Oprechter Trouw

    Oprechter Trouw, de nieuwe roman van Henk Romijn Meijer, begint overrompelend. Laat op de avond komt Hetty thuis van haar filosofische kunstkring, als zij haar man Barend aantreft, zittend in een fauteuil. Wijdbeens met afzakte broek zit hij daar, de stoel onder het licht geschoven, om zo goed bij zichzelf te kunnen zien wat er allemaal gebeurt bij het edele handwerk van het aftrekken. Geschokt rent Hetty naar boven en sluit zich op in haar kamer. Bah, wat een domper op een avond die zo vol bezieling was begonnen!
    Zojuist heb ik geschreven dat Hetty de man is van Barend, van Barend Fijnvandraat. Dat is niet helemaal waar. Barend en Hetty zijn lang getrouwd geweest, inmiddels zijn ze al weer vijfentwintig jaar gescheiden, maar praktisch al die jaren hebben zij bij elkaar in hetzelfde huis gewoond. Living together apart in een huis waarvan de fundamenten ook letterlijk zijn weggerot. Onafwendbaar maar bijna onopgemerkt zijn zij mensen van in de zeventig geworden, maar nog altijd wordt er ruzie gemaakt, gekibbeld, gepest, wint de jaloezie het van rationeel gedrag, en is men bang voor Virginia Woolf. Lang geleden heeft Henk Romijn Meijer gezegd dat uiteindelijk al zijn werk gaat over het verval, en als dat waar is, heeft hij met zijn nieuwe roman Oprechter trouw het vervalboek geschreven dat al zijn andere vervalboeken overbodig maakt.
    Oprechter trouw is 442 pagina's dik. In verschillende opzichten zou dit boek een deel kunnen zijn uit de serie Het Bureau van J.J.Voskuil. Een plot is er niet. De enige notie is dat het leven doorgaat, maar dat kun je moeilijk een plot of een literaire vondst noemen. Net als in Het Bureau zijn de gebeurtenissen en de gesprekken in Oprechter trouw triviaal. Daarbij heeft Hetty veel gemeen met Nicolien, de vrouw van Maarten Koning, die zich over alles en nog wat boos kan maken. Barend lijkt trouwens al even weinig ambitieus als Maarten. Terwijl Maarten aan zaken werkt die hem nauwelijks de moeite waard schijnen, is Barend vertaler, wat wil zeggen dat hij zich ten alle tijden dienstbaar moet maken aan het werk van een ander.
    Maar Oprechter trouw is veel rijker dan Het Bureau. Dat komt in de eerste plaats omdat Romijn Meijer als schrijver veelzijdiger is dan Voskuil. De druilerige regen van Voskuil heeft bij Romijn Meijer toch altijd iets tintelends, iets van een onderdrukt soort humor, iets van een onvervalste tragiek. Er is echter nog een groot verschil. In Het Bureau bestaat geen vleselijk liefde, geen erotiek en geen seks. De afwezigheid van deze menselijke activiteiten - de afwezigheid van de gevolgen daarvan, namelijk de aanwezigheid van kinderen - maakt Het Bureau schraal en éénduidig. Al vertoont het schrijverinstrumentarium van Voskuil en Romijn Meijer enige overeenkomst, Romijn Meijer begint in feite waar Voskuil geëindigd is en hij komt daardoor ook veel verder.
    Barend en Hetty kijken terug, terwijl zij daar op hun zeventigste nog volop aan het leven meedoen. Barend is wat in Suriname ook wel "een sweetman" wordt genoemd. Hij is gek op vrouwen en de vrouwen zijn gek op hem. Hij heeft altijd vriendinnen gehad, hij heeft Hetty altijd bedrogen en zelfs nu hij al op hoge leeftijd is, heeft hij een jong vriendinnetje van net over de twintig. Logisch dat hij er wel eens van droomt gearresteerd te worden wegens pedofilie en vrouwenjagerij.
