Met de kennis van toen

Buitenhof

Het Haagse jargon is vergeven van uitdrukkingen, die even snel verdwijnen als de laatste mode. Die uitdrukkingen passen vaak in een ritueel van inhoudsloze bezweringsformules. Men loopt om een totempaal en spreekt daarbij een reeks onbegrijpelijke woorden uit. Of men zwaait met een wierookvat en prevelt een gebed of een andersoortige mantra. Is men klaar met het ritueel dan zijn de problemen opgelost. De schuld is weg gewassen, de zonden zijn vergeven en men kan overgaan tot de orde van de dag.

Een mooi voorbeeld van zo’n bezweringsformule is de frase: “Het kan toch niet zo zijn…”. Vreemd genoeg wordt daarmee aangeduid dat de dingen juist wel zo zijn. Het kan toch niet zo dat er elke dag op straat oude vrouwtjes worden beroofd betekent eigenlijk niets anders dan dat er elke dag op straat oude vrouwtjes worden beroofd.

De afgelopen week was een andere bezweringsformule in het nieuws. En die luidde: met de kennis van toen… De tegenhanger daarvan luidt: met de wetenschap van nu… Maar samengevoegd zijn ze het mooist: met de kennis van toen en de wetenschap van nu.

Commisssie Davids

Er is veel heibel geweest toen de minister-president deze bezweringsformule gebruikte bij de presentatie van het rapport-Davids over de deelname van Nederlandse troepen aan de inval in Irak. Een extra reden om de discussie naar een hoger plan te trekken en ons af te vragen wat er eigenlijk wordt bedoeld.

En dat is dit: wij hebben een beslissing genomen met de kennis die wij toen hadden. Hadden wij toen over andere kennis beschikt, dan hadden wij zeker een andere beslissing genomen, maar die kennis hadden wij niet. Kortom: wij namen de enig juiste beslissing, ook al was dat een totaal verkeerde beslissing.

Persoonlijk vind ik dat een briljante manier van redeneren, want op die manier zit je altijd goed. Bij de aanleg van de Amsterdamse metro is de boel ingestort, maar met de kennis van toen was er helemaal geen gevaar. Weliswaar is ons geld bij Icesave verdwenen, maar met de kennis van toen was het verantwoord om je centjes daar op een spaarrekening te zetten. Vervelend dat die Vietnamoorlog zo is afgelopen, maar met de kennis van toen moest het westen wel proberen stand te houden. Natuurlijk had Chamberlain nooit een pact met Hitler moeten sluiten, maar met de kennis van toen stond hij voor een voldongen feit.

Dat zijn allemaal historische verklaringen, waaruit wij in elk geval – met de kennis van toen en de wetenschap van nu – één conclusie kunnen trekken: regeren is achteruit zien.

En denkt u nu niet dat ik alleen maar kritiek heb op anderen, want ik besef heus wel dat deze column over tien jaar, met de kennis van dan, een waardeloze column blijkt te zijn.