Dalven

        De eerste televisie die ons binnen werd gebracht, was door mijn vader besteld bij de firma Philips. Het toestel werd rechtstreeks per vrachtauto uit Eindhoven bezorgd en daarna keurig door de chauffeur naar boven gedragen. Ik zie die uitgepakte doos nog voor me en ook de buffetkast waarin het ding geplaatst moest worden. Toen het eenmaal in de kast stond, ging het deurtje dicht. Kennelijk was het bezit van een televisie toch iets waarvoor je je moest schamen.
        Als journalist, wat mijn vader was, kon je een flinke korting krijgen bij Philips. Volgens mij hadden alle journalisten in die tijd een Philips. Toch was mijn vader in zijn beroep een eerzaam man. Commentaar is vrij, maar de feiten zijn heilig - dat was zijn devies. Later heb je nog speciale Philips-winkels gehad, waar je op vertoon van je perskaart korting kon krijgen op alle Philips-artikelen. In Amsterdam was er zo'n winkel in Buitenveldert. Ik ben er een keer geweest en was een beetje teleurgesteld dat niemand bij mijn aankoop naar mijn perskaart vroeg. Of die Philips-winkels nog bestaan weet ik niet.
        Passieve corruptie heet het verschijnsel en tegenwoordig schijnt het vooral onder ambtenaren voor te komen. Onlangs las ik in een stuk van Arjan Ribbens dat er zelfs een apart woord voor bestaat: dalven. Een mooi jiddisch woord, net als het eerste woord waarmee het stuk van Ribbens begint: gotspe. Een pomphouder in Nieuwerkerk kreeg in korte tijd twee maal bezoek van gemeenteambtenaren. De eerste keer kwamen ze om de huur van zijn pompstation te verhogen, de tweede keer om te vragen of de pompstationhouder bereid was de ambtenaren privé-korting te geven op benzine. "Een gotspe", vond de pomphouder dat en ik kan daar wel inkomen, maar de ambtenaren waren van mening dat de pomphouder "twee zaken niet van elkaar kan scheiden".
        Maar nu dalven. Volgens de Van Dale betekent het: "schooien, bedelen, zwerven". Daarnaast geeft het woordenboek een op overheidspersoneel toegespitste definitie: "persoonlijke voordelen afdwingen bij bedrijven en instelling waarmee men ambtshalve te maken heeft". De Van Dale geeft ook de afleiding. Dalven komt van Dalfon, één van de tien zonen van Haman. Wij begeven ons nu op hachelijk terrein, want Haman was een Hitler avant la lettre. Hij wilde de joden verdelgen, wat hij op zijn brood heeft gekregen. De joden waren eerst en samen met zijn tien zonen werd hij aan een paal gespietst. Tijdens het purimfeest wordt over die gebeurtenis nog steeds feest gevierd. Overigens schijnt Hamans zoon Dalfon de armste van het gespietste stel te zijn geweest.
        Journalisten deden het, ambtenaren doen het. Volgens minister Klaas de Vries, die over het fenomeen door de Kamer aan de tand werd gevoeld, doet de vakbeweging het ook. Dat verbaast me niks. Iedereen die in groter verband georganiseerd is, heeft de macht om die kortingen bij de plaatselijke middenstand af te dwingen. Maar is dat wel eerlijk? Moet er niet een speciale dalfaftrek komen voor freelancers en kleine zelfstandigen die noodgedwongen ongeorganiseerd zijn.
        Nog niet zo lang geleden heeft de minister zich uitgesproken tegen het goedkope broodje kaas dat in de bedrijfskantines wordt verkocht. De minister vindt dat oneerlijk tegenover de mensen die 's middags niet in de gelegenheid zijn het goedkope broodje kaas in een bedrijfskantine te kopen. Daarom wil de minister het goedkope broodje kaas gaan belasten. De minister wil dat doen in het kader van een eerlijker inkomensverdeling. Een mooi streven, voortgekomen uit een rechtvaardige sociaal-democratische inborst. Ik houd van politici die vindingrijkheid zijn in het nog eerlijker maken van onze samenleving.
        Die dalfaftrek is daarom zo gek nog niet. Ik wil ook goedkoper tanken in Nieuwerkerk. Daar rijd ik wel een stukje voor om, maar helaas valt te vrezen dat de minister niet tot zo'n dalfaftrek zal overgaan. De minister vindt zelfs dat er "niks mis" is met die ambtenarenkortingen. Hij ziet geen enkele reden tot onderzoek. Hij ziet ook niks in de norm van de New Yorkse politie dat slechts datgene mag worden aangenomen dat binnen een half uur te nuttigen is. Een broodje kaas bijvoorbeeld. In Nederland mag veel meer. Dus als u een ambtenaar bij u in de stad ziet rijden in een Porsche, houd u dan stil. Dat levert toch niets op. Zelfs voor een telefoontje naar politie moet u tegenwoordig betalen, behalve natuurlijk als u bij de politie een korting kunt bedingen.

NRC\Handelsblad, 21 oktober 2000