Fl. 0,45
Al enige tijd doe ik onderzoek
naar het leven van mijn grootvader Mozes
Abrahamsz Pam. Hij werd in 1867 in Amsterdam geboren. Na mislukt te zijn op
de rabbijnsopleiding van het Nederlandsch Israëlitische Seminarium
werd hij, zoals zo veel joden, diamantbewerker. Hij heeft de gouden tijd
meegemaakt dat diamantbewerkers hun sigaar aanstaken met een tientje, maar al
spoedig braken minder vette jaren aan en raakte hij werkloos. Hij was toen al
een overtuigd socialist, die als naaste medewerker van de grote vakbondsman
Henri Polak om een zeepkist ging staan om opruiende toespraken te houden.
In de jaren dertig
correspondeerde hij met de baardige christensocialist Jan van Zutphen. Meestal
vroeg Mozes om geld, want in die crisistijd was het niet eenvoudig om rond te
komen. In 1943 werd hij eerst naar Westerbork en later naar Sobibor gevoerd
waar hij, zoals wij later te horen kregen, op 5 maart werd omgebracht. Toen
mijn vader uit zijn onderduikadres te voorschijn kwam, was het huis waarin dat
hij voor de oorlog met zijn ouders had gewoond, betrokken door mensen die er
niet over dachten op te stappen. Van de oorspronkelijk huisraad was niets
over.
Omdat ik meer wilde weten over
de laatste jaren van Mozes deed ik via de Stichting Joods Maatschappelijk
Werk navraag naar wat zich in een aantal archieven bevond. Hoewel ik geen
verzoek tot schadevergoeding had ingediend, kreeg ik een paar maanden later
toch een idee in welke richting ik hier moest denken. In een brief van 11
oktober 1999 antwoordde drs. H.G. Vuijsje, directeur van het SJMW, onder meer
het volgende: "Wij hebben nog lijsten gevonden met de vermelding van de
bedragen die door de Liro-ambtenaren zijn afgepakt van Joden bij hun aankomst
in Westerbork. Uit die lijsten blijkt dat uw grootvader in Westerbork een
bedrag van f 0,45 bij zich had; dat geld heeft hij moeten afstaan".
Om het vervolg van Vuijsje's
brief te begrijpen, is het misschien nodig even uit te leggen dat de
bezittingen van Amsterdamse joden terechtkwamen in de Sarphatistraat en dat de
daar aanwezige gelden en goederen na de bevrijding zijn beheerd door een
instantie die Liquidatie van Verwaltung Sarphatistraat (LVVS) heette.
Vuijsje schrijft dan:
"Omdat het in deze gevallen om kleine bedragen ging, heeft de LVVS
indertijd besloten voor de in Westerbork afgenomen gelden niet te zoeken naar
de rechtmatige eigenaren of erfgenamen: de kosten van het speurwerk zouden vele
malen de opbrengsten overtreffen. De LVVS heeft deze bedragen bij de Stichting
Joods Maatschappelijk gedeponeerd op voorwaarde dat, indien een eigenaar of
diens erfgenamen een rechtmatige claim op het bedrag zal leggen, de Stichting
dat bedrag zal uitbetalen".
En dan de conclusie: "Ik
vind het gênant en pijnlijk het u te schrijven, maar in principe kunnen
de erfgenamen van uw grootvader Mozes Pam bij de Stichting Joods
Maatschappelijk Werk een claim leggen van f 0, 45. Hierbij zal rekening worden
gehouden met een geldontwaarding met de factor 5, dat wil zeggen dat het bedrag
met vijf wordt vermenigvuldigd".
Hahahahahahahhahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahaha
hahahahahahahahaha hahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahaha!
Hahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahah!
Whoehahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahahaha
hahahahaha! Whoehahahahahahahahahahahahahahahahahahahahaha!!!!
Vijfenveertig cent! Eens even
kijken, vijfenveertig cent vermenigvuldigd met een factor vijf, dat maakt dan f
2,25, of te wel twee gulden en vijfentwintig cents. Wat zullen wij daar nou 's
van kopen? Een cd? Nee, dat lukt zelf niet in de uitverkoop? Een zakaardappelen
misschien? Ik ben niet op de hoogte wat de aardappel tegenwoordig kost, maar
een zak van meer dan twee kilo kan het niet wezen. f 0,45. Ik denk alleen al
aan de verzameling bijzondere boeken die mijn grootvader had verzameld. f 0,45.
Ik denk aan minister-president Wim Kok die als een groot staatsman heeft zitten
dubben of hij nou zijn excuus moest aanbieden of alleen maar moest zeggen dat
hij de gang van zaken betreurt. Aan Van Kemenade die heeft verklaard dat hij
het allemaal niet meer heeft kunnen narekenen.
Sorry, dat ik even moet lachen.
Hahahaha! Whoehahahahahahahahaha!!!!
NRC\Handelsblad, 28 januari 2000 © Max Pam
Fl. 0,45 deel
II
|
