The Max Pam Globe
- Sinds 1998
- 25-04-2024
- @maxpam1 volgen © Max Pam
Campomanes (1927-2010): een ontwapenende sjoemelaar
Schaken
eHet is niet mijn bedoeling in deze rubriek uitsluitend over de doden te schrijven, maar na het verscheiden van Smislov en Lilienthal is er geen ontkomen aan om ook aandacht te besteden aan Florencio Campomanes, die onlangs op 83-jarige leeftijd is overleden.
Tussen 1982 en 1995 is Campomanes voorzitter van de FIDE geweest, een positie die hij met veel handigheid en weinig integriteit heeft vervuld. Campo, zoals hij werd genoemd, was een echte ritselaar. Hij studeerde politicologie in Manilla en werd opgenomen in de entourage van de Filippijnse president Marcos en diens vrouw Imelda.
Met financiële steun van de president slaagde Campomanes erin zo veel Aziatische landen achter zich te krijgen dat hij tot ontzetting van het Westen tot voorzitter van de Wereldschaakbond werd gekozen.
Dat was nog eens wat anders dan die keurige Euwe en die even keurige Olafsson!
De eerste keer dat ik Campo ontmoette was in 1978, toen in Baguio City de politiek beladen tweekamp tussen Karpov en Kortsjnoj werd gehouden. Baguio ligt hoog in de bergen en is de vakantieresidentie van de Filippijnse president. Campo liep daar rond als de loopjongen van Ferdinand Marcos, maar ondertussen hield hij wel goed zijn ogen open. Toen heeft hij geleerd hoe je met Russen om moet gaan.
Als er even niets te doen was, zat Campo zelf te schaken, want tot zijn voordeel moet worden gezegd dat hij wel degelijk van het spel hield. Bij die gelegenheid heb ik vele vluggertjes met hem gewisseld. Ook heeft hij ervoor gezorgd dat ik op de plaatselijke golfclub Marcos heb kunnen interviewen. Ik herinner mij dat Marcos op een gegeven moment een bevel gaf en dat een bediende aansnelde om met een klein schaartje een grassprietje bij te knippen. Jeroen Henneman, die er ook bij was, heeft er nog een foto van gemaakt.
Vier jaar na Baguio nam Campomanes inderdaad de leiding van de FIDE over. Kritiek op zijn verkiezing wuifde hij weg als racistisch. Die westerlingen gunden een Filippino zo’n hoog ambt niet. Misschien schuilde daar wel een zekere waarheid in.
Campo’s regeerperiode is er een van grote turbulentie geweest. Verschillende malen leek het erop dat de FIDE uiteen zou vallen, zeker toen de nieuwe wereldkampioen Kasparov zijn eigen schaakbond begon. Maar steeds kwam het er net niet van.
Toen Campo na dertien jaar vertrok, was de kas van de FIDE praktisch leeg. Hij had zichzelf op het laatste moment ook nog een gouden handdruk van 150.000 dollar en een pensioen van 200.000 dollar meegegeven. Zeker is dat Campomanes altijd veel cash op zak had en beroemd is de anekdote van John Nunn, die vertelt hoe Campo na een dispuut over een hotelkamer onder het bed een koffer te voorschijn haalde, die gevuld was met bankbiljetten.
Maar schaken kon Campo toch ook wel een beetje, al deed hij dat op een geheel eigen manier. In zijn boek The even more complete Chess Addict schrijft Santasiere: “Campo arriveerde vijftien minuten te laat, en enigszins aangeschoten. Hij had zes flesjes bier bij zich, die hij voorzichtig op de grond zette. Nadat de partij was begonnen, barstte hij plotseling in huilen uit. Hij probeerde zijn huilpartij de baas te worden door de flesjes één voor één leeg te drinken, een bezigheid die hem niet verhinderde af en toe sterke zetten te doen. De partij werd remise”.
Op Olympiades heeft Campomanes zijn land verschillende malen vertegenwoordigd en zijn resultaten waren niet eens zo slecht. Hij moet een zwakke meester zijn geweest, al regelde hij het in landenwedstrijden zo dat hij altijd met wit speelde. Het beste wat je over hem kunt zeggen, is dat hij een ontwapenende sjoemelaar was.
