Omdat mijn vrouw haar verjaardag vierde, had ik een maand geleden een kamer gereserveerd in een hotel ergens in de Ardennen. Voor mijn vrouw, die is opgegroeid in een lommerrijke streek, bestaat er bijna geen grotere genieting dan de geur van mossen, varens en paddestoelen, en zo reden wij, wandelschoenen en kaplaarzen in de achterbak, richting België om ons te laven aan de schoonheid van de Ardense bossen.
        Voorbij de afslag Neuvillers, tussen Bertrix en Herbeumont, sloegen de eerste druppels tegen het voorruit. Wij ontstaken onze lichten en even later passeerden wij in het donker geworden landschap een kleine colonne terreinwagens van de gendarmerie. Toen wij even later op de plaats van bestemming aankwamen, bleek ons hotel nog geen vijf kilometer te liggen van de plek waar Marc Dutroux zich de dag tevoren had vastgereden in de modder.
        "Dank je wel voor je geste", zei mijn vrouw.
        "From all the woods in the world, he walks into mine", antwoordde ik.

Of hier?

        In de dagen daarop bleef het regenachtig, maar gelukkig beschikte het hotel over een leestafel met Belgische kranten. Ik probeerde mij voor te stellen wat het was om nu correspondent in België te zijn. Van CNN tot Libération zit de hele wereld even achter het grote nieuws aan, dus wat zou je als eenling hier kunnen bereiken? Niet veel vermoedelijk. Volgens De Standaard, die ik nu opensla, doen de kiosken in Neufchateau goede zaken, omdat alle Vlaamstalige kranten onmiddellijk door Nederlandse journalisten worden opgekocht. Pas daarna komt, enigszins schoorvoetend, de verkoop van de Franstalige kranten op gang, wat meer zegt over het taalonderwijs in Nederland dan over de kwaliteit van de Franstalige kranten.
        Voor België zal de eerste weken niets anders bestaan dan de affaire-Dutroux. Sommige bladen brengen schreeuwend "acht extra pagina's Dutroux" en zelfs de sportbladen openen met Dutroux. Telemoustique heeft vrijdag al een speciale editie met zestien pagina's Dutroux: "Echec et mat". Het valt mij trouwens toch op dat Dutroux in alle Belgische kranten met een schaker wordt vergeleken. Behalve Dutroux' advocaat die van "een geïmproviseerde opwelling" sprak, denkt vrijwel iedereen dat de ontsnapping van Dutroux het resultaat is van een zorgvuldig ontworpen strategie. Geen krant laat na te vermelden dat Dutroux zich op de morgen van zijn ontsnapping had geschoren. Alleen de Rijkswacht schijnt het ontgaan te zijn dat Dutroux zijn uiterlijk verandert, telkens als hij iets van plan is.
        Toch blijft het vreemd dat de grote schaker Dutroux in de drieënhalve uur van zijn vrijheid niet meer dan elf kilometer heeft weten af te leggen en dat hij zich, eenmaal ingehaald door
zijn achtervolgers, bevend als een riet heeft overgegeven.

Wellicht hier?

         "Un pauvre type", zei de boswachter die hem weer in de boeien sloeg.
      Dat duidt meer op paniek dan op een uitgestippeld plan. In alle Belgische kranten krijgt ook "het systeem" de schuld. Dat twee slapende Rijkswachten zich door Dutroux lieten overrompelen, kon alleen maar gebeuren omdat het systeem tot zulke slaapkoppen opleidt. Hilarisch was in dit verband een stuk dat ik in De Morgen aantrof. Er wordt in uitgelegd dat de ontsnapping vergemakkelijkt is door de regeling "omtrent de Rijkswachtoveruren". Sinds de kwestie-Dutroux maakt de Rijkswacht in Neufchateau overuren. Die overuren moeten uiteraard op de een of andere manier gecompenseerd worden. "Recupereren", heet dat in Vlaams. Nu is er een bepaling dat het recupereren steeds binnen een periode van vier maanden moet gebeuren, want anders raak je je overuren kwijt. Het was dus in Neufchateau onder de rijkswachters een gedrang van jewelste om nog juist voor het verstrijken van de periode te recupereren. Vandaar dat er een toestand van onderbezetting ontstond.
        Verschillend wordt door de Belgische kranten gedacht over de vraag waarom de revolvers van de rijkswachters niet geladen waren, maar de verklaring van De Morgen leek mij opnieuw het plausibelst. Volgens de rijkswacht moeten bij het bewaken van een gedetineerde wapens en de munitie juist gescheiden blijven.
        "Nu klinkt dat natuurlijk absurd, maar in feite is het heel logisch", aldus de rijkswacht, "want wanneer de gedetineerde erin slaagt het wapen van de politieman te bemachtigen, kan hij er niets mee aanvangen. Hij moet dan eerst nog eens in de jaszak graaien om de kogels te bemachtigen".
        Ja maar, wierp De Morgen tegen, met de kogels in zijn jaszak is die Rijkswachter zelf toch ook niet op tijd om optreden?
Zeker. Maar heeft onze procedure dan zijn nut niet bewezen? Stelt u zich eens voor wat er was gebeurd als Dutroux met een geladen revolver was ontvlucht. Dan waren wij nooit in staat geweest hem drie later zonder enig verzet in te rekenen!
        Op zondagmiddag, toen de terreinwagens weer waren vertrokken, hebben wij nog een wandeling gemaakt over het bospad waar Dutroux bevend zijn ongeladen wapen in de modder heeft laten vallen. Ik heb er een paar foto's gemaakt en voelde mij even een correspondent in ver land waar alles anders is.

Of hier dan?

De Volkskrant, 9 april 1998 © Max Pam