    Hetty, ooit mannequin geweest, was altijd een aantrekkelijke vrouw. Toen zij er achter kwam dat Barend vreemd ging, heeft zij zich niet onbetuigd gelaten. Op een gegeven moment heeft zij zich zelfs laten scheiden en is gaan samenwonen met ene Peter, die haar opsloot in een zijkamertje. Daar hield zij het tenslotte niet meer uit. Zij keerde terug naar Barend, die haar terugkomst met grote vriendelijkheid begroette, zonder overigens zijn eigen escapades ook maar voor één cent op te geven. Het mag een klein wonder heten dat in deze hectische wereld van verhoudingen en gevoelens Barend en Hetty nog drie kinderen hebben grootgebracht: de tweeling Nathalie en Natasja, en het nakomertje Benjamin die ergens in Canada als jazzmusicus rondreist en die nooit iets van zich laat horen.
    Oprechter trouw beschrijft de Werdegang van een levenslang huwelijk. Romijn Meijer doet dat met middelen die variëren van een zacht ironie tot een stekende pijn. Daar heb je die aardige, misselijke Barend die Lady Chatterley's Lover aan het vertalen is en die Hetty graag op de hoogte houdt van de gedachten die bij hem opkomen tijdens het vertalen. Het liefst praat Barend met Hetty over poëzie, maar om de een of andere reden lopen die gesprekken altijd mis, zoals die keer dat Barend aan zijn vrouw, tevens zijn ex-vrouw, opbiechtte dat hij eigenlijk nooit geil op haar is geweest.
    Zulke scènes kom je voortdurend in Oprechter trouw tegen. Ze zijn vaak erg om te lachen als ze niet zo treurig zouden zijn, zegt het ware cliché. Dat Romijn Meijer blijvend is beïnvloed door de Reve die De avonden heeft geschreven, treedt ook in Oprechter trouw aan de oppervlakte. Het slot van Romijn Meijers boek is navrant, zoals het hoort met een epos over het ouder worden. Het begint er mee als Barend een groot diner wil geven in Amstel Hotel. Zijn vertaling van Lady Chatterley's Lover komt uit en Barend wil deze blijde gebeurtenissen vieren met al zijn vrienden én vooral ook met al zijn vriendinnen. Dit laatste zeer tot ongenoegen van Hetty, die de aanwezigheid Barends nieuwste aanwinst, de jonge Luzinde, maar moeilijk kan verdragen. En dan gaat er natuurlijk alles mis wat er maar mis kan gaan.
    Overigens toont Romijn Meijer dat hij flink uit het vaatje van de satirische rancune kan tappen. De uitgever die vertaling van Lady Chatterley's Lover verzorgt wordt niet voor het dineetje in het Amstel Hotel uitgenodigd "omdat hij niet had aangeboden om mee te betalen aan het maal". De uitgever heet Boskamp jr., in wie ik Wouter van Oorschot zie, zoon van de oude Van Oorschot die Romijn Meijers vroegere uitgever was. Kennelijk wilde de schrijver na al die jaren via de zoon nog een appeltje schillen met Boskamp sr.
    Mijn naam is Garrigue uit 1983 was R. Meijers laatste grote roman. Romeijn Meijer was toen al van Van Oorschot naar Meulenhoff vertrokken. Het heeft in ieder geval een tijdje geduurd voordat Romijn Meijer weer heeft toegeslagen. Destijds had Mijn naam is Garrigue uitstekende recensies, maar tot werkelijk grote verkopen heeft dat niet geleid. Tom van Deel heeft ooit eens gezegd dat Romijn Meijer nog steeds een schrijver is die ontdekt moet worden. Daar zit iets in en nu Romijn Meijer, zelf net zo oud is als de hoofdpersonen uit zijn laatste roman, geldt nog steeds hetzelfde. Zoek je de naam van Romijn Meijer op de handboeken over de Nederlandse literatuur dan vind je hoogstens een paar regels en ook in het Cultureel Woordenboek komt zijn naam niet voor. Het wordt daarom maar eens tijd Oprechter trouw van harte aan te bevelen. Tenslotte moet ik toch wijzen op een kleine, maar storende fout. In de roman wordt Johan Cruijff aangehaald als iemand die gezegd zou hebben: "Elk voordeel heb zijn nadeel". Dat is onjuist. Johan Cruijff heb gezegd: "Elk nadeel heb zijn voordeel", wat natuuurlijk veel diepzinniger en ook veel beter is.

HP\De Tijd, 26 mei 2001