Jacques de Kadt en de schijnélite

Beweringen en bewijzen

“Welkom in Rechtse Kerk”, kopte De Pers op de voorpagina, toen het beoogde kabinet-Rutte eindelijk de onderhandelingen had afgesloten. Even verder somde de krant de taboes op die binnen de Rechtse Kerk tot bloei zullen komen.

Jacques de Kadt

Een dag eerder was het boek van de PVV-ideoloog Martin Bosma gepresenteerd: De schijnélite van de valse munters. Arabist Hans Jansen hield een inleidend praatje. Hij refereerde aan de beruchte toespraak van Enoch Powell uit 1968, die in het Lagerhuis had  gewaarschuwd voor “rivieren van bloed”, wanneer de massa- immigratie ongehinderd voort zou gaan. Verder omschreef Jansen de milieubeweging als “de groene Khmer” en sprak hij over “het sultanaat van Amsterdam-West”.

Ook voorspelde de arabist, die zichzelf tot het fijne katholieke geloof heeft bekeerd, dat Europa aan het eind van deze eeuw geheel geïslamiseerd zal zijn.

Mooie boel. Tegen die tijd zal ik mij spaarcenten naar Amerika overmaken.

Schijnélite

Je zou dat boek van Bosma de Bijbel van Rechts kunnen noemen. Het is behoorlijk dik, wel 380 pagina’s. De titel ontleende Bosma aan Jacques de Kadt, die in zijn boek Het fascisme en de nieuwe Vrijheid de woorden “schijnélite” en “valse munters” in één zin wist te persen. In diezelfde zin staan ook nog de woorden: cultuur, wetenschap, kunst, politiek, economie, moraal en dienstbaarheid. Geen kleine jongen dus, die De Kadt. En de grote held van Martin Bosma.

Ach ja, Jacques de Kadt.

Mijn vader heeft hem tamelijk goed gekend. In 1932 behoorde hij samen met De Kadt tot de oprichters van de OSP, de Onafhankelijke Socialistische Partij. Volgens mijn vader werkte hij daaraan mee om namens de rivaliserende SDAP, waarvan hij óók lid was, een oogje in het zeil te houden. Kennelijk heeft mijn vader dat zo goed gedaan dat De Kadt twee jaar later alweer uit de OSP stapte.

Na de oorlog is mijn vader nog een enkele keer bij De Kadt op bezoek geweest. Die woonde in Heemstede, om de hoek bij mijn grootouders. Eén keer mocht ik mee. De Kadt bleek een kleine joods mannetje, die erg aardig voor mij was – misschien omdat hijzelf geen kinderen had. Boven deze staat het column het kopje “Beweringen & bewijzen”, naar de gelijknamige essaybundel van De Kadt. Later zou De Kadt – net als mijn vader – op afstand betrokken raken bij DS’70, een partij die werd opgericht door mensen die teleurgesteld waren in de PvdA. Voorman was Willem Drees jr, die mij na de dood van mijn vader nog een ontroerende brief heeft gestuurd.

Bijbels zijn zwaar te verteren boeken en zo zal het ook nog wel enige tijd duren voordat ik het boek van Martin Bosma helemaal uit heb. Net als Jacques de Kadt was Bosma vroeger links en is hij later rechts geworden. Toch is er een verschil tussen die twee, waardoor ik moet denken aan wat Loyd Bentsen in het Amerikaanse presidentsdebat zei tegen Dan Quale: “Senator, you are no Jack Kennedy”.

Kamerlid Bosma, u bent geen Jacques de Kadt.

Mij ontbreekt hier de ruimte om uitvoerig op Bosma’s boek in te gaan, maar laat ik één voorbeeld geven: het toupetje van Willem Drees jr. In zijn boek maakt Bosma zich vreselijk kwaad over de journalist Gerard van Westerloo, die zich in het weekblad Vrij Nederland een grapje had gepermitteerd over dat vermaledijde haarstukje van Drees jr. Schande om daarmee te spotten, vindt Bosma. Maar ja, zo ging dat toen: tegenover zo’n rechtse bal was alles geoorloofd.

Nu herinner ik mij dat mijn vader ik in veel van mening verschilden, maar dat wij het over dat toupetje helemaal eens waren. Hoe haalde je het in je hoofd om te denken dat je meer kiezers zou trekken wanneer je een toupetje ging dragen? Wij maakten ons daar erg vrolijk over. Door al die kunstig ingelegde haarinplantanten zie je er tegenwoordig niets meer van – zelfs niet bij Gerard Joling – maar in die tijd zakte zo’n toupetje al scheef als je je stem verhief.

Drees jr.

Het ontbreekt Bosma helaas aan elk gevoel voor humor. Alles wat De Kadt beweert, neemt hij letterlijk en daardoor ontgaat hem ten ene male de Jiddische overdrijving waaraan mensen als De Kadt – en ook Sal Tas – zich wellustig konden overgeven.

Tot dusver heb ik er niet aan meegedaan, maar wanneer u een goede grap kent over dat  idiote haar van Geert Wilders, dan mag u mij middenin de nacht wakker maken.

de Volkskrant, 1 oktober 2010.