Een stem voor links is een stem voor rechts en vice versa

Invallen

“Een stem op de VVD is een stem op de PVV”, heeft Job Cohen gezegd.

Waarom Cohen dat zegt, begrijp ik wel. Cohen vreest een rechtse coalitie en wil de stemmers van de VVD bang maken. “De PVV scheurt tegen de rechtsstaat aan”, heeft Cohen ook gezegd. Dus door te flirten met de PVV scheurt ook de VVD tegen de rechtsstaat aan.

Tactisch stemmen

Mark Rutte van de VVD reageerde nauwelijks. Hij zal wel uitkijken om voor de verkiezingen een voorkeur uit te spreken. Wie sterk staat, wil zijn kaarten zo lang mogelijk voor zich houden. Wie twee mogelijkheden heeft, kan voordeel halen als hij straks één van de twee gaat kiezen.

Wij moeten natuurlijk wel consequent zijn.

Als de logica van Job Cohen juist is, dan is een stem voor D’66 eigenlijk een stem voor de PvdA. En een stem voor Groen Links is ook een stem voor de PvdA. Misschien is een stem voor de Christen-Unie ook wel een stem voor de PvdA. Of is een stem voor de Christen-Unie eigenlijk een stem voor het CDA?

Tactisch stemmen heet dat.

peilingen

Maar stel nu eens dat er aan het eind van de rit blijkt een paars kabinet is gekomen. Dan is een stem voor de PvdA helemaal geen stem voor de PVV geweest, maar een stem voor de PvdA. En een stem voor de PvdA was even zo goed een stem voor de VVD. Die stemmen voor D’66, Groen Links of de Christen-Unie – nodig om paars aan het vereiste aantal zetels te helpen – blijken zowel stemmen voor de VVD te zijn geweest als voor  de PvdA.

Volgens de logica van Job Cohen stem je eigenlijk nooit alleen op je eigen partij maar stem je uiteindelijk ook nog op een andere partij. Of op een aantal andere partijen. Dat is het surrealistische stemmen in een coalitiedemocratie. Je stemt voor iets en je krijgt iets anders. Of je stemt voor iets en je krijgt er nog iets bij, dat je misschien helemaal niet hebt gewild. Het is ook nooit goed of het deugt niet.

De vraag is of wij op 9 juni in het stemhokje moeten toegeven aan de gedachte dat elke stem ook een tactische stem is. Rutte beweert dat hij uitgaat van zijn eigen kracht en straks, als de uitslag binnen is, ziet hij wel weer verder. Wij hebben per slot maar één stem. Natuurlijk zou je ook een systeem kunnen verzinnen met verschillende stemmen, ongeveer zoals in het Eurovisie Songfestival. In dat systeem is iedere stemgerechtigde eigenlijk lid van een jury die een hoeveelheid punten te verdelen heeft.

Hallo, Amsterdam, and now the results of the jury of the Netherlands.

Job Cohen. Ten points!”.

Mark Rutte. Twelve points!”.

Stemmen op je buurland is bij het Eurovisie Songfestival trouwens heel normaal. Een stem voor Azerbeidzjan is eigenlijk een stem voor Rusland. En een stem voor IJsland is een stem voor Denemarken. Enzovoort.

Ik ga niet tactisch stemmen.

Binnenlands Bestuur, 4 juni 2010