit, maar Carlsen raakt volkomen de draad kwijt.
55. Pd4-e2 Ke5-d6 56. Kd3-d4 Pd5-c7 57. Pe2-c3 Pc7-e6+ 58. Kd4-e4 g7-g6 59. Pc3-b5+? Kd6-c5 60. Ke4-e5? Kc5xb5 61. Ke5xe6 Kb5-a4 62. Ke5-f6 Ka4xa3 63. Kf6xg6 b6-b5 64. f3-f4 b5-b4 65. f4-f5 b4-b3 66. f5-f6 b3-b2 67. f6-f7 b2-b1D+ 68. Kg6xh6 Db1-f5 69. Kh6-g7 Df5-g5+ 70. Kg7-h7 Dg5-f6 71. Kh7-g8 Df6-g6+ 72. Kg8-f8 Ka3-b4 73. h2-h4 Kb4-c5 74. h4-h5 Dg5xh5 75. g2-g4 Dh5xg4 76. Kf8-e7 Dg4-g7!
en wit moest opgeven. Dat Carlsen zo wordt verneukt, grenst bijna aan het ongelooflijke!
Het Parool, 5 december 2009