Naast lunchen bij Keyser, de VARA-matinee in het Concertgebouw, een IJ-biertje in café Welling, en een gebroken lip op de Dalton-school, is scheiding wel zo'n beetje het meest voorkomende verschijnsel in Amsterdam Zuid

    Een maand geleden schreef ik op deze plaats dat de jury van de Libris-prijs een hoog Amsterdam Zuid gehalte bezat. Omdat deze buurt kennelijk een bijzonder relatie onderhoudt met de Nederlandse literatuur volgt hieronder een klein overzicht van de kenmerken.
    Met Amsterdam Zuid wordt niet heel Amsterdam Zuid bedoeld, maar het gedeelte dat loopt van het Vondelpark tot de Stadionkade en van het Rijksmuseum tot de Amstelveense weg. De bewoners van dit gebied verkeren in een bevoorrechte positie. Zij kunnen, als zij hun Porsche kwijt kunnen, winkelen in de PC Hooftstraat en de Cornelis Schuytstraat. Zij hebben, als zij met winkelen klaar zijn, de mogelijkheid om zich te laven aan kunst. Niet alleen zijn er drie grote musea in de buurt, maar voor de echte elite is er uiteraard ook nog het Concertgebouw. De kinderen van de bewoners van Amsterdam Zuid gaan naar de beste scholen. Het zoontje van Frenk Rijkaard is misschien een dissonant - rijke vader, dat wel - maar verder zijn de scholen wit en tot ver in de omtrek zo populair dat er lange wachtlijsten voor bestaan. Ook de huizen van Amsterdam zijn erg gewild. De vierkante meter prijs is ongeveer duizend gulden, wat de bewoners van Amsterdam in ieder geval tot virtuele miljonairs maakt. Kortom, de bewoners hebben het zeer met de wereld en zeer met zichzelf getroffen.
    Ik kan dat weten, ik woon er zelf.
    Wie nòg meer van Amsterdam Zuid wil weten, moet de nieuwe roman van Martin Bril lezen, getiteld: Evelien. Hoewel, helemaal nieuw is de roman niet, want Bril heeft over zijn vrouwelijke hoofdpersoon regelmatig geschreven in zijn dagelijks column in Het Parool. Die stukjes heeft hij nu tot één geheel gemaakt en uitgegeven als een roman. Toch zie je sporen van hun oorsprong terug op elke pagina. De hoofdstukjes hebben nog precies de omvang van een column, zodat je af en toe sterk het gevoel krijgt dat je een recyclet product aan het lezen bent
    Maar bovenal is Evelien bijzonder herkenbaar. Zij is moeder van twee kinderen, heeft een man die hard werkt en die zich een Voyager kan veroorloven, zo'n spacewagon met een vijfde deur waar je met z'n zessen in kunt zitten. Evelien is beslist niet dom, maar weinig ambitieus en het kost haar nauwelijks moeite een carrière bij een IT-bedrijf op te geven om zich aan haar gezinnetje te wijden. Dat lijkt heel bevredigend, maar op den duur begint zo'n bestaan toch te vervelen. Vandaar dat Evelien een geheime minnaar neemt, ene Theo, die architect is en die zelf ook de brokstukken van een gebroken relatie probeert te lijmen.
    Als Evelien tenslotte een einde maakt aan de buitenechtelijke verhouding is haar man Harko daar al achter gekomen. Dan zijn de rapen gaar, maar gelukkig herstelt het rustige leventje zich, totdat op zijn beurt ook Harko iets stouts begint - met een blonde bimbo nog wel. Hiervan raakt Evelien helemaal over haar toeren. Een eenvoudige uitruilstrategie, tit for tat, is aanvankelijk niet aan haar besteed. Ze lijkt nauwelijks te beseffen dat haar man nu hetzelfde doet wat zij al eerder heeft gedaan, en vandaar dat Harko het huis wordt uitgezet met Voyager en al. Naast lunchen bij Keyser, de VARA-matinee in het Concertgebouw, een IJ-biertje in café Welling, en een gebroken lip op de Dalton-school, is scheiding wel zo'n beetje het meest voorkomende verschijnsel in Amsterdam Zuid.
