Het mijnenhondje
van Smaling
Vlak voor Kerst gebeurde in
Trouw iets opmerkelijks. Jan Greven, oud-hoofdredacteur van Trouw en
tegenwoordig als directeur van PCM verantwoordelijk voor vier landelijk bladen
waarvan Trouw er weer één is, werd in wat je toch zijn eigen
krant kunt noemen, afgeschilderd als een gewetenloze ondernemer die de weg van
het geld verkozen heeft boven die van het fatsoen. Columniste Selma Schepel was
degene die openlijk de banvloek uitsprak over haar directeur. "Dat Greven
zelf voor de Mammon viel", schreef ze, "alla, hij zal daarboven dat
oog van de naald wel groot genoeg weten te praten, maar dat hij in dienst van
het grootkapitaal de journalistieke vrijheid aan het uitverkopen is, en ook
redactieleden dwingt hun freelance-collega's te forceren hun auteursrechten af
te staan, is pervers".
Oei! Dat zullen de
Trouw-lezertjes die nog zijn opgegroeid met Mattheus 6:24 niet leuk vinden.
Oorzaak van Selma Schepels
uitbarsting is een auteursrechtelijk conflict tussen PCM en een flink aantal
freelancers, dat twee jaar geleden is begonnen. Toen werd ontdekt dat PCM
zonder te informeren, toestemming te vragen en zonder te betalen op grote
schaal artikelen van freelancers digitaal had opgeslagen en doorverkocht. En
dat mag niet van de auteurswet. Als PCM toen onmiddellijk zijn excuses had
aangeboden, had men de rechten vermoedelijk voor een schijntje kunnen innen,
maar in plaats daarvan begon de uitgever te chicaneren en met processen te
dreigen. Die processen kwamen er ook en werden één voor
één op alle fronten door PCM verloren, zodat Greven binnen het
bedrijf de bijnaam "het mijnenhondje van Smaling" *) kreeg. Overigens
ligt ook The New York Times met zijn freelancers in proces. De zaak is
niet helemaal hetzelfde, maar ook daar hebben de freelancers tot dusver
gewonnen.
Intussen heeft Selma Schepel
een antwoord kregen van Greven, weer gevolgd door een ingezonden brief van de
FLA, de Freelancers Associatie. Hulde aan Trouw, dat in deze discussie de
vrijheid van meningsuiting stelt boven het bedrijfsbelang. Andere PCM- kranten
zijn minder scheutig in hun berichtgeving. Zo heeft Stroom, de
mediabijlage van de Volkskrant die kennelijk alleen geïnteresseerd is in
onbenullige ruzies, nog nooit een letter aan het conflict gewijd.
Logisch, want de Volkskrant heeft in het verleden enorm zitten knoeien met
cd-roms en andere digitale toepassingen.
Het antwoord van Greven aan
zijn columniste maakt duidelijk dat hij in laatste instantie niet begrijpt waar
het overgaat. Zo denkt hij dat de houding van Selma Schepers en de freelancers
"symptomatisch is voor een voorbijgaande tijd", een opmerkelijke
gedachte voor iemand die zelf op het punt staat de Vut in te gaan en die straks
in het bejaardenhuis zijn tanden, al of niet digitaal, mag natellen. Is het
leepheid of onkunde dat Greven niet ziet wat ieder kind kan zien, namelijk dat
de auteursrechten in het komende decennium één van de grote
issues wordt van het Internet. Het is als met de papieren krant: hoe vaak heb
ik al niet moeten horen dat die slechts "een symptoom is van een
voorbijgaande tijd". Daar moet men nu ook op terug komen.
Onwaarheid spreekt Greven
wanneer hij de lezers van Trouw probeert wijs te maken dat het maar om enkele
rebellen gaat en dat de meeste medewerkers de voorstellen van PCM hebben
geaccepteerd. De exacte cijfers houdt PCM wijselijk geheim, maar naar schatting
heeft driekwart niet getekend, onder wie praktisch alle prominente medewerkers.
Maar het grootste misverstand bij Greven is en dat hij degenen die voor hun
rechten opkomen, blijft bedreigen als onwilligen op wie het bedrijf niet kan
rekenen. Helaas is het precies andersom. Een uitgever is er om zijn auteurs te
beschermen. Daarom is het is een doodzonde wanneer een uitgever aan de haal
gaat met de auteursrechten van zijn eigen medewerkers. Uiteindelijk gaat dit
conflict ook niet over geld, maar over een beschaamd vertrouwen. Zo lang Greven
dat niet begrijpt, wordt het nog jaren procederen.
FEM De Week, 2
januari 2001 © Max Pam
*) Smaling is hoofddirecteur van PCM.
terug naar de
inhoudspagina
|