Campomanes–Kaplan (1966)
1. c2-c4 Pg8-f6 2. Pb1-c3 c7-c5 3. e2-e4 Pb8-c6 4. g2-g3 g7-g6 5. Lf1-g2 Lf8-g7 6. Pg1-e2 0-0 7. 0-0 d7-d6 8. d2-d3 Ta8-b8 9. h2-h3 a7-a6 10. a2-a4 Pf6-e8 11. Lc1-e3 Pc6-d4 12. f2-f4 Pe8-c7 13. Le3xd4 c5xd4 14. Pc3-d5 Pc7xd5 15. e4xd5 b7-b5 16. c4xb5 a6xb5 17. a4-a5 b5-b4 18. Dd1-b3 Lc8-a6 19. Tf1-c1 Dd8-d7 20. Tc1-c6 La6-b5 21. Tc6-c2 Dd7-a7 22. Pe2-c1 Tf8-e8 23. Kg1-h2 h7-h6 24. Lg2-f3 Lg7-f6 25. h3-h4 h6-h5 26. Lf3-g2 e7-e5 27. d5xe6 e.p. Te8xe6 28. f4-f5 g6xf5 29. Tf1-f2 Da7-e7 30. Db3-d1 Lf6-e5 31. Dd1xh5
Ligterink beveelt 31 … Kg7 32. Pe2 Ld3x 33. Pf4 Th6 aan.
31 … Te6-g6 32. Pc1-e2 La6xd3 33. Pe2-f4 Le5xf4 34. Tf2xf4 Tb8-c8?
De zet was 34 … De3!
35. a5-a6! De7-a7 36. Dh5-d1 Ld3xa6 37. Lg2-f1 d6-d5 38. h4-h5 Tg6-c6 39. Tf4xf5 Da7-b7 40. Dd1-g4+ Kg8-f8 41. Lf1xa6 Tc6xa6 42. Ta1-f1
Meteen beslissend was 42. Tf7x+ Kf7x 43. Tf1+ Ke8 44. Dg8+ Kd7 45. Dg7+ Kc6 46. Tf6+ en wint.
42 … Tc8-c2+ 43. Kh2-h3 Ta6-c6 44. Tf5-g5 Db7-a6
(Als dat maar goed gaat.
45. Txf7+!
Nee, dat gaat niet goed.
45 … Kf8xf7 46. Dg4-d7+ Kf7-f8 47. Dd7-d8+ Kf8-f7 48. Dd8-g8+ Kf7-e7 49. Dg8-h7+?
Na 49. Tg7+ Kd6 50. Df8+ Ke5 51. Te7+ Kd6 52. Te8+ Kc7 53. De7+ Kb6 54. Tb8+ liep het mat, aldus Ligterink in de Volkskrant. Nu ontsnapt zwart nog.
49 … Ke7-d6 50. Tg5-g6+ Kd6-e5?
Verpest het weer. Het minder materialistische 50 … Kc5 51. Tc6x+ Kc6x 52. Dc2x+ Dc4 53. Dd1 d3 geeft zwart remise.
51. Tg6-g5+? Ke5-d6 52. Tg5-g6+ Kd6-e5?
Geeft hem een tweede kans.
53. Dh7-e7+! Tc6-e6 54. De7-g5+ Ke5-e4 55. Dg5-g4+ Ke4-d3 56. Tg6xe6 Da6-a5 57. Dg4-d1+ Kd3-c4 58. Te6-c6+
en zwart gaf op.
Campomanes-Eriksen (1983)
1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 e7-e6 3. Pb1-c3 Pg8-f6 4. Lc1-g5 Lf8-e7 5. e2-e3 O-O 6. Pg1-f3 Pb8-d7 7. Ta1-c1 Tf8-e8 8. Lf1-d3 d5xc4 9. Ld3xc4 c7-c5 10. O-O b7-b6 11. Dd1-e2 c5xd4 12. Pf3xd4 Lc8-b7 13. Tf1-d1 Pf6-d5 14. Lg5xe7 Pd5xc3 15. Tc1xc3 Te8xe7 16. Pd4-b5 Lb7-c6 17. Td1-d6 a7-a6 18. Pb5-d4 Lc6-b7 19. De2-d2!
Een boerenslim zetje. Campo zet een val op voor zijn tegenstander, die daar meteen intuint.
19. … b6-b5 20. Pd4xe6!
Een stukoffer dat toch even berekend moest worden.
20. … fxe6 21. Lc4xe6+ Te7xe6 22. Td6xd7!
Weer slim.
22. … Dd8-b6 23. Tc3-c7 Lb7-e4 24. Td7xg7+ Kg8-h8 25. Dd2-c3!
De laatste klap.
25. …Te6-f6 26. Tg7-f7 Ta8-d8 27. f2-f3 Le4-g6 28. Tf7xf6
en zwart gaf het op.
En dan is er nog wel het fragment uit een partij, die ook werd gespeeld tijdens de Olympiade van 1966 in Havanna. Een heldenrol is hier echter niet weggelegd voor Campomanes. Hij dacht dat hij het tegen de Ier Cassidy (zwart) mooi te doen, maar het werd niets.
57. Pe8xg7?!
Prachtig gespeeld, niet waar, maar Campo heeft niet goed gerekend. Winnend was 57. Pc7!
57. … Lc3xg7 58. b3-b4 Kf4-e4 59. b4-b5 Lg7-d4!
en remise gegeven. Met zwart aan zet, zou wit winnen, maar nu komt wit er niet door.
Het Parool, 30 mei 2010