DE MATCH OM DE WERELDTITEL SCHAKEN
PARTIJ 8 EN 9 (21 en 22 oktober 2000)
JOHN HENDERSON EN DE DEADBRAINGAMES
De aankomst bij de River
Side Studios, waar Gari Kasparov en Vladimir Kramnik hun tweekamp spelen,
veroorzaakt een kleine schok. De buitendeur hangt los in zijn hengsels en ook
binnen is het een afgetrapte boel. Er was ons de aanwezigheid beloofd van grote
sterren als Madonna en Mike Tyson, maar het is leeg in de ruimte die het midden
houdt tussen een kantine en een cafetaria. In de hoek zit een eenzame bezoeker
vreugdeloos naar zijn bord soep te staren, om met Carmiggelt te spreken.
Dat is hier in Londen wel
anders geweest. In 1985 speelden Karpov en Kasparov in het zeer gerenommeerde
Park Lane Hotel Margaret Thatcher kwam toen persoonlijk in haar blauwe
robe en met haar legendarische handtas de tweekamp openen. Aan de overkant
logeerde FIDE-president Campomanes in de Ritz. Journalisten die het met
hun eigen ogen hadden gezien, vertelden dat Campomanes onder zijn bed een grote
koffer bewaarde, geheel gevuld met dollars en Zwitserse franken. In 1995
kruisten Kasparov en Short de degens in het Savoye Theatre, ook nog zeer
sjiek, maar toen was de FIDE al buiten de deur gezet en had Raymond Keene,
journalist en zakenman, de organisatie in handen genomen.
Vergeleken met het Park Lane
Hotel en de Savoye is de River Side Studios niet meer dan een
haastig aangepast buurthuis. De verveloze deur waarachter zich de perskamer
moet bevinden, is nog gesloten. Ook dat is wel eens anders geweest. Tijdens de
match in 1972 tussen Fischer en Spasski leek de 24 uur geopende perskamer een
maand lang het centrum van de wereld. Wat wel is gebleven, zijn de rellen die
kennelijk altijd bij een grote schaakmatch horen. De dag voor mijn aankomst
werd de schaakjournalist John Henderson door een gespierde bodyguard uit het
perscentrum verwijderd. Dat gebeurde op last van de organisator, het bedrijf
Braingames, dat de kritische artikelen van Henderson beu was.
"Je schrijft die rotzooi
van je maar buiten dit gebouw!", had toernooidirecteur Keene hem
nageroepen, terwijl Henderson naar buiten zeilde.
De hardhandige verwijdering van
Henderson verwekte grote beroering bij zijn collega journalisten. Al jaren
reist Henderson de wereld rond, van het ene schaaktoernooi naar het andere. Hij
werkt voor CNN, het dagblad The Scotsman en is medewerker van Chess
Centre, de beste schaaksite op het internet. Zo'n man kwak je niet zomaar
op straat.
Even later zit ik in de
ondergrondse op weg naar de andere kant van de stad, naar Easton Road, waar het
redactielokaal is gevestigd van Chess Centre. Ik heb geluk. Beneden in de
kelder zit John Henderson, verstopt tussen dozen vol boekén en
schaakcomputers, op zijn laptop een nieuw stuk te tikken over de machinaties
van Braingames.
Henderson is nog geheel
ontdaan. Nee, hij zal er niet zijn als vanmiddag de achtste partij begint. Hij
wil niet het risico lopen om in elkaar geslagen te worden. Hij toont mij nu ook
de verontwaardigde brieven die CNN en The Scotsman aan de bazen van Braingames
hebben gestuurd. De Britse vereniging van journalisten gaat zich er binnenkort
ook mee bemoeien, maar een officieel antwoord is tot dusver uitgebleven.
Braingames heeft slechts laten weten dat "Henderson zich in woord en
gebaar heeft misdragen tegenover het personeel". Niemand heeft daar echter
iets van gehoord en getuigen van de misdragingen zijn er evenmin.
Voor CNN en The Scotsman, legt
Henderson uit, is hij werkzaam als een gewone verslaggever, maar voor de
website permitteert hij zich satirische grappen. Henderson: "Zeker is dat
Braingames contracten heeft opgesteld die heel slecht in elkaar zitten. Zo
dacht men dat de rechten op analyses van de spelers waren vastgelegd, maar dat
bleek helemaal niet het geval. Dat het allemaal zo knullig is geregeld, komt
ongetwijfeld omdat het bedrijf Suzanne Martin in de hand heeft genomen, een
vrouw die voor deze tweekamp nog nooit een schaakbord had gezien. Zij weet
totaal niets van schaken. Ik heb daar een klein grapje over gemaakt -
Deadbraingames. God, wat waren ze daar verbolgen over."
