Het MPS-record
Wie precies de eerste
wereldrecordhouder is geweest, daarover zijn de historici het niet eens, maar
wel staat vast dat de hele geschiedenis is begonnen in 1886, het jaar waarin
L.R. Stevenson de novelle The strange case of Dr Jekyll en Mr Hyde
publiceerde. In dat verhaal schreef Stevenson: "Ik waag de
veronderstelling uit te spreken dat de mens tenslotte bekend zal staan als
niets anders dan een kolonie verschillende, onderling van elkaar afwijkende en
zelfstandige wezens".
In de fantasie van Stevenson
bestond die kolonie voorlopig nog slechts uit twee wezens: de edelmoedige
dokter Dr Jekyll en de laaghartige moordenaar Mr Hyde. Maar wat als een
literaire handgreep was bedoeld, moest natuurlijk ook werkelijkheid worden en
vandaar dat men op zoek ging naar een meervoudige persoonlijkheid (MPS),
die in het echt rondliep.
In 1898 werd die eerste MPS van
vlees en bloed gevonden door de Amerikaanse zenuwarts Morton Prince. Op zijn
spreekuur kreeg hij bezoek van een 23-jarige vrouw, die klaagde over chronische
hoofdpijnen. Zij praatte in zichzelf, slaapwandelde, loog bij de geringste
aanleiding en wisselde aanvallen van hysterie af met buien van grote
neerslachtigheid. Door haar te hypnotiseren, ontdekte Prince dat de vrouw vier
verschillende persoonlijkheden bezat.
In zijn boek The dislocation
of the personality heeft Prince de vrouw als Miss Beauchamp beschreven. De
vier persoonlijkheden noemde hij: BI, BII, BIII en BIV. Voortdurend lagen de
vier persoonlijkheden met elkaar overhoop. Vooral BI en BIV konden het slecht
met elkaar vinden. BI was vegetariër en geheelonthoudster. Zij gruwde van
oesters, liep bij voorkeur op gemakkelijke schoenen en was gek op kinderen.
Bovendien sprak zij uitstekend Frans. BIV daarentegen lustte wel een biefstuk
en een goed glas wijn. Oesters beschouwde zij als een lekkernij. Zij liep bij
voorkeur op naaldhakken en had een uitgesproken hekel aan kinderen. Frans
probeerde zij wel te leren, maar dat lukte niet erg. Overigens verzamelde BI
slangen en andere reptielen, waarvoor BIV weer gillend wegliep.
Het sprak vanzelf dat andere
psychiaters de ontdekking van Prince niet op zich lieten zitten. Om Miss
Beauchamp te overtreffen, gingen zij naarstig op zoek naar nieuwe gevallen. In
1912 voerde de psychoanalyticus Putnam het aantal op tot zes, en een
paar later publiceerde de Russische psycholoog Vladimir Bondarevsky het geval
van een postbode, die over zeven verschillende persoonlijkheden bleek te
beschikken.
Over de gehele wereld werd nu
de jacht op de MPS ingezet. In Parijs kwam Marcel Dupuis tot een aantal van
negen, terwijl William Beaverbrook van het Militairy Hospital in
Southampton een geval determineerde met elf persoonlijkheden. In 1938
wist dr. Siegfried von Stroheim, verbonden aan het Institut für halb
Verrückten in Karlsruhe, dit record te breken door bij een
tandartsassistente dertien persoonlijkheden aan te tonen.
Helaas bracht de Tweede
Wereldoorlog een cesuur in het onderzoek en zou het tot 1973 duren, voordat er
weer vooruitgang werd geboekt. Toen verscheen namelijk het verslag van de elf
jaar durende analyse, die de psychiater dr. Cornelia B. Wilbur had uitgevoerd
op een vrouw met de schuilnaam Sybil. In deze Sybil hadden zij zich zestien
persoonlijkheden geopenbaard met zestien verschillende namen. Naast Sybil
waren er: Ruthie, Peggy Lee, Ann, Vicky, Mary Lucinda, Maria Lynn, Venessa
Gail, Victoria Scharleau, Mike, Sid, Majorie, Helen, Sybil Ann, Clara en Nancy
Lou Ann Baldwinn. Al deze persoonlijkheden spraken met een eigen stem en
voortdurend kibbelden zij met elkaar. Dr. Wilbur had maar liefst 2354 zittingen
nodig om enige orde in de onderlinge relaties te scheppen.
Met de ontdekking van Sybil
brandde de recordjacht pas goed los. In 1982 werd op het strand van Daytona een
verwarde man aangetroffen met de naam Eric Michael Sontag. Volgens de
psycholoog Malcolm was Eric Michael Sontag in het bezit van
27persoonlijkheden, waarvan drie vrouwelijke. Bovendien bleek
één van die drie vrouwelijke persoonlijkheden lesbisch te
zijn!
Een nieuw terrein kon nu worden
geëxploreerd. Zo was Henrique Gonzales, die in 1987 de psychiatrische
kliniek van San Diego werd binnengebracht, de eigenaar van 49
persoonlijkheden, waaronder zeven homoseksuelen, drie pederasten, een
hermafrodiet, een leatherfreak en een te vroeg geboren baby. Onder de 93
persoonlijkheden van Arne Johansson uit Stockholm bevonden zich acht
bi-seksuelen, vier masochisten, drie geestelijk gehandicapten, twee joden, een
negerin en Jezus Christus, zij het in de gedaante van een Chinees.
Wie afgelopen zaterdag deze
krant heeft gelezen, weet dat inmiddels ook Nederland zijn partijtje meeblaast
op het front van de meervoudige persoonlijkheid. Mevrouw Liz Bijnsdorp heeft
met haar boek De 147 personen die ik ben alle records op dit gebied
geslagen. Haar psychiater, Marko van Gerven, die een uitgebreide boekhouding
moet hebben bijgehouden, mag met recht de coach van een heel team worden
genoemd.
Helaas wordt het record van
mevrouw Bijnsdorp al weer bedreigd, want binnenkort verschijnt het relaas van
Miep den Bakker uit de Derde Helmersstraat te Amsterdam, die wordt gekweld door
een verzameling van 192 verschillende persoonlijkheden. En dan heb ik nog niet
over Sofia Tatjana uit Gdansk, van wie de case-history My 351 little
me's door Penguin is aangekondigd.
Inmiddels heeft de
Internationale Vereniging van Psychiaters en Zenuwartsen (IVPZ) met enige
bezorgdheid gewezen op de commercialisering van het MPS-fenomeen. In Milaan
heeft Berlusconi zich al geinteresseerd getoond in meervoudige persoonlijkheden
met meer dan vijf honderd afsplitsingen. Ook Johan Cruijff heeft zijn
scouts de opdracht gegeven het verschijnsel goed in de gaten te houden.
Dat alles neemt niet weg dat
IVPZ goede hoop heeft dat nog voor het jaar 2000 de eerste mens met meer dan
duizend persoonlijkheden zal worden ontdekt.
Het Parool, 26 juli 1994 © Max Pam
|