W.F. Hermans Festival
Gistermorgen ontving ik het
programma van het Willem Frederik Hermans Festival, dat vanaf 29 september in
De Balie wordt gehouden. Het is mooi dat de grote schrijver nog altijd leeft in
de herinneringen van velen, maar bij de meeste lezingen en debatten komt toch
de vraag boven wat de meester er zelf van zou hebben gevonden. Ik denk niet dat
zijn geest straks op de eerste rij zal zitten als Oek de Jong en Brakman onder
leiding van Michaël Zeeman komen getuigen hoe groot de invloed van Hermans
op hun werk is geweest.
Maar het gekste vind ik toch de
bijeenkomsten die plaats vinden op 29 en 30 september. Op de 29ste geeft mevrouw Annemarie Kets-Vree van het Constantijn
Huygens Instituut een "Voordracht over de Wetenschappelijke Uitgave
Uitgave van de Volledige Verzamelde Werken van Willem Frederik Hermans".
Al die hoofdletters neem ik uit het programma over, mij afvragend of je ook de
ambitie kunt hebben Onvolledige Verzamelde Werken uit te geven. Op 30 september
is mevrouw Kets-Vree er weer, nu samen met Peter Kegel, met wie zij volgens het
programma die Volledige Verzamelde Werken van Willem Frederik Hermans aan het
verzorgen is. Mevrouw Kets spreekt dan onder de titel Werk in uitvoering
over "de mogelijkheden en problemen bij een wetenschappelijke uitgave van
Hermans werk met gebruikmaking van de nieuwste ICT-middelen".
Kets-Vree, waar ken ik die naam
toch van?
Het antwoord is gauw gevonden.
Hermans heeft in deze krant verschillende keren over haar geschreven. Die
stukken zijn terug te vinden in de bundels Door gevaarlijke gekken omringd
van 1988 en in Malle Hugo van 1994. Hermans ruziet daarin met
mevrouw Kets-Vree over de vijfde druk van de Max Havelaar. Zowel Hermans
als mevrouw Kets-Vree heeft een tekstverzorging van die vijfde druk uitgegeven,
en u begrijpt, mevrouw Kets had nogal wat kritiek op die van Hermans en Hermans
had nog veel meer kritiek op die van mevrouw Kets.
Het is bepalend niet vleiend
wat Hermans over mevrouw Kets-Vree te melden heeft. Zo schrijft hij in Malle
Hugo: "Wat bindt mevrouw Kets aan Multatuli? Stilistisch en taalkundig
bezien, had hij voor haar niet hoeven te schrijven en te lijden. Zij is geen
schrijfster, maar een invulster". Volgens Hermans vertoont haar manier van
tekst verzorgen "nogal wat overeenkomst met een oud schilderij dat door
een Amerikaanse restaurateur met een verfroller is bewerkt". Even verderop
staat over mevrouw Kets: "Ze doet maar wat, of haar kennis schiet
schromelijk tekort". Ook spreekt Hermans over "een knoeiwerkje".
Weer verderop maakt Hermans
zich vrolijk over de 6/10 deeltijdbaan die mevrouw Kets-Vree bij het Huygens
Instituut vervult, om dan te concluderen: "Maar in de vismand vol
oninteressante vergissingen en triviale zetfouten die mevrouw Kets, zes jaren ,
'voor 6/10 fte' noest arbeidend, heeft opgedoken, zijn werkelijk betekenisvolle
verschillen tussen handschriften en (vooral) de eerste, de vierde en de vijfde
drukken, niet dan met de grootste moeite terug te vinden". Tenslotte
karakteriseert Hermans "de onhandelbare turf uit het moeras van mevrouw
Kets" met een uitspraak van Nietzsche: "eine Wissenschaft des
nichtwissenswerten".
Als ik het goed begrepen heb,
gaat nu dus diezelfde mevrouw Kets-Vree de Volledige Verzamelde Werken van
Hermans verzorgen. Dat wordt nog wat. Je vraagt je af welke geweldige poets men
Hermans postuum aan het bakken is. Versta mij goed: misschien is mevrouw
Kets-Vree wel de beste en geniaalste tekstverzorgster die Nederland sinds het
begin van deze jaartelling heeft gekend en misschien zat Hermans er wel
helemaal naast met zijn kritiek, maar dan nog lijkt mij de keus voor mevrouw
Kets-Vree volstrekt ongepast. Er was in Nederland toch wel iemand te vinden die
bijna even geniaal is als mevrouw Kets, maar over wie Hermans niet al die
vreselijke dingen heeft geschreven?
Eerlijk gezegd begrijp ik
mevrouw Kets zelf ook niet. Straks moet ze de teksten gaan verzorgen waarin ze
zelf wordt uitgescholden. Waar je zin in hebt. Heeft dat mens dan geen
zelfrespect, of ziet zij de kans schoon om alsnog haar verhaal te halen nu de
stem van de meester zelf is verstomd? Kortom, die was even weer een berichtje
uit het gekkenhuis dat Nederland heet.
NRC\Handelsblad, 8 september 2000 © Max Pam
terug naar de
inhoudspagina
|