Jonathan Tasini en het intellectueel eigendom
Hoewel mijn actiebereidheid niet groot is, ben
ik mij via het internet lid geworden van de National Writers Union,
de Amerikaanse vakbond voor schrijvers en freelance-journalisten. De NWU
is de vakbond van Jonathan Tasini, die vorige week een eclatante overwinning
heeft behaald op de Amerikaanse uitgevers en databanken. Met zeven rechters
voor en twee rechters tegen bepaalde het Hooggerechtshof dat artikelen, foto's
en illustraties niet zonder toestemming digitaal mogen worden hergebruikt.
De uitspraak is een persoonlijke triomf voor Tasini,
die in 1993 een vergoeding van de New York Times eiste, toen die krant
artikelen van hem op cd-rom zette. Naast de New York Times heeft Tasini
ook nog Time\Warner, Times\Mirror Compagny, Lexis Nexis
en University Microfilms Inc aangeklaagd, maar de uitspraak is een
klap voor alle uitgevers. Het Hooggerechtshof opende namelijk de mogelijkheid
dat Tasini een vergoeding kan vragen voor misbruik in het verleden. Wie weet
tot welke bedragen er in de Amerikaanse sue-cultuur veroordeeld wordt, begrijpt
dat de Amerikaanse media niet bepaald blij zijn met de uitspraak van het
Hooggerechtshof.
Onmiddellijk na de uitspraak riep Tasini op tot overleg,
maar vooral The New York Times reageerde zuur. Volgens de NYT verdwijnen
artikelen van freelancers nu noodgedwongen uit de archieven en wordt daarmee
"de historische werkelijkheid" aangetast. De krant opende een telefoonnummer
en website-adres, waar freelancers zich kunnen aanmelden wanneer zij willen
dat hun artikelen in de databanken blijven. In feite vraagt de NYT daarmee
zijn eigen medewerkers afstand te doen van al hun rechten.
Tasini heeft de tegenactie van de NYT "hypocriet"
genoemd. "In het tijdperk van Napster, is dit een overwinning voor het intellectuele
eigendom", heeft hij eraan toegevoegd. Een enorme belediging voor The
New York Times, die daarmee op een lijn wordt gesteld met de muziekdiefjes
van Napster. Volgens Tasini is het ook niet nodig dat de artikelen worden
verwijderd. Het enige wat nodig is, is een eerlijke vergoeding voor het gebruik
van andersmans werk. Mocht de historische werkelijkheid worden aangetast
dan is de NYT daar zelf verantwoordelijk voor. Het is, aldus Tasini, alsof
iemand die een brood steelt de bakkers verantwoordelijk houdt voor de honger
in de wereld.
De uitspraak van het Amerikaans Hooggerechtshof kan
internationaal grote gevolgen hebben, ook voor Nederland waar krantenuitgever
PCM in een soortgelijk conflict is gewikkeld met haar medewerkers. Het was
ook niet helemaal toevallig dat de Volkskrant en NRC\Handelsblad
de uitspraak in de Tasini-zaak in het allerkleinste formaat brachten. Vooral
de houding van de Volkskrant is erg grappig. Toen Tasini in 1997 een
aanvankelijke nederlaag kreeg te slikken, wijdde de Volkskrant er
een groot stuk aan, nu het uiteindelijk op een overwinning voor Tasini is
uitgelopen, doet de krant het af met een paar regeltjes.
De Tasini-uitspraak is voor Nederland interessant,
omdat de databank Lexis Nexis erbij betrokken is. Veel werk van Nederlandse
freelancers zit in de digitale archieven van Lexis Nexis. Het is daar gekomen,
omdat de PCM-bladen het aan Lexis Nexis hebben verkocht. Onlangs heeft de
Nederlandse rechter PCM opgelegd dat de Nederlandse freelancers inzage moeten
krijgen in het contract dat PCM met Lexis Nexis heeft gesloten en uit dat
contract blijkt nu dat PCM rechten aan Lexis Nexis heeft verkocht die zij
helemaal niet bezit.
Theoretisch is nu het volgende traject mogelijk.
Nederlandse freelancers verenigen zich en zoeken in Amerika met behulp van
de National Writers Union een no-cure-no-pay-advokaat om Lexis Nexis
aan te klagen. Komt het tot een veroordeling dan kan Lexis Nexis de schade
volledig op PCM verhalen. Dat is het doemscenario dat PCM in het uiterste
geval boven het hoofd hangt als zij niet tot overeenstemming weet te komen
met de freelancers.
Overigens is Tasini een auteur met een grote reputatie.
Hij schreef onlangs een boek over de wereldeconomie, getiteld They Get
Cake, We Eat Crumbs, the real story behind today's unfair economy. Het
is een nimmer voorbijgaand lied: de kruimels van de cake moeten groter. Wij
willen ook cake.
FEM de Week, 30 juni 2001
|