Ik dacht dat Nixon een schurk was

Beweringen en bewijzen

Nederlanders zijn opgegroeid met de gedachte dat Amerikaanse Republikeinen niet deugen en dat de Democraten veel dichter staan bij wat wij in Europa als fatsoenlijk achten. De Republikeinen deinzen niet voor terug dirty trics. Het zijn bovendien conservatieven christenen die de Bijbel letterlijk nemen, wat leidt tot een anti-intellectuele en isolationistische houding.

Nixon

Van oudsher zijn democratische presidentskandidaten in ons land populairder dan hun republikeinse tegenstrevers, met uitzondering misschien van Eisenhower. Normaal gesproken was egghead Adlai Stevenson onze man, maar tegen het charisma van Eisenhouwer, die per slot Europa had bevrijd, was geen kruid gewassen.

Tot op de dag van vandaag deugen de Republikeinen niet, maar de werkelijkheid is weerbarstiger. Als student heb ik nog les gehad van de Lucas van der Land, een politicoloog van duidelijk linkse signatuur. In het kielzog van Harry Mulisch en Peter Schat toog hij naar Cuba en schreef over zijn reis een dagboek, waarin hij Fidel en zijn vrijheidstrijders schetste  als een jongensclubje dat een kans moest krijgen.

Maar op een keer hoorde ik Van der Land zeggen dat Richard Nixon “een groot president was”.

Daar keek ik van op. Nixon zat tot zijn nek in allerlei schandalen, waarvan het Watergate de ergste was, en ik wist niet anders dan dat Nixon moest worden beschouwd als een grote schurk. Maar Watergate was volgens Van der Land een bagatel. Dat Nixon toenadering had gezocht tot China was van zulk groot belang dat de geschiedenis hem voor de rest van zijn daden zou vrijspreken.

Lucas van der Land

Misschien niet zo slecht gezien van Van der Land.

Ook Ronald Reagan en zijn Britse bondgenoot Margareth Thatcher zijn in links Nederland nooit populair geweest. Je zou verwachten dat Thatcher bij de feministen op enig begrip mocht rekenen, maar eerder het tegendeel was het geval. Thatcher mocht een dompteur zijn, die mannelijk politici door een hoepel kon laten springen, in de eerste plaats bleef zij toch iemand die had afgerekend met de subsidie-economie en de verzorgingsstaat.

Reagan 1

Reagan is altijd afgebeeld als de seniele figuur, die helemaal beantwoordde aan de pop die Spitting Image van hem had gemaakt. In dat satirische BBC-programma nam Reagans pop door vergeetachtigheid en domheid alleen maar briljante beslissingen. Erg grappig, maar vermoedelijk nauwelijks in overeenstemming met de werkelijkheid. Sterker nog: Reagan maakt momenteel een comeback, waar Nixon nog lang niet aan toe is. Gisteren las ik in deze krant een bijna lyrisch stuk over Reagan. Ook onze minister-president Mark Rutte blijkt een fan van Reagan te zijn. En nu wil Den Haag zelfs een hele straat naar Reagan noemen, iets waar GroenLinks uiteraard weer tegen is.

Ik zou tegen GroenLinks willen zeggen. Wacht nou eerst even af welke straat er naar Reagan wordt vernoemd. Wie in wel eens heeft rondgelopen in de eenzame  Chet Bakerstraat in Amsterdam of op het depressieve Prins Clausplein in Den Haag, weet dat zo’n eerbetoon ook  averechts kan uitpakken.

Tien jaar geleden, toen ik in Californië op vakantie was, heb ik zowel een bezoek gebracht aan de The Richard Nixon Library in Yorba Linda als aan Ronald Raegan Library in het verderop gelegen Simi Valley. Amerikaanse presidenten hebben de gewoonte een bibliotheek te laten bouwen, waar de belangrijkste documenten en andere memorabilia uit hun regeerperiode worden bewaard. Zo kun je in Yorba Linda de beroemde televisietoespraken van Nixon terugzien.

Het viel mij daarbij op dat de Reagan Library veel mooier ligt en veel smaakvoller is ingericht dan de Nixon Library. Nixon heeft vooral beton gebruikt, terwijl Reagan iets heeft laten neerzetten dat aan een Mexicaanse ranch herinnert. In de permanente tentoonstelling doet Reagan niet kinderachtig over zijn ex-vrouwen, wat Geert Wilders vermoedelijk ook zal zijn opgevallen, toen hij vorig jaar een toespraak in de Reagan Library hield. Zowel in Nixons als in Reagans bibliotheek kocht ik een wit kartonnen doosje met daarin een stukje steen, dat van de Berlijnse Muur zou zijn geweest. Dit “Piece of Actual History!” kostte bij Nixon 7,95 dollar en bij Reagan 8,95 dollar.

Maar achteraf beschouw ik als mijn mooiste aankoop een album met ansichtkaarten, klaar om te versturen. Het zijn ansichtkaarten, die Reagan tonen tijdens zijn presidentschap: Reagan met Gorbatsjov, Reagan op het Congress, in China, te paard op zijn ranch, Reagan bij de Muur met Helmut Schmidt.

Reagan 2

Ik ben van plan zulke kaarten naar Mark Rutte in het torentjes te sturen, telkens als hij een daad van staatsmanschap verricht. Het is er nog niet van gekomen, maar wij houden goede hoop.

de Volkskrant,  21 januari 2011. Zie ook voor reacties.