Beter met minder

Columns

De afgelopen week verscheen Peter Vandermeersch, de Vlaamse hoofdredacteur van NRC/Handelsblad, twee dagen achtereen in De Wereld Draait Door. Een voorrecht dat zelfs de minister-president van dit land niet is beschoren. De eerste maal ging het over de parachutemoord die heel België al lange tijd in de greep houdt. Vandermeersch sprak daarover op zo’n aanstekelijke manier dat je bijna zin kreeg om zelf zo’n moord te plegen.

Maar ondanks zijn meeslepende manier van praten, leek Vandermeersch toch ook een beetje op de man die een ongeluk bij de buren bespreekt, terwijl achter hem zijn eigen huis in brand staat.

Peter vandermeersch

Op dezelfde was dag werd namelijk bekend dat de redactie van NRC/Handelsblad wordt ingekrompen met dertig man. “Het slanker en slimmer maken van de organisatie”, heet dat in de taal die de uitdrukking “gedwongen ontslagen” wil vermijden. Het wordt een forse ingreep voor het slagschip van de Nederlandse journalistiek, wat die krant de laatste decennia toch is geweest. Maar vreemd genoeg werd er met geen woord over dit nieuws gerept.

Dat was anders een uitzending later, toen Vandermeersch opnieuw het woord voerde. Dit keer werd hij gesecondeerd door Derk Sauer, de man die zich sinds enige tijd voor een pietsie de eigenaar van NRC/Handelsblad mag noemen.

Met Matthijs van Nieuwkerk als ondervrager speelden Vandermeersch en Sauer duidelijk een thuiswedstrijd. De heren zijn in meer of mindere mate bevriend met elkaar en per slot is DWDD een feel goodprogramma, dus waarom al te vervelende vragen gesteld? Je ziet dat vaker: laat journalisten elkaar ondervragen en elke journalistieke richtlijn wordt vergeten.

Van elders heb ik begrepen dat Vandermeersch door het mes in zijn redactie te zetten zijn krant tevens beter wil maken. De vraag is of dat kan, zeker als je bedenkt dat de hoofdredacteur ook nog eens wil inzetten op onderzoeksjournalistiek. Niets is zo arbeidsintensief als onderzoeksjournalistiek. Om gedegen research te doen, moeten redacteuren soms maanden lang worden vrijgesteld van hun dagelijkse beslommeringen als letterknecht. In de jaren zeventig en tachtig heeft Vrij Nederland systematisch geprobeerd onderzoeksjournalistiek te bedrijven. Dat lukte aanvankelijk aardig, maar toen het aantal abonnees terugliep en daarmee de advertentie-inkomsten daalden, was het snel gedaan met de ambities.

Een betere krant maken met minder mensen, dat is natuurlijk wat iedere hoofdredacteur graag zou willen. En hij niet alleen, want ook de uitgever zal likkebaarden bij de gedachte. De beste krant ter wereld maak je, logisch beschouwd, helemaal in je eentje, maar helaas is niet iedere journalist een I.F. Stone.

Meestal is de werkelijkheid weerbarstig. Het hoofdredacteurschap is een mooie, maar ondankbare baan. Aan schrijven kom je nauwelijks toe, maar aan managen des te meer. Daar moet je van houden. In de twintigste eeuw was dat anders, maar tegenwoordig moet een hoofdredacteur ook het vermogen hebben om mensen te ontslaan. Wie gooi je eruit met de minste pijn? De kunst om dat goed te doen, is niet iedereen gegeven. De hoofdredacteur is in deze teruglopende markt de hitman, die er tevens voor moet zorgen dat de rest van zijn redactie zich met enthousiasme in de strijd gooit.

Een ideaal is ook altijd om de ouderen eruit te gooien en jong talent een kans te geven. Maar waar is dat jonge talent, als je het niet hebt opgeleid? En jong talent dat tot wasdom is gekomen, is paradoxaal al weer wat ouder, zodat de oplossing van het probleem tevens de voortzetting van het probleem is.

Brief Vandermeersch

Onlangs onthulde GeenStijl een schrijven, waarin Vandermeersch het functioneren van zijn eigen redactie kritisch doorneemt. Na jaren van arrogantie – “de slijpsteen van de geest” – klinken de woorden van Vandermeersch verfrissend. Wat daaruit ook naar voren komt, is het verlangen een politieke omslag. NRC/Handelsblad zal niet alleen feller en provocerender worden, maar ook liberaler en minder een PvdA-krant.

In deze harde tijden wens ik Vandermeersch een zachte landing toe, maar een betere krant maken met minder mensen blijft onzin.

Het Parool, 23 oktober 2010