|
De heilige (2)
Ik weet niet wat het is de
laatste tijd, maar telkens als ik over het jodendom schrijf gaat er iets mis.
Een paar weken geleden schreef ik op deze plaats over de vader van Rob Oudkerk
die voorzitter van de Joodsche Raad zou zijn. Grootvader, niet vader,
brulde mijn hoofd, toen ik mijn eigen stukje de volgende dag in de krant
teruglas.
Stom, maar vorige week gebeurde
er iets waar ik werkelijk niets aan kon doen. In mijn column heette de
biografie van Arie Kuiper over de wijze Abel Herzberg Een wijziging
voorbij, waar ik toch echt geschreven had Een wijze ging voorbij.
Inderdaad, dat is pas een wijziging voorbij. Om nog wat extra zout in de wonde
te wrijven, was ook nog een zin uit mijn stukje op de voorpagina in de
advertentiebon terecht gekomen: "Herzberg kon slecht tegen kritiek en
daarom is het maar goed dat hij dit stukje niet kan lezen".
Ja, dat was maar goed ook. Wat
zou hij mij hebben uitgelachen! Wie de advertentiebon op de voorpagina van deze
krant wil halen, doet er het beste aan een zin te schrijven die pontificaal,
koket en significant onjuist is. Hij zou niet hebben nagelaten dat nog even met
honingzoete hoon op te merken.
Toen ik de krant opensloeg en
het daar voor het eerst in al zijn glorie zag staan - Een wijziging
voorbij inplaats van Een wijze ging voorbij - bleef ik
verbrijzeld op mijn stoel zitten. Alles kapot. Bulldozer slaat op hol, rijdt
alles verwoestend door de hoofdstraat, bloembakken en passanten meesleurend, om
zich vervolgens met rinkelend geweld door de winkelruit te boren. Einde van de
rit, carrière geknakt.
Er is een tijd geweest dat ik
na zoiets een paar dagen niet over straat durfde. Dekens over het hoofd, ik ben
er niet. Wat zeg je? De lezer leest daar toch over heen. O ja? Daar gaat het
niet om, ik zie het toch! Ga weg, laat me met rust. Kortom, een grote tekening
van Peter van Straaten.
Maar het leven gaat verder. Na
de verbrijzeling volgt een periode van opstandigheid. Wie heeft dat gedaan?
Wraak, ontslag, onthoofding, dat zijn de steekwoorden die in zo'n geval
opkomen. Die periode duurt bij mij echter niet lang, want hoewel ik een fel
baasje ben, ben ik ook een practicus.
In de volgende fase begin ik
mij af te vragen of die krankzinnige zetfout misschien toch nog tot iets
zinvols heeft geleid. Even proeven: een wijziging voorbij. Er is hier
natuurlijk een verwantschap met De schaamte voorbij, maar het lidwoord
"de" inplaats van "een" verstoort de analogie.
Het duurt nu niet lang meer of
ik begin voorzichtig de smaak van moderne kunst te herkennen. In de kamer voer
ik enkele danspasjes uit. Ik spring en maak in de lucht een elegante
handbeweging. Plotseling zie ik een ballet voor me van Hans van Manen. Een
wijziging voorbij. Het staat groot op de gevel van de schouwburg. Het is al
weken uitverkocht.
Of is het meer een regel in een
gedicht van Lucebert? Dat is niet ondenkbaar: "de maanachtige
krekel wast de door de zon gewonde stenen/ de daden van het talloos
ogige water/ zichtbaar te maken in wat stil is/ een wijziging voorbij".
Zou kunnen, maar misschien
komt het uit een toneelstuk van Ibsen. Wij zien een donker ingerichte kamer,
waar een vrouw onrustig heen en weer loopt. Hij komt binnen en er ontwikkelt
zich een heftig gesprek, dat af en toe onderbroken door pijnlijke stiltes.
Plotseling verlaat hij de kamer. Zij zakt op de bank ineen en prevelt:
"Een wijziging voorbij". Einde van het eerste bedrijf, een aarzelend
applaus klinkt op. Het publiek weet nog niet wat je er van moet vinden en
schuifelt in verwarring naar de foyer.
Het kan natuurlijk ook gewoon
een beslissing van de trainer zijn. Arie Haan, de nieuwe trainer van
Inter, vervangt Ronaldo in de tweede minuut door Henk Vos. Inter
verliest met 9-0. "Een wijziging voorbij", schreeuwen de tifosi. Een
vandaal maakt een kras in een schilderij, de VVD wordt de grootste partij van
Nederland, de paling sterft uit, de Bijlmer wordt bezocht door een zwarte
sinterklaas. Een wijziging voorbij. Alleen de titel van Herzbergs biografie was
anders.
NRC\Handelsblad, 5 december 1997 © Max Pam
|