Het steekt Henderson dat
uitgerekend in Engeland, het land dat zichzelf toch bij uitstek beschouwt als
een land van de zelfspot, een journalist wordt verwijderd vanwege satirische
stukjes. "Maar eigenlijk kunnen die Engelsen niks hebben. Als Schot word
je vaker geconfronteerd met grappen over jezelf," zegt hij. Zo viel ook
Hendersons beschrijving van Raymond Keene en arbiter Eric Keene bij Braingames
in minder goede aarde. Henderson noemde de toernooibonzen Hardy & Hardy,
vanwege hun dikbuikigheid, voortgekomen uit de behoefte om zwaar te tafelen in
fijne restaurants. "Maar," zegt Henderson nu, "omdat ze zich zo
mager getoond hebben ten aanzien van de vrijheid van meningsuiting, zal ik ze
voortaan Laurel & Laurel noemen."
Het lijkt geen kwalificatie die
de verzoening dichterbij brengt. Ook Hendersons opmerkingen over de opzichtige
gele lijn die men heeft getrokken om fotografen, journalisten en ander crapuul
op afstand te houden, zijn evenmin bedoeld om de sfeer tussen organisatoren en
pers te laten opklaren. Op de vraag of Kasparov een teken van ongenoegen heeft
willen geven door in de zevende partij na elf zetten met wit remise aan te
bieden, reageert Henderson ontwijkend. "Het zou natuurlijk een hele eer
zijn wanneer Kasparov op die manier voor mij opkomt, maar eerlijk gezegd is dat
het laatste wat ik wil. Daar is deze match veel te belangrijk voor. Het gaat om
de wereldtitel, niet om een paar bobo's die geen gevoel voor humor
hebben."
Met een handdruk van
solidariteit nemen we afscheid. Terug in de toernooizaal ben ik nog juist op
tijd voor de achtste partij. Maar nog voor dat de spelers op de bühne
verschijnen, doet Keene een kleine aankondiging. Mocht de achtste net als de
zevende partij in een korte remise eindigen, dan heeft de organisatie een
alternatief programma in petto. Grootmeesters staan klaar om het publiek, in
dat geval met vluggertjes te vermaken. Een schrale troost als je twintig pond
hebt betaald voor een plaats en nog eens vijf pond voor oordopjes waarmee je
wat licht commentaar van Keene zelf kunt vernemen. Maar het is niet nodig. De
achtste partij eindigt pas na 38 zetten in remise, omdat Kasparovs voordeel
niet ver genoeg reikt voor de winst. Beide spelers beantwoorden nietszeggend
een paar nietszeggende vragen van het publiek.
Na afloop loop ik Eric Schiller
tegen het lijf en ik vraag hem wat hij vindt van de affaire-Henderson.
"Laat het ophouden!,"
roept hij uit, "ik ben nu arbiter, maar ik ben ook perschef van
schaaktoernooien geweest. Ik ben een Amerikaan, ik ben een patriot, ik verdedig
de vrijheid van meningsuiting boven alles, nog nooit is er iemand bij mij
uitgegooid, maar hier kan ik persoonlijk niets aan doen."
Even verderop kom ik Suzanne
Martin tegen. Ik vraag haar of John Henderson kan terugkeren.
"Zeker," zegt ze, "als hij zijn excuses aanbiedt."
Excuses voor wat?
"Voor verbaal
wangedrag," zegt ze en ze holt weg.
Foto: Garcia.
Klerenkast van Braingames sommeert John Henderson met pet op te rotten.
PARTIJVERSLAG:
Gari Kasparov
is er ook het afgelopen weekeinde niet in geslaagd zijn achterstand op Vladimir
Kramnik goed te maken. Zowel de achtste partij van afgelopen zaterdag als de
negende partij van gisteren eindigde in remise, zodat Kramnik nog altijd een
voorsprong heeft. Met meer dan de helft van de partijen gespeeld, leidt hij met
5-4.
Het meest opmerkelijke was nog
dat zwart in beide duels duidelijk beter stond, overigens zonder dat er
werkelijk sprake kon -zijn van de volle winst. In de achtste partij was het
eindelijk eens Kasparov die zijn tegenstander met een nieuwtje verraste. In een
Nimzo-Indiër bracht de wereldkampioen een tijdelijk pionoffer, maar
dat bleek een goede investering te zijn, die later materiaal opleverde. Genoeg
was het niet, al beklaagde Kasparov zich er een dag later over dat zijn 35ste
zet een zet 'met vijf uitroeptekens' was geweest. Hij zou er het punt mee
hebben weggesmeten. Kramnik, die naast hem zat toen de wereldkampioen dit aan
het publiek vertelde, begon meteen te protesteren. "Mijn secondanten
hebben aangetoond dat het ook bij het beste spel van zwart remise is; ' zei hij
beslist. Kasparov mopperde wat, maar bracht er weinig substantieels tegenin.
Het is trouwens opvallend hoe
uitgebalanceerd Kramnik zich gedraagt. Hij is altijd keurig in het pak. Het
lijkt wel of de beide rivalen daarover iets hebben afgesproken. De ene dag
verschijnt Kasparov in het donker en Kramnik in het licht, de volgende dag is
het omgekeerd. Kramnik zit er bij alsof hij alles onder controle heeft. Een
dergelijk gedrag zou je bij zo'n jonge speler niet zo verwachten, maar Kramnik
heeft ook iets ouwelijks: een man van vijftig in een lichaam van een jongen van
vijfentwintig. Kasparov voelt zich daarentegen niet op erg zijn gemak. Hij is
slecht in vorm en het lijkt wel of hij voorvoelt dat hij gaat verliezen. Toch
heeft hij onlangs nog gezegd dat hij zou willen dat zijn zoontje, die nu drie
is, hem nog bewust als beste van de wereld zal meemaken.
