Het mijnenhondje van Smaling

        Vlak voor Kerst gebeurde in Trouw iets opmerkelijks. Jan Greven, oud-hoofdredacteur van Trouw en tegenwoordig als directeur van PCM verantwoordelijk voor vier landelijk bladen waarvan Trouw er weer één is, werd in wat je toch zijn eigen krant kunt noemen, afgeschilderd als een gewetenloze ondernemer die de weg van het geld verkozen heeft boven die van het fatsoen. Columniste Selma Schepel was degene die openlijk de banvloek uitsprak over haar directeur. "Dat Greven zelf voor de Mammon viel", schreef ze, "alla, hij zal daarboven dat oog van de naald wel groot genoeg weten te praten, maar dat hij in dienst van het grootkapitaal de journalistieke vrijheid aan het uitverkopen is, en ook redactieleden dwingt hun freelance-collega's te forceren hun auteursrechten af te staan, is pervers".
        Oei! Dat zullen de Trouw-lezertjes die nog zijn opgegroeid met Mattheus 6:24 niet leuk vinden.
        Oorzaak van Selma Schepels uitbarsting is een auteursrechtelijk conflict tussen PCM en een flink aantal freelancers, dat twee jaar geleden is begonnen. Toen werd ontdekt dat PCM zonder te informeren, toestemming te vragen en zonder te betalen op grote schaal artikelen van freelancers digitaal had opgeslagen en doorverkocht. En dat mag niet van de auteurswet. Als PCM toen onmiddellijk zijn excuses had aangeboden, had men de rechten vermoedelijk voor een schijntje kunnen innen, maar in plaats daarvan begon de uitgever te chicaneren en met processen te dreigen. Die processen kwamen er ook en werden één voor één op alle fronten door PCM verloren, zodat Greven binnen het bedrijf de bijnaam "het mijnenhondje van Smaling" *) kreeg. Overigens ligt ook The New York Times met zijn freelancers in proces. De zaak is niet helemaal hetzelfde, maar ook daar hebben de freelancers tot dusver gewonnen.
        Intussen heeft Selma Schepel een antwoord kregen van Greven, weer gevolgd door een ingezonden brief van de FLA, de Freelancers Associatie. Hulde aan Trouw, dat in deze discussie de vrijheid van meningsuiting stelt boven het bedrijfsbelang. Andere PCM- kranten zijn minder scheutig in hun berichtgeving. Zo heeft Stroom, de mediabijlage van de Volkskrant die kennelijk alleen geïnteresseerd is in onbenullige ruzies, nog nooit een letter aan het conflict gewijd. Logisch, want de Volkskrant heeft in het verleden enorm zitten knoeien met cd-roms en andere digitale toepassingen.
        Het antwoord van Greven aan zijn columniste maakt duidelijk dat hij in laatste instantie niet begrijpt waar het overgaat. Zo denkt hij dat de houding van Selma Schepers en de freelancers "symptomatisch is voor een voorbijgaande tijd", een opmerkelijke gedachte voor iemand die zelf op het punt staat de Vut in te gaan en die straks in het bejaardenhuis zijn tanden, al of niet digitaal, mag natellen. Is het leepheid of onkunde dat Greven niet ziet wat ieder kind kan zien, namelijk dat de auteursrechten in het komende decennium één van de grote issues wordt van het Internet. Het is als met de papieren krant: hoe vaak heb ik al niet moeten horen dat die slechts "een symptoom is van een voorbijgaande tijd". Daar moet men nu ook op terug komen.
        Onwaarheid spreekt Greven wanneer hij de lezers van Trouw probeert wijs te maken dat het maar om enkele rebellen gaat en dat de meeste medewerkers de voorstellen van PCM hebben geaccepteerd. De exacte cijfers houdt PCM wijselijk geheim, maar naar schatting heeft driekwart niet getekend, onder wie praktisch alle prominente medewerkers. Maar het grootste misverstand bij Greven is en dat hij degenen die voor hun rechten opkomen, blijft bedreigen als onwilligen op wie het bedrijf niet kan rekenen. Helaas is het precies andersom. Een uitgever is er om zijn auteurs te beschermen. Daarom is het is een doodzonde wanneer een uitgever aan de haal gaat met de auteursrechten van zijn eigen medewerkers. Uiteindelijk gaat dit conflict ook niet over geld, maar over een beschaamd vertrouwen. Zo lang Greven dat niet begrijpt, wordt het nog jaren procederen.

FEM De Week, 2 januari 2001 © Max Pam

*) Smaling is hoofddirecteur van PCM.


terug naar de inhoudspagina