Het huwelijk is een bèta-wetenschap

Beweringen en bewijzen

Bij ons thuis is januari niet de maand van het nieuwe begin, maar van de herhaling. Het is de maand van de terugkerende gebeurtenissen. In januari zijn mijn vrouw en mijn zoon jarig. Ook zijn wij in januari zoveel jaar getrouwd; mijn vrouw en ik hebben hiermee ons eigen record gebroken.

Huwelijk 1

Het record van mijn langste vriendschap is overigens nog ver weg. Onlangs kwamen mijn vriend en ik er achter dat wij elkaar vijftig jaar kennen.

Bij u thuis zal het ongetwijfeld anders zijn, maar in mijn huwelijk(en) zijn verschil van mening en onenigheid tamelijk normale fenomenen.

Bij tegengestelde naturen – en dat heb je al gauw bij twee mensen – is zoiets bijna onvermijdelijk. In het huwelijk kom je elkaar nu eenmaal dagelijks tegen en ook nog eens op de raarste plekken: in de huiskamer, de keuken, de badkamer, ja, zelfs in bed!

Ik vind het nog altijd een wonder dat een vrouw zich in mijn aanwezigheid zo maar gaat uitkleden, alsof ik geen vreemde ben.

‘Huwelijk is wetenschap’, heeft Honoré de Balzac gezegd. Een bètawetenschap, zou ik eraan willen toevoegen. Het is een kwestie van passen en meten.

Met mijn beste vriend ligt dat allemaal anders. Ik kan mij niet herinneren dat wij ooit ruzie hebben gehad. Wel denken wij over veel zaken verschillend, maar dat wordt meestal weggelachen en weggedronken. Een vaste ontmoetingsplaats is de keuken, aangezien hij een uitstekende kok is. Ook vriendschap gaat vaak door de maag, maar in bed ben ik hem nooit tegengekomen. Er zijn trouwens tijden dat ik hem nauwelijks zie, behalve dan op televisie. Hij is acteur en schittert regelmatig als schurk. Dit seizoen sterft hij als de Godfather in Penoza. Ik verheug mij er nu al op. Ik zie hem graag sterven en ik zal er zeker bij zijn als het ook werkelijk gebeurt. Of hij bij mij, dat kan ook nog.

Penoza

Inzake familierelaties is Balzac een betrouwbare bron. De feuilletonist in hem heeft veel wetenschappelijk onderzoek naar vriendschap en huwelijk gedaan. Toen Balzac in kranten schreef, was de stukjesschrijver nog een verhalenverteller en geen meningenmachine. Niettemin wist Balzac: ‘De vriendschappen die het langst standhouden, zijn die waarbij beide vrienden denken dat ze toch net een beetje superieur zijn aan de ander.’ Zoals bij alle echte ware uitspraken, zit er iets onaangenaams in, maar voor mijn vriend en mij geldt hij beslist.

Hij vindt mij lichamelijk onhandig, cynisch in mijn politieke oordelen en weinig flexibel tegenover mensen die het ook niet kunnen helpen.  Ik vind hem soms een echte acteur, dat wil zeggen dat hij met een groot gebaar kan aflopen op iemand die hij eigenlijk zou moeten verachten.  Op het toneel zijn kwaadaardige rollen hem op het lijf geschreven, terwijl hij mij in het dagelijks leven vaak verbaast met zijn naïeve ideeën. In vriendschappen lijkt het eenvoudiger tegenstellingen te verdragen dan in het huwelijk. Dat zal wel te maken met wederzijdse acceptatie en met de aanwezigheid van kinderen. De fouten van een ander zijn beter te accepteren als je elkaar niet de hele dag tegenkomt. Verder vragen kinderen een soort eenheid van denken.

Uw kinderen zijn natuurlijk anders, maar de mijne vertonen wel eens de gewoonte om eerst iets aan hun moeder te vragen en bij een afwijzing hetzelfde nog eens aan hun vader. Als de twee antwoorden niet sporen, ligt er een onenigheid op de loer die de familie ontwricht voordat je het in de gaten hebt. En dat zijn nog maar de kleine dingen. December is de maand van de familie en januari de maand van het individu. In januari purgeren wij van achteren al het eten uit dat de familie ons van voren heeft opgedrongen. Wij gaan afvallen, joggen, stoppen met roken en op ons werk proberen wij die ene vervelende collega met andere ogen te bezien. Alles moet de deur uit voor de nieuwe collectie, en dan betreft het heus niet alleen onze kleren. Wij gaan weer aan onszelf werken en dat is hard nodig, want wij hebben goede voornemens omdat wij zo veel slechte gewoontes hebben.

Mijn goede voornemen dit jaar is mij niet te laten meeslepen door de actualiteit. ‘Hoe sneller het leven voorbij slaat/ hoe minder ik geïnteresseerd ben in wie er met wie naar bed gaat’, is een dichtregel van Dorothy Parker.

Maar ik beloof u: ik zal mij ook dit jaar weer niet aan mijn goede voornemens houden.

de Volkskrant, 9 januari. Zie ook voor reacties.