    Affijn.
    Maar u weet natuurlijk hoe het gaat in Amsterdam Zuid. Het saldo op de bank raakt op en bij het winkelen weigert opeens de pinpas. Een schaamrood kleurt de kaken. Het was Evelien nog niet eerder overkomen dat zij haar boodschappenkarretje al weer kon uitpakken voordat zij had afgerekend. Ondertussen jengelen de kinderen om hun vader en, zelfs als men niet in Amsterdam Zuid woont, voelt men wel aan dat het verstand hier moet winnen. Oud-minnaar Theo moet er wel eerst voor dood gaan en de blonde bimbo blijkt toch ook niet helemaal je dat, maar het is niet moeilijk in te zien dat Evelien en Harko weer een modus zullen vinden om met elkaar door te gaan.
    Eind goed al goed in Amsterdam Zuid.
    Dit alles is bovendien geschilderd in de fel realistische kleuren van het columnisme. De champagnetruffels worden gewoon bij Holtkamp gehaald en als die op zijn, worden er botertonnetjes meegenomen. Verder wonen Evelien en Harko temidden van de beroemde Nederlanders. Wij komen Rudi Fuchs tegen die op de tram staat te wachten, iemand kent Huub Stapel en bovendien rijdt Jan Mulder langs in een Jaguar, net op het moment dat Evelien op het terrasje aan het filosoferen is wat nu eigenlijk mooie mannen zijn. Persoonlijk dacht ik dat Jan Mulder zich in de oude BWM verplaatst die hij van zijn zoon Yuri heeft gekregen, maar misschien loop ik achter of kwam Jan Mulder langsrijden terwijl hij bij iemand anders in de auto zat.
    Problemen, problemen.
    Ongetwijfeld heeft Arjan Peters in de Volkskrant gelijk als hij schrijft dat Evelien lijkt op Agnes, het verlepte type uit de eindeloze feuilleton van Peter van Straaten. Arjan Peters vindt Agnes beter, en dat kan ik niet helemaal met hem eens zijn. Agnes las ik na de tweede jaargang niet meer en ik vond dat zij niet in de schaduw kon staan van al die personages uit Van Straatens tekeningen. Bij Evelien kijk ik toch altijd even naar wat haar nu weer is overkomen.
    Bij Van Straaten heb ik ook het gevoel dat dit het was, dat hij niet beter kon als schrijver, wat overigens helemaal geen schande kan heten, want Van Straaten is een geniale tekenaar. Agnes was een hobby, die Van Straaten er maar zo'n beetje bij deed. Evelien daarentegen zou voor Martin Bril een hoofdwerk moeten zijn. Het zou niet mogen ogen als een hobby, en helaas dat Evelien dat wel. Misschien vergis ik me, maar afgaande op zijn mogelijkheden doet Martin Bril zichzelf met Evelien tekort. Evelien is leuk, mild satirisch, het is een vakantieboek dat af en toe en knarsend beeld geeft van Amsterdam Zuid en van al die treurige mensen die daar hogerop willen, maar het is nog niet de roman die Bril zou kunnen schrijven.
    En die ik graag zou willen lezen.
    Wat dagelijks in een krant staat, ziet er - zelfs keurig geordend - toch anders uit wanneer het in een boek wordt herdrukt. De eeuwigheid is een liaan die moeilijk te plooien is, zou mijn oom zeggen die wereldreiziger was. Martin Bril is een vruchtbaar columnist. Onlangs schreef ik dat hij twaalf columns in de week schrijft. Fout. Hij schrijft er maar tien in de week. Maar zelfs de ongelooflijk gedisciplineerde Bril kan kennelijk niet alles tegelijk, ook al verstopte hij bewust de roman Evelien in zijn dagelijkse stukjes. Als collega van Bril durf ik het nauwelijks voor te stellen: maar een jaar met alles stoppen en een grote roman schrijven, zou dat iets zijn?
    In Amsterdam Zuid zien wij dat graag gebeuren, want wij houden van grote schrijvers in onze wijk.

HP\De Tijd, 15 juni 2001