Scheidsrechter een beklagenswaardige figuur

Beweringen en bewijzen

Vandaag wil ik het met u hebben over de scheidsrechter, die beklagenswaardige figuur in de sport die recht moet spreken over de gedragingen van twee elkaar tegenstrevende partijen.

Scheidsrechter 2

Tegenwoordig kent elke sport wel een of andere vorm van arbitrage, maar dat is niet altijd zo geweest. Wij kunnen hier al direct het onderscheid maken tussen de oersporten waarbij de scheidsrechter eigenlijk overbodig is en de moderne sporten waarbij de scheidsrechter onmisbaar is.

Gerommel tussen de deelnemers was er al in het oude Griekenland, maar toch kenmerken de oersporten zich door een minimum aan discussie over de vraag wie er heeft gewonnen. Wie als eerste de finish passeert, is de winnaar.

Wie de speer het verst heeft gegooid, is de kampioen. Wie de zwaarste steen heeft getild, verdient de lauwerkrans.
Ook het schaken is zo’n oersport. Je legt een bord op tafel, zet de stukken op en gaat ieder aan een kant zitten. Daarna kun je uren spelen zonder dat er een scheidsrechter aan te pas komt. Volgens de schaker J. H. Donner was de arbiter vooral het hulpje voor de spelers. Wanneer de grootmeester riep “Hé, jij daar! Broodje kaas!”, dan haastte de arbiter zich – zo snel als zijn beentjes hem dragen konden – naar de keuken om het verordonneerde op een bord te leggen. De schaakarbiter moest het verder niet in zijn hoofd halen om zich met de partij bemoeien, want eventuele problemen losten de spelers zelf wel op.

Typische oersporten waren ook het worstelen en het boksen. Wie bij worstelen wordt gewurgd, heeft verloren. Nog klassieker is het boksen. Boksen is de moeder aller sporten. Arm uitdraaien, bijten, krabben en ogen uitdrukken waren soms verboden, maar verder was bijna alles toegestaan. In oude tijden werd doorgegaan totdat een van de boksers erbij neerviel. Een arbiter – voor zover aanwezig – kreeg dan de gelegenheid zijn enige taak uit te oefenen: het constateren van de dood.

Boksen 2

Aan het boksen is de Werdegang van de klassieke sporten af te lezen. De toenemende humanisering van het wereldbeeld heeft het boksen helaas geen goed gedaan. Was het aanvankelijk nog een heroïsch gevecht van man tegen man, in slappere tijden begon men meelij te krijgen met de verliezer. Er kwamen handschoenen en hoofdbeschermers en de strijdperk werd afgebakend met terugverende touwen. Ook de tijdsduur werd beperkt. Nog in de twintigste eeuw zijn er beroemde gevechten gehouden die uren hebben geduurd, maar tenslotte is ook het aantal ronden gelimiteerd. Ineens kon je winnen “op punten”, niet omdat je tegenstander had opgegeven, maar omdat de scheidsrechter zoiets hadden bepaald.

Dat was het einde van het klassieke boksen. De arbiters buiten de ring werden machtige figuren, met alle gevolgen van dien. “Vreemde uitslagen” waren aan de orde van de dag en wie voor eigen publiek bokste, kon nauwelijks meer verliezen. Het ene schandaal volgde het andere op en omkoping was een normale zaak geworden  Als een man die carrières kon maken en breken, stond de arbiter middenin deze poel des verderfs.

In dat licht bezien is het niet moeilijk te begrijpen waarom de boksarbiter zich impeccable is gaan kleden. Een zwart jasje, wit overhemd met daarop een vlinderdasje. Hoe volkser en ordinairder de sport, hoe chiquer de scheidsrechter gekleed gaat – dat is de algemene de regel. Nog niet zo heel lang geleden was het bij hockey gewoon dat de arbiter het veld kwam opgerend in dezelfde kloffie waarmee hij zojuist de rozen in zijn tuin had staan snoeien.

Scheidsrechter

Deze ontwikkeling zie je ook in het voetbal. Toen voetballen nog een herensport was, maakte niemand zich druk over de kleding van de scheidsrechter, maar tijdens het WK in Zuid-Afrika gaan de arbiters gekleed in prachtige, door modekoningen vormgegeven tenues. Rood of zwart, met een elegant geel streepje. Naarmate de Chinese maffia zich nog meer met de uitslagen gaat bemoeien, zullen de shirts en broeken van de voetbalscheidsrechters nog eleganter worden.

Talloos zijn de verkeerde beslissingen van het arbitrale trio tijdens het wereldkampioenschap, en daarmee neemt de roep om het gebruik van elektronische hulpmiddelen in volle hevigheid toe. Begrijpelijkerwijs wil de voetbalbond daar niet aan. Die wil het voetbal behouden als een klassieke sport. Zij wil van voetbal geen moderne sport maken met juryleden buiten het veld, die het voor het zeggen gaan krijgen – zoals bij het turnen, het kunstschaatsen of het schoonspringen.

Mijn sympathie ligt bij Sepp Blatter, maar die strijd gaat hij verliezen.

de Volkskrant, 30 juli 2010. Zie ook voor reacties.