Freud uit het ziekenfonds

Buitenhof

De zorgverzekeraars hebben deze week de psychoanalyse geschrapt uit hun pakket, omdat er onvoldoende wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit van deze behandelingsmethode. Daarmee is in Nederland een einde gekomen aan een beweging die in1887 is opgericht door de schrijver Frederik van Eeden en de huisarts Albert van Rentherghem.

Zij waren volgelingen van Sigmund Freud, die de psychoanalyse heeft ontwikkeld als een methode om beter inzicht in jezelf te krijgen. Je moet daarvoor vijf keer per week op de divan  liggen om over jezelf te praten. De analyticus luistert mee, zittend aan het hoofdkussen.

banaan1

Op die manier ontdekte Freud het onbewuste, waarin alles woelt dat wij hebben verdrongen – ook zo’n typische Freudiaanse term. Verder maakte Freud ons attent op het belang van de seksualiteit. Wij worden geboren als seksuele monsters en dat gaat nooit meer over. Wanneer een aantrekkelijke vrouw een banaan pelt en in haar mond steekt, dan denken wij mannen niet  “hé, die vrouw eet een banaan”, maar dan krijgen wij allerlei bijgedachten. Ook dat hebben wij aan Freud te danken.

En dan is er de Freudiaanse vergissing. Tante Koba komt een kopje thee drinken, maar tante Koba heeft ook een grote neus, waar zij liever niet over praat. Haar neus is een taboe, om met Freud te spreken. Dan gaat tante Koba zitten en u vraagt ineens: “Tante Koba, hoeveel klontjes suiker wilt u in uw neus?”. Ook dat is Freud.

De ideeën van Freud hebben een enorme invloed gehad op de Westerse cultuur. Kunstenaars als Ingmar Bergman, Woody Allen, Willem Frederik Hermans en talloze anderen hebben zich door Freud laten inspireren. Maar er waren ook tegenstanders. Nabokov noemde Freud “de Weense kwakzalver” en in Nederland bestaat een anti-Freud-club, opgericht door wijlen Karel van het Reve.

Het is waar dat er onvoldoende bewijs is voor de effectiviteit van de psychoanalyse. Freud zelf heeft eens geprobeerd een wetenschappelijk experiment op te zetten, maar door onkunde kwam daar niets van terecht. Bovendien heeft Freud in de beschrijving van zijn patiënten nogal wat verzonnen om zijn theorieën kloppend te maken. Maar Freud wist die uiteindelijk zo schitterend te verwoorden dat iedereen tegenwoordig weet wat een trauma is. En op elk kantoor zit wel iemand met een neurose, een Oedipus-complex of een moederbinding.

Wie weet straks nog waar die termen vandaan komen?

Daarom ben ik melancholisch gestemd nu de grondlegger van de moderne psychiatrie bij het oud vuil is gezet. Dat is extra zuur, omdat nog geen half jaar geleden bekend werd dat zorgverzekeraars wel een bedevaart naar Lourdes vergoeden. Leedvermaak bij de beroepsgroep is helemaal misplaatst. Laten de Bram Bakkers en de Keith Bakkers van deze wereld, en al die andere psychotherapeuten, vooral niet denken dat zij het beter doen dan de psychoanalytici. Ook voor hun methodes is geen schijn van wetenschappelijk bewijs. Van helemaal niet behandelen, kun je trouwens ook beter worden, blijkt uit onderzoek.

Daarom was het veel eerlijker geweest om alle therapieën vergoeden, of geen enkele. Kies je voor dat laatste dan kan bijvoorbeeld ook dat hele Piet Baan Centrum weg. Niks behandelen, die misdadigers. Gewoon achter tralies zetten wegens gebrek aan bewijs.

Buitenhof, 28 maart 2010.