Een links icoon

    Het voormalig Tweede Kamerlid Tara Singh Varma heeft zichzelf in een gruwelijke situatie gemanoeuvreerd: alleen door snel dood te gaan, kan ze bewijzen dat ze niet heeft gelogen. Blijft ze leven, dan zullen steeds meer mensen ervan overtuigd raken dat ze de boel heeft opgelicht.
    Vorige week donderdag berichtte 2 Vandaag als voorproefje van het TROS-programma Opgelicht dat Singh Varma een terminale ziekte had voorgewend om crediteuren van zich af te schudden. Haar borstkanker was inmiddels in zo'n ver gevorderd stadium terechtgekomen dat zij haar criticasters ook niet meer te woord kon staan. Volgens haar broer lag ze al zo'n beetje in een coma. Maar bij 2 Vandaag verklaarden verschillende getuigen, onder wie een aantal anonieme, dat de hele ziekte verzonnen was.
    Mij gaat het niet om de geestelijke staat waarin mevrouw Singh Varma verkeert. Psychiaters hebben al de mooie term pseudologia fantastica laten vallen. Mij gaat het om de wijze waarop de media deze affaire hebben gebracht. Hoewel er altijd een mist van financiële onrechtmatigheden over haar daden heeft gehangen, is Singh Varma per slot jaren lang het linkse icoon geweest. Vrouwen, minderheden, ontwikkelingshulp en ook nog groen, mevrouw Singh Varma vertegenwoordigde het allemaal. Politiek correcter is bijna niet denkbaar.
    Daags na die bewuste donderdagavond namen drie van de vijf kranten die ik erop nasloeg de onthulling over: De Telegraaf, Het Parool en Trouw. Het meest onomwonden was De Telegraaf, maar in feite was er niets op de berichtgeving van deze krant af te dingen. Hoor en wederhoor waren toegepast en dat mevrouw Singh Varma niet op "de aantijgingen" wenste te reageren, was niet de schuld van De Telegraaf. Ook Het Parool bracht het groot, op de voorpagina nog wel, maar op de achterpagina plaatste tv-recensent Han Lips vraagtekens. Hij vond dat de TROS zich op een glibberig pad had begeven en liet het woord "onfris" vallen.
    Trouw hield een beetje het midden, maar het was duidelijk dat Singh Varma deze krant wel degelijk te woord had willen staan. "Ik laat me niet chanteren", zei ze, "ik hoef toch niet m'n hele hebben en houwen aan de wereld te tonen". De volgende kwam Trouw op de zaak terug door Henri Beunders, hoogleraar toegepaste maatschappijgeschiedenis, aan het woord te laten. Beunders zei dat "de onthulling naar ranzigheid neigt" en hij maakte de vergelijking met de NCRV-documentaire Dokument, waarin een domineesdochter haar vader beschuldigde van incest. Valselijk, zoals later bleek. Met deze opmerking maakte Beunders opnieuw zijn faam waar als omgekeerd kompas. Anders dan bij de NCRV-documentaire bleken de beschuldigingen van 2 Vandaag en Opgelicht gewoon waar, wat wel even een verschil maakt.
    De angst om zich aan een icoon te branden zat er trouwens goed in. In het radioprogramma Met het oog op morgen verklaarde Philip Freriks dat hij zaakje ook niet vertrouwde en het daarom voor Het Journaal had laten lopen. De Volkskrant begon pas op zaterdag heel voorzichtig met de berichtgeving, terwijl NRC/Handelsblad voor de veiligheid tot maandag wachtte. Als tv-recensent zag Henk van Gelder in NRC/Handerlsblad de Nederlandse affaire geheel over het hoofd, maar wel schreef hij gedreven over Jeffrey Archer, de Britse politicus die vier jaar de cel in moet omdat hij een heel netwerk van leugens had gebouwd rond zijn relatie met een prostitué.
    En toen kwam dus de klap. Nadat Groen Links-voorman Paul Rosenmöller eerst zijn partijgenote nog gedekt had, vertelde hij het nu zelf. De artsen die volgens Singh Varma hadden vastgesteld dat ze dodelijk ziek is, wisten van niets. Met spoed had Singh Varma zich onder psychiatrische behandeling laten stellen. De media die niet mee hadden gedaan, moesten nu snel voor een inhaalslag aan de bak. Van de woorden glibberig, onfris en ranzig werd niet veel meer vernomen. Zo maakte deze affaire weer eens een oude journalistieke wet zichtbaar: heeft de concurrentie een primeur, wacht af en hoop dat het mis zal gaan.

FEM de Week, 29 juli 2001