Dinky Toys

Columns

Als kind heb dinky toys verzameld, van die stalen speelgoedautootjes. Ze werden in vele modellen gemaakt en tegenwoordig zijn ze collector items. Willem Frederik Hermans heeft zijn aforismen verzameld in een boekje dat Dinky Toys heet. Dit is er één: “Alleen wie de wereld en de mensen haat, kan naar het hiernamaals van de christenen verlangen. Wie ook maar aan iets ter wereld is gehecht, zal op aarde willen voortleven. Maar hoe? Als spook? Dat is een vreselijk vooruitzicht”.
Mooie woorden.

Dinky Toys

Mijn dinky toys kocht ik van mijn zuur gespaarde zakgeld, en het was daarom dat ik een eigen verkeersregel had ontwikkeld volgens dit principe: de duurste auto had voorrang. Later, toen ik groot was, heb ik nog eens gefantaseerd over de daadwerkelijke invoering ervan. Elke auto moest dan op het dak een groot bord meevoeren met daarop het bedrag wat hij had gekost, zodat elke weggebruiker meteen kon zien wie er voorrang had.

Onlangs moest ik aan mijn voorrangsregel denken, toen ik bij Pauw & Witteman een debat zag over het idee van de Christen-Unie om hogere verkeersboetes in te stellen voor rijkere mensen. Annemarie Van Gaal, die een geweldige onderneemster schijnt te zijn, nam het op tegen Ed Anker, een parlementariër met een erg gristelijk hoofd.

Annemarie van Gaal

Annemarie bracht niets van terecht. Op een gegeven moment begon ze zelfs te klagen dat rijke mensen het al zo zwaar hebben met die progressieve belastingen, terwijl die toch het geld voor de BV Nederland binnenhalen. Ik zeg het nu veel beter dan wat zij op haar krukkige manier probeerde te betogen.

Het voorstel van de Christen Unie is gebaseerd op het idee dat een boete van vijftig euro voor arme mensen een rib uit hun lijf is, terwijl rijke mensen dat bedrag fluitend overmaken. Derhalve is het wel zo eerlijk rijkere mensen naar verhouding harder in hun portemonnee te treffen. Een politicus als wijlen Hans van Mierlo zou hier onmiddellijk hebben opgemerkt dat deze gelijkheidsethiek een paradox inhoudt, want de wil om mensen gelijk te behandelen leidt tot een groot verschil in sancties.

Het geweldige idee van de Christen-Unie opent nieuwe vergezichten. Immers,  waarom zouden wij ons alleen beperken tot verkeersboetes? En waarom zouden wij ons alleen beperken tot het recht? In een briljante verhandeling in de Volkskrant wijst de econoom Rens van Tilburg erop dat wij wel consequent moeten zijn als wij het voorstel van de CU gaan uitvoeren. Dus moeten wij de gelijkheidsethiek niet alleen toepassen op boetes, maar ook op vrijheidsstraffen.

Van Tilburg geeft het voorbeeld van Jean des Bouvrie die onlangs een paar dagen in de gevangenis belandde, omdat hij werd verdacht van belastingfraude. Toen hij vrijkwam, vertelde Des Bouvries wat hij van zijn verblijf in de cel het ergste had gevonden. Jean had daar namelijk een prak rijst gekregen, terwijl hij rijst haat! Dat was de hel op aarde.
Met andere woorden: om Jean des Bouvrie letterlijk boete te laten doen, moeten wij hem niet alleen flink laten dokken, maar hem ook op menu van louter rijst zetten. Dat zal hem leren de fiscus nog een keer te tillen.

Maar daarmee zijn wij er natuurlijk niet. Het lijkt mij ook redelijk de gelijkheidsethiek toe te passen op de levensbeschouwelijke opvattingen van iemand.

Neem nu eens het fictieve geval dat die Ed Anker van de Christen-Unie zelf een keer de wet overtreedt. Hoe zal niet gauw gebeuren, ik geef het toe, maar toch: ieder mens is een zondaar en wij zijn geneigd tot alle kwaad. Om die man zo te treffen dat hij werkelijk uit zijn hoofd haalt om weer in de fout te gaan, zou je hem bijvoorbeeld de straf kunnen opleggen dat hij honderd keer het woord  “godverdomme!” moet uitschreeuwen.

Ik laat het aan de fantasie van de lezer over de individualisering van deze gelijkheidsethiek verder uit te werken. De volgende week bespreken het voorstel om rijke mensen bij de bakker meer voor een brood te laten betalen.

Het Parool, 10 april 2010