Einde van de Weiszäcker-legende

Columns

Door omstandigheden moet ik de laatste tijd veel in München zijn, een stad waar de geschiedenis uit elke tegel van het plaveisel spuit. Op het terras van het befaamde koffiehuis Luigi Tambosi zit ik de Duitse kranten te lezen. Ik had bijna geschreven: zit ik mijn krantje te lezen. Maar dat zou niet juist zijn, omdat de meeste Duitse kranten nog verschijnen op groot formaat.

Het terras van Tambosi – München wordt de meest noordelijke stad van Italië genoemd – kijkt uit op de Odeonplatz. De riante stoelen zijn niet gerangschikt aan tafeltjes, maar staan in lange rijen achter elkaar, zoals in het theater.

Tambosi

Briljant bedacht, want daardoor zit je te kijken naar een real life soap van voorbijgangers. Je kijkt ook uit op de route, waarlangs Hitler en zijn aanhangers marcheerden toen zij in 1923 een Putsch wilden plegen. Daarbij zijn doden gevallen. Eenmaal aan de macht heeft Hitler recht tegenover het terras een monument laten plaatsen. Wie er langskwam, was verplicht de Hitlergroet te brengen.

Der Münchner Merkur meldt op de voorpagina dat de Angela Merkel afstand heeft genomen van uitspraken, gedaan door de Holländische politicus Geert Wilders. In het parlement schijnt Wilders op zijn manier Angela Merkel te hebben geprezen voor haar gewijzigde inzichten inzake de multiculturele samenleving. De Duitse bondskanselier wil echter niets weten van lof uit verkeerde hoek. Met die Angela krijgt Mark Rutte nog heel wat te stellen. Een geweldig wijf, en sexy ook nog – ik meen het.

Der Münchner Merkur mag een lokale krant zijn, hij is allesbehalve een sufferdje. De grote krant van München is der Süddeutsche Zeitung. Die heeft het niveau van der Neue Zürcher Zeitung, internationaal ingesteld en niet terugdeinzend voor verhalen die twee volle pagina’s beslaan. De krant oogt misschien saai, maar ondertussen zit je wel een ongelooflijk helder opgemaakte krant te lezen. Er wordt in de krantenwereld veel geklaagd over terugloop, maar niet bij de Süddeutsche. Daar halen zij constant een rendement van zes procent en daar zijn ze tevreden mee.

Die Zeit heb ik ook gekocht. Mijn oog wordt getroffen door een verhaal dat begint op de voorpagina en doorloopt op de pagina’s 21 én 22. De kop luidt: Diplomaten auf Judenjagd. Het gaat over het dikke rapport van de Historikerkommission, die 65 jaar na dato heeft uitgezocht hoe de Duitse diplomaten zich gedroegen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zelf vonden de diplomaten dat hen nauwelijks iets te verwijten was, maar u begrijpt het al: het tegendeel blijkt meedogenloos waar te zijn.

Hitlers diplomaten

Met een harde klap is een einde gekomen aan de “Weiszäcker-legende”. De reputatie van Ernst von Weizsäcker is definitief het riool ingetrokken. Lang werd gedacht dat hij nog heeft geprobeerd tegenspel te bieden, maar von Weizsäcker wilde bijvoorbeeld maar al te graag Thomas Mann diens Duits staatsburgerschap ontnemen. Later zou zijn zoon Richard von Weiszäcker als president van de Bondsrepubliek uitgroeien tot “het geweten van Duitsland”. Daar kijk je anders tegenaan als je leest dat de zoon flink heeft meegeholpen om de legende in stand te houden.

Door een toeval heb ik een half jaar geleden het familiegraf van de Von Weizsäckers bezocht. Het ligt bij Stuttgart, bovenop een heuvel. Een eenvoudig graf voor zo’n belangrijke familie. In de verte kun je beneden in het dal ook het stadje Ludwigsburg zien liggen, waar de Zentrale Stelle is gevestigd. Dat is het NIOD van Duitsland, waar alle naziedossiers in dikke kluizen worden bewaard.

Loop je het familiegraf voorbij dan kom je aan de rand van een bosschage, waar  Oostfrontveteranen een klein monument hebben geplaatst voor hun gevallenen. De familie Von Weiszäcker wil dat half verstopte gedenkteken graag weg hebben, maar nu weten wij dat het daar net zo goed kan blijven staan. Niet alleen spuit hier uit elke stoeptegel de geschiedenis, ook uit elke graspol. Logisch dat de Duitse kranten de beste ter wereld zijn.

Het Parool, 30 oktober 2010