Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?

Beweringen en bewijzen

Onlangs heeft de paus gezegd dat de wil van God achter de Big Bang zit en dat christenen de gedachte moeten verwerpen dat het universum door toeval is ontstaan.

Oerknal

Er is geen wetenschappelijk bewijs voor Gods verantwoordelijkheid ten aanzien van de oerknal, maar er valt ook niets tegen die stelling in te brengen. Als je beweert dat God de wereld heeft geschapen, kant en klaar met alle fossielen erin, kun je ook moeiteloos volhouden dat de aarde zesduizend jaar oud is. “Dat is nu eenmaal mijn geloof”, zal een gelovige zeggen.

Toch valt de overtuiging van de paus te billijken, omdat het verwerpen van toeval voortkomt uit de hooggestemde behoefte om te ordenen.
Wij hebben allemaal het gevoel dat er een begin, een midden en eind is. Zelfs als mocht blijken dat dit gevoel niet overeenkomt met de werkelijkheid – wat dat ook moge zijn – dan nog kunnen wij in de praktijk niet zonder de notie dat alles ergens begint en ook weer ergens eindigt.

Wij kijken vanuit het midden, dat wij door ons gemeten leven maar kort kunnen beleven, naar het begin en het eind. Naar het begin kunnen wij niet alleen onderzoek doen, wij kunnen er ook over fantaseren. Maar het einde is mooier. Dat kunnen wij zelf meemaken en wij kunnen het zelfs beïnvloeden!

Men zegt dat in tijden van crisis het aantal onheilsprofetieën toeneemt. Of dat waar is weet ik niet. Ik heb ook begrepen dat in tijden van oorlog het aantal zelfmoorden juist afneemt, dus de relatie tussen maatschappelijke ellende en onderganggevoelens lijkt niet eenduidig.

Dat neemt niet weg dat ik in het nieuws nog nooit zoveel gebeurtenissen heb gezien die zelfmoord-gerelateerd zijn. Er gaat bijna geen Journaal voorbij of de camera voert ons langs een ravage, veroorzaakt door een terrorist die zichzelf heeft opgeblazen. Bovendien zie je elke week wel iemand in vlammen voorbijrennen, die zichzelf heeft aangestoken. Allemaal vastgelegd, door de smartphones van toevallige voorbijgangers.

De onheilsprofeten zijn evenmin uit het dagelijkse nieuws weg te branden. Zo hadden wij onlangs de negentigjarige Amerikaan Harold Camping, die zei alles precies te hebben uitgerekend. De wereld zou achtereenvolgens vergaan op 21 mei 1988, 7 september 1994, 21 mei 2011 en 21 oktober 2011. Onder schaamte heeft Camping zich uit het voorspellingswezen teruggetrokken, vermoedelijk om zijn natuurlijke dood af te wachten, maar ondertussen worden rechtszaken gevoerd door gedupeerden die al hun bezittingen van de hand hebben gedaan en zich nu bekocht voelen. Op de Filipijnen is het doen verkeerde voorspellingen aangaande de Eindtijd inmiddels strafbaar gesteld.

Maya kalender

Onheilsprofeten zijn moeilijk van hun stuk te brengen, dat kun je uit de heilige boeken opmaken. Zo zou het jaar 2012 volgens de Mayakalender het Einde der Tijden inluiden. Maar een recente vondst van Mayakalender die ouder is dan eerder gevonden kalenders, deed die theorie wankelen. Op die oudste Mayakalender wordt namelijk met geen woord over enig einde gerept. Voor Apocalyps-uitbater Patrick Geryl is dat echter geen reden zijn voorspelling in te slikken dat de Grote Kladderadatsch ons de komende december zal treffen. Wel heeft hij zijn plan laten varen om dan bovenop een berg in Afrika te zitten. Officieel, omdat hij suikerziekte heeft en bang is dat hij zijn insulinepomp niet naar boven krijgt. Geen overtuigend excuus, als je het mij vraagt.

Wereldwijd gelooft één op de zeven mensen dat de Apocalyps nog tijdens hun leven zal uitbreken, wat erop neerkomt dat meer dan een miljard mensen denken dat zij binnen afzienbare tijd terecht zullen komen in een helse verschrikking. Om het wat aanschouwelijker te maken: zoveel mensen kijken ook naar de finale van de Champions League.

Ook in het christendom speelt de eschatologie – de leer der laatste dingen – een belangrijke rol en het heeft mij niet verbaasd dat inmiddels een discussie op gang komt over de vraag of Jezus zich niet heeft vergist, toen hij de Eindtijd aankondigde. De mediëvist en emeritus hoogleraar Piet Leupen heeft daar nu een boek over geschreven. Jezus behoorde tot de groep die een nare ondergang voorspelde voor hen die niet zouden worden opgenomen in het Koninkrijk Gods.
Maar anders dan hij heeft beloofd, is Jezus de Messias nog steeds niet teruggekomen, en dat terwijl er steeds meer ongelovigen ongemoeid op deze aarde rondbanjeren. Daarom is de vraag van Gerard Reve nog altijd actueel: “Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?”.

De Volkskrant, 19 mei 2012