Draaien is een deugd

Beweringen en bewijzen

Een van de beste films van Laurel en Hardy heet Tit for Tat. De dikke en de dunne krijgen daarin ruzie met hun buurman, met als gevolg dat ze om de beurt elkaars eigendommen afbreken, totdat werkelijk alles is vernield. De film, een klassiek meesterwerk uit 1935, laat zien wat koppigheid vermag.

Tit fot tat 3

De uitdrukking Tit for Tat is later uitgewerkt in de speltheorie, maar is zo’n beetje op alle terreinen bruikbaar. In de rechtspraak, in het zakenleven, in de liefde en ook in de politiek. De vraag daarbij is hoe partijen met tegenovergestelde belangen in onderhandelingen voor zichzelf het optimale resultaat kunnen verwerven.

Partij A doet een voorstel en partij B wijst dat af. Op zijn beurt wijst partij A elk voorstel af dat partij B inbrengt.
Het zal duidelijk zijn dat deze wederzijdse strategie slechts leidt tot destructie, zoals ook Laurel en Hardy hebben laten zien. Om tot een zeker resultaat te komen, moet je dus samenwerken met je tegenstander, ook al haat je die tot op het bot.

Maar hoe?

Tit for Tat geeft daarvoor een paar eenvoudige strategieën:

1. Samenwerking is het uitgangspunt;

2. Maar zet je hakken in het zand, zodra je wordt geprovoceerd;

3. Heb geen geheugen en wees bereid onmiddellijk te vergeven;

4. Je moet bereid zijn het voortdurend tegen dezelfde tegenstander op te nemen.

Tit for tat 5

Samengevat luidt dit clustertje van strategieën: wie goed ontmoet, doet goed. Als iemand vervelend tegen u doet, dan is het zaak om vervelend terug te doen. Maar u moet daarbij scherp opletten. Zodra de tegenpartij – moe van alle onvriendelijkheden – een stap in uw richting doet, moet u dat onmiddellijk oppakken door ook een stap in zijn (of haar, enzovoort) richting te doen. Op die manier zal het op den duur tot beide partijen doordringen dat coöperatie garant staat voor het beste resultaat.

Dreigt uw huwelijk op de klippen te lopen? Pas Tit for Tat toe en alles zal beter gaan. Valt de coalitie, die u hebt gevormd, uit elkaar? Pas Tit for Tat toe – de humeuren zullen onmiddellijk verbeteren.

Wie Tit for Tat uitoefent, dient zich te realiseren dat punt 3 cruciaal is: heb geen geheugen en vergeef onmiddellijk. Koppigheid en trots leidden tot niets. Wie op een gegeven moment bereid is een draai te maken, doorbreekt een patroon en zal soms, tot zijn eigen verrassing, bemerken dat zijn tegenstander ook niet helemaal van toegeeflijkheid is gespeend.

In feite doet een politicus niets anders. Kortom, draaien is een deugd

Kortom, draaien is een deugd.

Maar vertel dat maar eens aan een politicus. In feite doet een politicus niets anders dan draaien. Onderhandelen, en daarmee ook draaien, is de natuurlijke staat van de politicus. Het is zijn beroep. Zonder te draaien, zal hij nooit, met niemand niet, kunnen samenwerken. Voor eeuwig zal hij alleen in zijn bankje blijven sudderen. Met schone handen, dat wel.

Tit for tat 4

Van alle deugden staat draaien in de politiek wel het laagst in aanzien. Wat in de wetenschap heel normaal is – draaien en van mening veranderen – wordt in de politiek beschouwd als een verachtelijke daad. Een daad van mensen zonder ruggegraat. Hoor Agnes Kant het woord ‘draaikont’ uitspreken en van ver over de bergen klinkt een luidruchtig braken. Terwijl het niet een draaikont zou moeten zijn maar een draaimond, genoemd naar dat edele lichaamsdeel dat de taal heeft uitgevonden en dat klanken tot symbolen en cimbalen heeft weten te vervormen.

Het verwijt een draaier te zijn, heeft natuurlijk een lange traditie, maar in Nederland heeft premier Balkenende er het meeste indruk mee gemaakt. Hij verweet Wouter Bos te draaien. Dat was natuurlijk een laagheid, maar in plaats van te antwoorden dat ieder verstandig mens wel eens van mening verandert, reageerde Bos als door een wesp gestoken. Het schijnt zelfs tot een trauma te hebben geleid in sociaal-democratische kring.

Dat trauma heeft tenslotte zulke proporties aangenomen dat het kabinet is gevallen in een tijd die roept om urgente maatregelen. De beslissing over de AOW, eindelijk geregeld, wordt weer uitgesteld. Bovendien kunnen al die ambtenaren, die zich hebben gebogen over de bezuinigingen, weer achterover leunen. Dat wordt wachten tot na de verkiezingen en de vorming van een nieuw kabinet. Zo’n formatie duurt in Nederland al gauw honderd dagen – krachteloze dagen dankzij politici die trots hun sterke ruggegraat hebben getoond.

En de verlenging van de missie naar Afghanistan? Laat niemand zich daar enige illusie over maken. Die komt er toch, ook al is die oorlog daar niet te winnen.

De site De Dagelijkse Standaard heeft ontdekt dat Geert Wilders in 2001 bij Barend & Van Dorp heeft gezegd dat hij ‘niets tegen de islam heeft’, dat hij – ‘in tegenstelling tot Pim Fortuyn’ – een kruistocht tegen de islam verwerpt en dat het slechts gaat om klein groepje moslimextremisten. Met andere woorden: zelfs Geert Wilders is in de loop der jaren gedraaid. Hij wel.

Trouwens wat goed is voor de aarde – draaien – kan niet slecht zijn voor de politiek.

de Volkskrant, 25 februari 2010. Zie ook voor reacties.