Verschillen & overeenkomsten

Beweringen en bewijzen

In beider voornaam zit een ‘a’. In beider achternaam een ‘e’ en ook een ‘r’. Deze letters komen zelfs in dezelfde volgorde voor. Voor- en achternaam samen leveren ook nog een gemeenschappelijke ‘h’ op en een gemeenschappelijke ‘d’. Als je naar beider achternaam kijkt, denk je in eerste instantie aan een spelfout, maar dat is toch niet het geval.

Verschillen

Bovendien hebben zij allebei een Duitse naam, hoewel geen van beiden in Duitsland is geboren. Allebei hebben zij ook tenminste één joodse voorouder. Zowel de vader van de een als de vader van de ander wilde altijd een eigen huis bezitten met een lapje grond.

De voornaam van hun moeders eindigt op een ‘a’. Van de ene moeder is bekend dat zij een zachtaardige natuur bezat en ik kan mij nauwelijks voorstellen dat niet hetzelfde geldt voor de andere moeder.

Beiden zijn opgegroeid in een provincieplaats. Door omstandigheden had de een wat betere rapportcijfers dan de andere, maar beiden waren geïnteresseerd in kunstgeschiedenis. Zij probeerden ook te tekenen, maar al spoedig bleek dat hierin niet hun grootste talent schuilging.

Vandaar dat zij tenslotte een bezigheid gingen uitoefenen die niet helemaal overeen kwam met hun oorspronkelijke ambitie. Een zekere belangstelling voor architectuur hebben ze er wel aan overgehouden. Van beiden is ook bekend dat zij een bijzondere belangstelling koesterden voor de ideologische aspecten van de monumentencultus.

In beide gevallen gaat het om een bijzonder kind. Zowel bij de een als bij de ander zou er sprake zijn geweest van driftaanvallen. Zeker is dat beiden zijn begonnen als verlegen jongetjes, maar dat zij in de loop van hun leven die verlegenheid wisten te overwinnen en uitgroeiden tot redenaars die genoten van hun eigen stem.

Al vroeg begrepen zij wat je met provoceren kunt bereiken, en vandaar dat niet iedereen even gecharmeerd was van wat zij hun gehoor te vertellen hadden. Vaak waren zij daarom niet welkom om te spreken of werd de uitnodiging om een speech te houden alsnog ingetrokken, wat met veel publicitair kabaal gepaard ging.

Toen zij eenmaal de macht van het gesproken woord hadden ontdekt, was het moeilijk hen te onderbreken in een betoog. Zijn ze eenmaal aan het woord, dan kom je er niet meer tussen. Zowel bij de een als bij de ander kwam en komt het spreken vooral tot ons in de vorm van een monoloog. Wordt het betoog toch onderbroken, dan zie je ineens een zenuwtrek en hoor je slissende geluiden. Beiden hebben niet bepaald een aangenaam stemgeluid. Je hoort een afgeknepen stem die bij het omhoog gaan iets knerpends krijgt, alsof twee sprinkhanen worden samengeperst. U moet er maar eens op letten, want zij hebben allebei een bijtende manier om hun monden te bewegen. Dat gebeurt vooral als zij in een bepaalde trance komen en zichzelf beginnen te overschreeuwen.

Voor beiden geldt dat sommige mensen bang worden van hun stem.

Noch van de ene, noch van de andere is gevoel voor humor een sterk punt. Zij lachen wel, maar dat is geen lach die met humor te maken heeft. Het is meer een lach die voortkomt uit ongemak en uit het onvermogen om jezelf een houding te geven. Vandaar dat er zowel over de een als over de ander altijd veel grappen werden en worden gemaakt. Maar doe dat nooit waar ze bij zijn!

In hun wereld is zelfrelativering meer iets dat je van anderen moet verlangen. Allebei houden zij trouwens van leer, wat bij iemand die hen nooit eerder heeft gezien een sadomasochistische inslag doet vermoeden. Juist door hun provocatieve instelling stralen zij een zekere stoerheid en mannelijkheid uit, al heb je het gevoel dat die hardheid elk moment kan omslaan in een hang naar kitsch en sentimentaliteit.

Voor hen beiden geldt dat Duitsland en de Duitse geschiedenis een levenslange obsessie is. Of het nu gaat om een artikel, een stuk of een redevoering, altijd wordt er een vergezochte vergelijking getrokken die iets met de Duitse geschiedenis te maken moet hebben. Wat voor de een hoogst afkeurenswaardig is, is voor de ander juist de hoogste vorm van fatsoen, maar hoe zij hun gevoelens en gedachten ook weergeven, altijd staat Duitsland in het middelpunt.

Er zijn natuurlijk ook wel verschillen tussen Adolf Hitler en Thomas von der Dunk, maar mij vielen nu even de overeenkomsten op.

de Volkskrant, 29 april 2011. Zie ook voor de meer dan 130 reacties.