Het MPS-record

        Wie precies de eerste wereldrecordhouder is geweest, daarover zijn de historici het niet eens, maar wel staat vast dat de hele geschiedenis is begonnen in 1886, het jaar waarin L.R. Stevenson de novelle The strange case of Dr Jekyll en Mr Hyde publiceerde. In dat verhaal schreef Stevenson: "Ik waag de veronderstelling uit te spreken dat de mens tenslotte bekend zal staan als niets anders dan een kolonie verschillende, onderling van elkaar afwijkende en zelfstandige wezens".
        In de fantasie van Stevenson bestond die kolonie voorlopig nog slechts uit twee wezens: de edelmoedige dokter Dr Jekyll en de laaghartige moordenaar Mr Hyde. Maar wat als een literaire handgreep was bedoeld, moest natuurlijk ook werkelijkheid worden en vandaar dat men op zoek ging naar een meervoudige persoonlijkheid (MPS), die in het echt rondliep.
        In 1898 werd die eerste MPS van vlees en bloed gevonden door de Amerikaanse zenuwarts Morton Prince. Op zijn spreekuur kreeg hij bezoek van een 23-jarige vrouw, die klaagde over chronische hoofdpijnen. Zij praatte in zichzelf, slaapwandelde, loog bij de geringste aanleiding en wisselde aanvallen van hysterie af met buien van grote neerslachtigheid. Door haar te hypnotiseren, ontdekte Prince dat de vrouw vier verschillende persoonlijkheden bezat.
        In zijn boek The dislocation of the personality heeft Prince de vrouw als Miss Beauchamp beschreven. De vier persoonlijkheden noemde hij: BI, BII, BIII en BIV. Voortdurend lagen de vier persoonlijkheden met elkaar overhoop. Vooral BI en BIV konden het slecht met elkaar vinden. BI was vegetariër en geheelonthoudster. Zij gruwde van oesters, liep bij voorkeur op gemakkelijke schoenen en was gek op kinderen. Bovendien sprak zij uitstekend Frans. BIV daarentegen lustte wel een biefstuk en een goed glas wijn. Oesters beschouwde zij als een lekkernij. Zij liep bij voorkeur op naaldhakken en had een uitgesproken hekel aan kinderen. Frans probeerde zij wel te leren, maar dat lukte niet erg. Overigens verzamelde BI slangen en andere reptielen, waarvoor BIV weer gillend wegliep.
        Het sprak vanzelf dat andere psychiaters de ontdekking van Prince niet op zich lieten zitten. Om Miss Beauchamp te overtreffen, gingen zij naarstig op zoek naar nieuwe gevallen. In 1912 voerde de psychoanalyticus Putnam het aantal op tot zes, en een paar later publiceerde de Russische psycholoog Vladimir Bondarevsky het geval van een postbode, die over zeven verschillende persoonlijkheden bleek te beschikken.
        Over de gehele wereld werd nu de jacht op de MPS ingezet. In Parijs kwam Marcel Dupuis tot een aantal van negen, terwijl William Beaverbrook van het Militairy Hospital in Southampton een geval determineerde met elf persoonlijkheden. In 1938 wist dr. Siegfried von Stroheim, verbonden aan het Institut für halb Verrückten in Karlsruhe, dit record te breken door bij een tandartsassistente dertien persoonlijkheden aan te tonen.
        Helaas bracht de Tweede Wereldoorlog een cesuur in het onderzoek en zou het tot 1973 duren, voordat er weer vooruitgang werd geboekt. Toen verscheen namelijk het verslag van de elf jaar durende analyse, die de psychiater dr. Cornelia B. Wilbur had uitgevoerd op een vrouw met de schuilnaam Sybil. In deze Sybil hadden zij zich zestien persoonlijkheden geopenbaard met zestien verschillende namen. Naast Sybil waren er: Ruthie, Peggy Lee, Ann, Vicky, Mary Lucinda, Maria Lynn, Venessa Gail, Victoria Scharleau, Mike, Sid, Majorie, Helen, Sybil Ann, Clara en Nancy Lou Ann Baldwinn. Al deze persoonlijkheden spraken met een eigen stem en voortdurend kibbelden zij met elkaar. Dr. Wilbur had maar liefst 2354 zittingen nodig om enige orde in de onderlinge relaties te scheppen.
        Met de ontdekking van Sybil brandde de recordjacht pas goed los. In 1982 werd op het strand van Daytona een verwarde man aangetroffen met de naam Eric Michael Sontag. Volgens de psycholoog Malcolm was Eric Michael Sontag in het bezit van 27persoonlijkheden, waarvan drie vrouwelijke. Bovendien bleek één van die drie vrouwelijke persoonlijkheden lesbisch te zijn!
        Een nieuw terrein kon nu worden geëxploreerd. Zo was Henrique Gonzales, die in 1987 de psychiatrische kliniek van San Diego werd binnengebracht, de eigenaar van 49 persoonlijkheden, waaronder zeven homoseksuelen, drie pederasten, een hermafrodiet, een leatherfreak en een te vroeg geboren baby. Onder de 93 persoonlijkheden van Arne Johansson uit Stockholm bevonden zich acht bi-seksuelen, vier masochisten, drie geestelijk gehandicapten, twee joden, een negerin en Jezus Christus, zij het in de gedaante van een Chinees.
        Wie afgelopen zaterdag deze krant heeft gelezen, weet dat inmiddels ook Nederland zijn partijtje meeblaast op het front van de meervoudige persoonlijkheid. Mevrouw Liz Bijnsdorp heeft met haar boek De 147 personen die ik ben alle records op dit gebied geslagen. Haar psychiater, Marko van Gerven, die een uitgebreide boekhouding moet hebben bijgehouden, mag met recht de coach van een heel team worden genoemd.
        Helaas wordt het record van mevrouw Bijnsdorp al weer bedreigd, want binnenkort verschijnt het relaas van Miep den Bakker uit de Derde Helmersstraat te Amsterdam, die wordt gekweld door een verzameling van 192 verschillende persoonlijkheden. En dan heb ik nog niet over Sofia Tatjana uit Gdansk, van wie de case-history My 351 little me's door Penguin is aangekondigd.
        Inmiddels heeft de Internationale Vereniging van Psychiaters en Zenuwartsen (IVPZ) met enige bezorgdheid gewezen op de commercialisering van het MPS-fenomeen. In Milaan heeft Berlusconi zich al geinteresseerd getoond in meervoudige persoonlijkheden met meer dan vijf honderd afsplitsingen. Ook Johan Cruijff heeft zijn scouts de opdracht gegeven het verschijnsel goed in de gaten te houden.
        Dat alles neemt niet weg dat IVPZ goede hoop heeft dat nog voor het jaar 2000 de eerste mens met meer dan duizend persoonlijkheden zal worden ontdekt.

Het Parool, 26 juli 1994 © Max Pam