Deed Rutte “een Leerdammertje”?

Beweringen en bewijzen

Ooit kocht ik voor 1 dollar een pocket met de titel: The Wit and Wisdom of Spiro T. Agnew. Deze Spiro Agnew was vicepresident onder Nixon, tot hij wegens omkoping het veld moest ruimen.

Spiro Agnew

Nixon – zelf evenmin brandschoon – vond Agnew maar een sufferd, maar gedoogde hem om zijn conservatieve kiezers te plezieren. Eigenlijk is er maar één reden om Agnew aan te houden, moet Nixon in een vrolijke bui hebben gezegd. Een aanslag op hem, Nixon, betekende dat Agnew president zou worden, en dat wilde zelfs een terrorist niet op zijn geweten hebben!


The Wit and Wisdom of Spiro T. Agnew bevat een korte inleiding, die eindigt met de conclusie: ‘Als kleine mannen lange schaduwen voortbrengen, is het zeker dat de zon ondergaat.’ De verdere 100 pagina’s zijn leeg, blanco, wit.

Het Amerikaans vicepresidentschap heeft een lange traditie van onwetendheid en gebrek aan snuggerheid. Van vicepresident Dan Quayle is zelfs een boekje verschenen met Famously stupid quotes. Beroemd is diens aardappel-incident; Quayle corrigeerde ten onrechte een scholier die het woord aardappel (potato) op het bord schreef – er moest volgens Quayle een ‘e’ achter, want zo stond het op zijn spiekbriefje. Ook Sarah Palin viel op door haar onwetendheid. Ze wist niet wat de Fed is. Evenmin bleek zij op de hoogte van het feit dat Noord- en Zuid-Korea van elkaar verschillen. Toen haar werd gevraagd welke kranten zij las, bleef zij het antwoord schuldig.

Iedereen maakt fouten en je kunt niet alles weten. Daarom heeft het uitlachen van onwetendheid en domheid iets onsympathieks. Er komt altijd een moment dat het uitlachen op de uitlacher terugslaat. Maar misschien moet hier een uitzondering gemaakt worden voor notabelen en politici, voor de Dickerdacks, voor de nijlpaarden met het lorgnet, kortom, voor wat Theo van Gogh ‘de boven ons gestelden’ noemde.

Hun onwetendheid levert vaak koddige taferelen op. Onlangs wekte het Kamerlid John Leerdam in een radio-interview de indruk dat hij zich intensief had verdiept in het lot van straatterrorist Jael Jablabla, die helemaal niet bestond. Leedvermaak was zijn deel. Toen een ander Kamerlid, Ineke van Gent (GroenLinks), niet bleek te weten dat Nixon al jaren dood is, werd gesproken van ‘een Leerdammertje’.

En dan nu Mark Rutte.

Door de val van het kabinet raakte het snel op de achtergrond, maar bij een persconferentie bleek de minister-president niet te weten waar de Hollandsche Schouwburg voor staat. Uitgerekend De Telegraaf, de krant die na de Tweede Wereldoorlog enige tijd wegens collaboratie is verboden, meldde dat Rutte onbekend was met het feit dat uit hun huizen gehaalde Joden in de Hollandsche Schouwburg werden verzameld, om later naar Westerbork en verder te worden gedeporteerd.

Hollandse schouwburg

Hoe moet je zo’n omissie in de kennis van de minister-president duiden?

Hoe ik mijzelf ook pijnig met een verklaring, ik kan mij haast niet voorstellen dat Rutte dit niet geweten heeft. Zou hij die rare Julius Vischjager, die er uit het niets over begon, verkeerd hebben begrepen? Rutte is historicus. Volgens het Historisch Nieuwsblad was hij een voorbeeldig geschiedenisstudent, die zijn eindscriptie schreef over het patriottisme in Haarlem aan het eind van de 18de eeuw. Voor deze scriptie kreeg hij een 7,5.

In het Historisch Weekblad vertelt emeritus hoogleraar Simon Groeneveld dat Rutte indertijd ‘graag studeerde in de Hortus Botanicus, waar hij onder een boom zijn literatuur doornam’. Jammer dat het hier om de Leidse hortus gaat en niet om de Amsterdamse, want die ligt op een steenworp afstand van de Hollandsche Schouwburg. Maar in de Amsterdamse hortus wordt tegenwoordig Buitenhof opgenomen, dus Rutte moet er met zijn dienstauto talloze malen zijn langsgereden.

Toch blijft het vreemd. Nog dit jaar is er een Nederlandse speelfilm uitgekomen, die het drama van de Hollandsche Schouwburg in beeld brengt. Er is ook een boek verschenen over Walter Süskind, de held van de Hollandsche Schouwburg, die veel Joodse kinderen heeft gered. Er zijn plannen om van de schouwburg een Holocaust Museum te maken. Zou dat allemaal langs Mark Rutte heen zijn gegaan? Is politiek zo absorberend?

Op 4 mei is de Dodenherdenking. Als u niet naar de Dam wilt, en daar zijn verschillende redenen voor, denk dan eens aan de Hollandsche Schouwburg. Daar is het voor de deur niet zo massaal en meer intiem. En misschien komt u er Mark Rutte nog tegen.

de Volkskrant, 27 april 2012. Zie ook voor reacties.