In de negende partij maakte
Kasparov maar weinig klaar tegen de Berliner-variant waarmee Kramnik zo
veel succes heeft. Alras kwam zwart goed te staan en ft. met een zucht van
verlichting slaagde Kasparov er toch nog in de partij naar remise of te
wikkelen. Opnieuw ging het publiek teleurgesteld naar huis. De organisatoren
doen er maar weinig aan van deze match een bruisend schaakfestijn te maken. Is
de partij afgelopen, dan gaan in de perskamer direct alle lichten uit. Het
ontbreekt er nog aan dat organisator Raymond Keene hoogst persoonlijk in pyama
de ruimte binnenkomt met de mededeling: "Heren, wij gaan sluiten!"
Braingames heeft eigenlijk
alles op het internet gezet. Men verwacht kennelijk dat daar het grote geld
zit, omdat in de toekomst steeds minder op een houten bord, maar steeds meer op
een computerdisplay gespeeld zal worden. Kortom, schaken zonder dat de
tegenstanders elkaar nog zien. Op het hoogste niveau wordt dat de dood in de
pot. Wat u zegt: Deadbraingames.
Kramnik-Kasparov (8)
1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 e7-e6 3. Pb1-c3 Lf8-b4 4. Dd1-c2 0-0 5. a2-a3
Lb4xc3+ 6. Dc2xc3 b7-b6 7. Lc1-g5 Lc8-b7 8. f2-f3 h7-h6 9. Lg5-h4 d7-d5 10.
e2-e3 Pb8-d7 11. c4xd5 Pf6xd5 12. Lh4xd8 Pd5xc3 13. Ld8-h4 Pd3-d5 14. Lh4-f2
c7-c5 15. Lf1-b5 Tf8-d8 16. e3-e4 Pd5-c7
Een nieuwtje. Eerder was 16. ... Pe7 gespeeld.
17. Lb5xd7 Td8xd7 18. d4xc5 f7-f5 19. c5xb6 a7xb6 20. Pg1-e2 f5xe4 21. f3xe4
Lb7xe4 22.0-0 Td8-d2 23. Pe2c3 Le4-b7 24. b2-b4 Ta8-f8 25. Ta1-a2 Td2xa2 26.
Pc3xa2 Pc7-d5 27. Lf2-d4 Tf8-a8 28. Pa2-c3 Pd5xc3
Hier werd 28. ... e5!? als gevaarlijk alternatief gegeven.
29. Ld4xc3 Ta8xa3 30. Lb2-d4 b6-b5 31. Tf1-f4 Ta3-d3 32. Tf4-g4 g7-g5
Door de wereldkampioen betreurd. Beter zou a 32. ... Td1+ zijn geweest.
33. h2-h4 Kg8-f7 34. h4xg5 h6xg5 35. Kg1-f2 Te3-d2+
Nu wordt het meteen
remise.
36. Kf2-e3 Td2xg2 37. Tg4xg2 Lb7xg2 38. Ld4-e5
en remise, want ondanks de twee pluspionnen kan zwart niet doorbreken.
Kasparov-Kramnik (9)
1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 Pg8-f6 4. 0-0 Pf6xe4 5. d2-d4
Pe4-d6 6. Lb5xc6 d7xc6 7. d4xe5 Pd6-f5 8. Dd1xd8+ Ke8-d8 9. Pb1-c3 h7-h6
Ongetwijfeld had Kasparov een nieuwtje in gedachten, maar het is weer Kramnik
die als eerste afwijkt. Tot dusver speelde hij 9 . ... Ld7, met twee maal
remise.
10. Tf1-d1+ Kd8-e8 11. h2-h3 a7-a5 12. Lc1-f4 Lc8-e6 13. g2-g4 Pf5-e7 14.
Pf3-d4 Pe7-d5 15. Pc3-e2 Lf8-c5 16. Pd4xe6 f7xe6 17. c2-c4 Pd5-b6 18. b2-b3
a5-a4 19. Lf4-d2 Ke8-f7 20. Ld2-c3 Th8-d8 21. Td1xd8
Kasparov vond dat hij nooit de d-lijn had mogen opgeven. Vanaf nu staat zwart
duidelijk beter.
21. ... Ta8xd8 22. Kg1-g2 Td8-d3
23. Ta1-c1 g7-g5 24. Tc1-c2 a4xb3 25. a2xb3 Pb6d7 26. Tc2-a2 Lc5-e7 27. Ta2-a7
Pd7-c5 28. f2-í3 Pc5xb3 29. Ta7xb7 Pb3-c1 30. Pe2xc1 Tc2xc3 en
remise.
© Max Pam
door naar de volgende partij
terug naar de overzicht pagina
WK
|