Sociale fraude aangepakt, dankzij de kliklijnen

Beweringen en bewijzen

In tijden van voorspoed hoor je er weinig over, maar zodra de economie tegenzit verschijnen berichten dat de Sociale Diensten frauderende bijstandstrekkers keihard gaan aanpakken. “Van Capelle aan de IJssel tot Enschede en van Zoetermeer tot Almere”, aldus de Volkskrant, “wordt meer fraude ontdekt”.

Sociale Dienst

Dat blijkt uit gegevens van de Dienst Werk en Inkomen (DWI), tevens bevestigd door managers van de Sociale Diensten. Hoe willekeurig de opsomming van gemeenten is, weet ik niet, maar Capelle aan de IJssel is de woonplaats van oud-premier Balkenende en Zoetermeer kwam begin dit jaar in het nieuws toen bleek dat daar de best betaalde ambtenaren van Nederland wonen – met inkomens dik boven de Balkenende-norm.

Volgens Christien Bronda, directeur van de DWI, vormen rechtvaardigheid en solidariteit de leidraad bij fraude-opsporing. Dat zijn in elk geval woorden waar niemand tegenop kan. Elke onterechte uitkering die wordt teruggehaald, maakt de wereld een stukje beter. Er schijnen zelfs sociale fraudeurs te bestaan, die blij zijn dat zij tegen de lamp zijn gelopen.

Uit het interview met mevrouw Bronda blijkt vooral dat de sociale diensten nieuwe wegen zijn ingeslagen. Rechercheurs speuren Facebook en Twitter af in de hoop dat uitkeringstrekkers zichzelf verraden. Zo kon een fraudeur, die in een bandje speelde, bij de artiesteningang in de kraag worden gegrepen.

Of al die inspanningen opwegen tegen de revenuen kan ik niet beoordelen. De gemeente Amsterdam bijvoorbeeld heeft dit jaar al iets meer dan drie miljoen teruggevorderd. Wat blijft er over als je de kosten van opsporing, aanhouding, voorgeleiding en juridische bijstand daarvan aftrekt? Ik voorzie een hoop goedbetaalde manuren, waardoor de winst wel eens geheel zou kunnen verschrompelen.

Bovendien steekt zo’n bedrag schamel af bij de miljarden die bedrijven als Apple zich besparen wanneer hun geld via een fiscale constructie even in Amsterdam aanlegt. Maar ja, dat heet geen sociale fraude, maar belastingontwijking en dan is er ineens heel wat minder animo om de zaken keihard aan te pakken. Maar ik geef toe: misschien vergelijk ik appelen met peren en ben ik als de man die bij een boete voor te hard rijden roept: “Ga liever echte boeven vangen!”.

Het gevecht tussen overheid en frauderende burgers begint steeds meer op de strijd tegen doping te lijken. De burger probeert zijn overtredingen te verhullen, terwijl de overheid met haar tijd meegaat en steeds meer hightech middelen inzet. Neem de ouderen die in het geheim hetzelfde bed beslapen, maar daar niet voor durven uitkomen, omdat zij dan in hun AOW worden gekort. Momenteel komt er nog een rechercheur bij je thuis om aan de lakens te ruiken, maar het zal niet lang duren of er wordt voor dit probleem speciale detectieapparatuur ontwikkeld.

Hoe die eruit moet zien laat ik graag aan de fantasie van de lezer over.  Misschien is het een idee om ook hier parkeermeters te gebruiken. De overheid blijkt namelijk al precies te kunnen nagaan waar en hoe lang wij onze auto’s neerzetten. Zo kan de leaserijder, die stiekem een paar privé-kilometertjes wil meepikken, meedogenloos door de fiscus worden aangepakt.

Kliklijn

Ook komt het steeds dichterbij dat de burger, net als de sportman of vrouw, zijn biologisch paspoort moet inleveren. Het pis- en bloedcircus dat met elke sportwedstrijd meereist, zal ook een plaats krijgen in het dagelijks leven. Zo stond ook in deze krant het verhaal van Eric van Deurzen, die door de Sociale Dienst van Rotterdam is aangeslagen voor tenminste éen van de drie kinderen van zijn ex. Hij ontkent in alle toonaarden de vader te zijn. Zijn ex ging vreemd,  maar die zegt zeker te weten dat hij de dader is.

Wat nu? Het laat zich moeilijk raden dat de Sociale Dienst graag een DNA-test zou willen doen. In het hypothetische geval dat die negatief uitvalt, zou je alle Rotterdamse mannen beneden een bepaalde leeftijd kunnen oproepen, zoals dat ook is gebeurd bij de opsporing van de moordenaar van Marianne Vaatstra.

Met Van Deurzen – de moeder op haar beurt ontkent weer –  is de strijd pas goed begonnen. Het stond in de Spits, dus misschien is het niet waar, maar volgens hoogleraar familierecht André Nuytick is de volgende stap dat alle zaaddonoren moeten gaan meebetalen aan het levensonderhoud van hun kind. Ed Houben uit Maastricht, die onlangs met zekere trots liet weten dat er op die manier zeker negentig kinderen van hem rondlopen, kan zijn borst nat maken.

Het grote voordeel is natuurlijk wel dat al die nieuwe rechercheurs niet in de bijstand of de WW terecht komen.

de Volkskrant, 14 augustus 2013