Inclusieve wetenschap

        Onlangs zag ik op Netwerk hoe Wageningen boeren helpt met de genezing van zieke dieren. Wij zagen ene J. van Bruchem, werkzaam aan de hogeschool aldaar, die uitlegde dat hij de zogenaamde "inclusieve wetenschap" bedrijft. Dat is een tak van wetenschap die "niets uitsluit" en in Zuid Oost Azië erg populair schijnt te zijn. In Azië bestaat namelijk "een cultuur van een complexiteit die zijn weerga niet kent".
        Toen draaide de camera naar een van Van Bruchems medewerkers, de heer Blijkerk, ondertiteld als "electro-acupuncturist". De heer Blijkerk, een WAO'er die na zijn pensioen nog wat bijklust ter heil van mens en dier, zat voor een apparaatje. Met een pen drukte hij eerst op de huid zijn hand en vervolgens op de foto van een koe. Een metertje sloeg dan uit, waarna de heer Blijkerk opmerkte dat de koe op de foto een gezonde lepmaag had en geen BSE.
        Even later zagen wij Blijkerk in een gogomobielachtige driewieler op weg naar een stal, waar de koeien lange tijd geplaagd waren door para-tb. Maar sinds Blijkerk drie jaar geleden in de stal een van zijn zelf ontwikkelde apparaatjes had opgehangen, was geen tb meer geconstateerd. De camera ging omhoog en inderdaad hing daar een apparaatje als een bol knoflook aan een balk. Wichelroede lopen kwam er ook nog aan te pas, want tegen BSE voert Wageningen een strijd op alle fronten.
        Inclusieve wetenschap! Zou Sir Karl Popper, die in de methode juist al het ruis wilde uitsluiten, dan helemaal voor niets hebben geleefd?
        Toen ik onze inclusieve onderzoekers zo bezig zag, moest ik denken aan de Wageningse biochemicus Cees Vergeer, wiens tragisch lot beschreven is in De Onwelkome boodschap, of hoe de vrijheid van wetenschap bedreigd wordt van Köbben en Tromp. Na gedegen onderzoek toonde Vergeer aan dat bepaalde enzymtherapieën net zo weinig doen voor de cellen als knoflookpastilles voor de stoelgang, wat tegen het zere been was van verschillende hogeschoolautoriteiten, die vanwege hun commerciële bindingen liever andere resultaten hadden gezien. Tot overmaat ramp kreeg Vergeer ook nog eens politieke trap na van het toenmalige PPR-kruidenvrouwtje Ria Beckers.
        De affaire-Vergeer begon in 1975 en moest tot vorig jaar duren voordat Köbben en Tromp hem rehabiliteerden. Je zou Vergeer een slachtoffer kunnen noemen van de inclusieve wetenschap. Als onderzoeker heeft hij dat zelf niet meer meegemaakt, want hij was al weggepest. In Wageningen heerst namelijk een cultuur van een complexiteit die zijn weerga niet kent.

Folia, 5 januari 2001 © Max Pam