De religieuze wetenschap van Paas & Peels

Beweringen en bewijzen

Afgelopen maandag stond in de Volkskrant een geweldig stuk, dat mijn leven voorgoed heeft veranderd. Ineens begreep ik – bijna als in een openbaring – dat ik het tot nu toe helemaal verkeerd heb gedaan en dat mijn instelling en mijn gedrag drastisch moeten veranderen. Bovendien is het hard nodig dat ik mijn kinderen anders ga opvoeden.

eucharistie

Het bewuste stuk is van Stefan Paas en Rik Peels. De eerste is filosoof aan de Vrij Universiteit en de tweede is theoloog aan de Vrije Universiteit. De kop boven Paas & Peels luidde: “Religiositeit is nu lang genoeg de kop ingedrukt”.

En inderdaad, toen ik Paas & Peels uit had, dacht ik: “Dat kan zo niet langer. Ik ben om. Er moet een einde komen aan de religieuze onderdrukking door al die atheïsten en andere goddelozen”.

Volgens Paas & Peels is er zo langzamerhand een overvloed aan wetenschappelijk bewijs “dat overtuigend laat zien hoezeer religiositeit in ons systeem is ingebakken. Mensen zijn van nature geneigd betekenis te zien in schijnbaar betekenisloze zaken”.

Let in de laatste zin vooral op het woordje “schijnbaar”.  Dat staat er natuurlijk niet voor niets. Kennelijk houden Paas & Peels er rekening mee dat ook in de werkelijkheid onweer en overstromingen meer kunnen zijn dan alleen een meteorologische gebeurtenissen. Een straf van God bijvoorbeeld. Daar hebben ze helemaal gelijk in, dat zie ik dankzij hun stuk nu wel in.

Verder heeft dat “van nature” ook mijn ogen geopend. Dat ikzelf daar niet op ben gekomen! De mens is van nature trouwens een heleboel dingen. Hij is van nature ook een sadist, een masochist, een altruïst, een kapitalist, een moordenaar, een pestkop, een meeloper, een seksist enzovoort, enzovoort, enzovoort. Van nature schijt de mens trouwens in buitenlucht en niet op een wc, dus het is heel goed dat Paas & Peels erop wijzen dat al die natuurlijke driften gevormd en gedisciplineerd dienen te worden.

Volgens Paas & Peels komt weliswaar niemand ter wereld met “een uitgewerkt geloof in de goddelijke drie-eenheid of in de hemelvaart van Mohammed”, maar zijn de grote religieuze tradities niettemin bij uitstek geschikt om die vorming en disciplinering tot stand te brengen. Paas & Peels raden daarom ouders aan met hun kinderen eens een bezoek te brengen aan kerk of moskee. Nu moet ik eerlijk toegeven dat ik zoiets bij mijn eigen kinderen al verschillende malen heb geprobeerd, maar dat ik soms een stok heb moeten gebruiken om ze in Frankrijk of in Italië zo’n kathedraal binnen te krijgen, waar voornamelijk tandeloze vrouwtjes zitten te bidden. Maar dat moet anders kunnen.

Char

Eveneens merken Paas & Peels volkomen terecht op dat men met zo’n kerkbezoek “het kind juist kan behoeden voor Char-achtige taferelen”.

Maar al te waar!

Water in wijn veranderen is van een heel andere orde. En dat je de drie-eenheid kunt schrijven als 3=1, daar zijn inmiddels ook heel wat wetenschappelijke bewijzen voor geleverd. Helaas staat de opvatting van Paas & Peels in dezen wel diametraal tegenover die van de politicoloog Lucas van der Land. Die beweerde namelijk dat “een geloof niets anders is dan een bijgeloof met succes”. Maar ja, Van der Land (1923-1984) doceerde dan ook niet aan de VU, maar aan de UvA.

Omdat ik niet langer mijn religiositeit en die van mijn kinderen de kop in wil drukken, ben ik op zoek gegaan naar een van de grote religieuze tradities, die Paas & Peels ons hebben aangeraden. Als echte VU-mensen zouden ze natuurlijk het liefste zien dat wij ons aansluiten bij het christendom, maar ik heb twijfels. Wetenschappelijk is inmiddels genoegzaam bewezen dat het christendom medeverantwoordelijk is voor de Holocaust.

Het Jodendom? Ik mijn jeugd ben ik wel eens in een sjoel geweest, maar dat vrouwen apart moet zitten, is niets voor ons gezin. De islam dan? Zou kunnen, maar ik heb er toch moeite mee dat mensen uit naam van die godsdienst – zo nu en dan – worden vermoord. Het boeddhisme kan trouwens ook behoorlijk agressief uitpakken en verder zijn wij geen echte vegetariërs, zodat ook het Hindoeïsme afvalt. Shintoïsme, taoïsme, zoroastrisme, scientology, Loe de Palingboer, wij zijn er thuis nog niet uit.

Mijn zoon pleit voor Zeus of Jupiter, want hij heeft zijn eerste Latijnse les gehad. Het grote voordeel van het geloof der Oude Grieken en Romeinen bestaat eruit dat ze toen weinig priesters hadden en weinig VU-exegeten. Die Char van Delphi nemen wij graag op de koop toe.

de Volkskrant, 16 oktober 2013