De kern van de economie

Beweringen en bewijzen

In aanmerking genomen dat hij zijn partij heeft moeten zuiveren van zulke types als Geert Wilders en Rita Verdonk, gun ik het Mark Rutte van harte dat hij zo hoog in de peilingen staat. Maar ik heb wel moeite met de nieuwe slogan van zijn partij: “De economie kan wel wat VVD gebruiken”.

Economie

De economie, wat is dat eigenlijk?

De  economie wordt bestudeerd door mensen die zich econoom noemen, wat Hugo Brandt Corstius bracht tot de definitie: “Een econoom is iemand die het beter weet dan een andere econoom”. Zeker is dat alle economen het altijd beter weten dan ik. Telkens luisterde ik geïmponeerd, mij voorbereidend op hogere benzineprijzen of lagere aandelen. Een paar maanden later waren de benzineprijzen gedaald en de aandelen gestegen.
Je hoort nu veel dat je goud moet kopen, maar mij zou het niet verbazen als over een jaar al die goudbezitters een enorme sof hebben.

Dat een begroting zoiets is als een huishoudboekje dat je die op orde moet hebben, begrijp ik. Maar inmiddels heb ik wel ervaren dat het begrip economie iets bijzonder vaags is. Je denkt aan golf die zich over de oceaan voortplant, maar sommige economische verschijnselen komen even onverwacht als hagelstenen op een zonnige zomerdag. De economie kan jarenlang floreren, maar ineens stort die in, ogenschijnlijk zo maar. Veel economen, mensen die het dus beter weten dan andere economen, verklaren dan even plotseling dat zij die verschijnselen eerder hebben voorspeld.

Naar mijn observatie is de economie net zo onvoorspelbaar als het weer. Feitelijk is de economie nog minder stabiel, omdat zij ook een vleugje mode en een vleugje massapsychologie bevat. Volgens de Van Dale is economie de wetenschap “betreffende de rol van het bedrijfsleven, de industrie, mijnbouw, landbouw en veeteelt, en de productie, de verdeling en de consumptie van natuurlijke rijkdommen en materiële goederen in de menselijke samenleving”. Uit angst iets te vergeten, heeft de woordenboekenmaker de bouwstenen van de wereld op elkaar gestapeld. Economie is zo’n beetje alles, wat tot gevolg heeft dat je na lezing nog niet weet wat economie is.

Kern van de economie

Om verder door te dringen, sloeg ik De kern van de economie op, het leerboek van de onvolprezen prof. Heertje. Ik vond het onder het bed van een van onze schoolgaande kinderen. “Het doel van de economische wetenschap”, schrijft Heertje, “is het verklaren van de verschijnselen, die voortvloeien uit schaarste en die bestaan uit het kiezen uit een reeks van verschillende mogelijkheden ter voorziening in behoeften. Het is derhalve geen samenstel van regels om zo snel mogelijk rijk te worden”.

Dat laatste is jammer, want daar ben ik mijn hele leven naar op zoek.

Als wij de kern van Heertje tot de kern terugbrengen, is economie een samenstel van verschijnselen die voortvloeien uit schaarste. Met andere woorden: de problemen die voortvloeien uit schaarste kunnen wel wat meer VVD gebruiken. Je gaat nu met andere ogen naar Mark Rutte kijken.

Daar valt de slogan van D’66 – Anders. Ja – toch bij in het niet. Om van Namens Jou, die door de Partij van de Dieren wordt gevoerd, maar niet te spreken. Sinds wanneer mag Marianne Thieme mij tutoyeren?

Maar de ergste is toch die van de SP: Een beter Nederland voor hetzelfde geld. Echt weer zo’n partij, die voor een dubbeltje op de eerste rang wil zitten. Voor hetzelfde geld stemmen al die socialisten straks weer gewoon op de PvdA.

Economie kan barsten

Gravend naar nog meer kennis over de economie vond ik in mijn boekenkast een oud werkje getiteld: “De economie kan barsten!”, dat de journalisten Johan van den Bossche, Nico van Grieken en Peter Hünd hebben geschreven over de ombuigoperatie Bestek ’81.

In 1979 lag half Nederland plat en was de economische groei “verpieterd” tot 2,1%.

Mijn God!

Volgens de auteurs dreigde “het einde van de saamhorigheid tussen werkenden en sociale uitkeringstrekkers”. Het kabinet-Van Agt wankelde voort. Ambtenaren zouden ook toen bij bosjes worden ontslagen en de vakbondman die daar tegen protesteerde, heette toepasselijk Dutman.

Jan Willem Dutman.

Ik heb nog een vage herinnering aan hem. Dutman droeg altijd een geruite pet met een rood bolletje erop. Bestek ’81 betekende: crisisvergaderingen, nullijn, extra WIR-gelden, biefstuksocialisme, onaanvaardbaar, hogere inkomens aanpakken, dubbel gepakt worden, sterke schouders en zware lasten, arbeidsinkomensquote, terug naar de achterban, zij eruit wij erin, aftopping prijscompensatie en uiteraard de laatste waarschuwing, waarbij het vijf voor twaalf is.

Dat gebeurde allemaal nog geen twintig jaar geleden. Ik ga gewoon wachten tot het weer omslaat.

de Volkskrant, 20 mei 2010