W.F. Hermans Festival

        Gistermorgen ontving ik het programma van het Willem Frederik Hermans Festival, dat vanaf 29 september in De Balie wordt gehouden. Het is mooi dat de grote schrijver nog altijd leeft in de herinneringen van velen, maar bij de meeste lezingen en debatten komt toch de vraag boven wat de meester er zelf van zou hebben gevonden. Ik denk niet dat zijn geest straks op de eerste rij zal zitten als Oek de Jong en Brakman onder leiding van Michaël Zeeman komen getuigen hoe groot de invloed van Hermans op hun werk is geweest.
        Maar het gekste vind ik toch de bijeenkomsten die plaats vinden op 29 en 30 september. Op de 29^ste geeft mevrouw Annemarie Kets-Vree van het Constantijn Huygens Instituut een "Voordracht over de Wetenschappelijke Uitgave Uitgave van de Volledige Verzamelde Werken van Willem Frederik Hermans". Al die hoofdletters neem ik uit het programma over, mij afvragend of je ook de ambitie kunt hebben Onvolledige Verzamelde Werken uit te geven. Op 30 september is mevrouw Kets-Vree er weer, nu samen met Peter Kegel, met wie zij volgens het programma die Volledige Verzamelde Werken van Willem Frederik Hermans aan het verzorgen is. Mevrouw Kets spreekt dan onder de titel Werk in uitvoering over "de mogelijkheden en problemen bij een wetenschappelijke uitgave van Hermans werk met gebruikmaking van de nieuwste ICT-middelen".
        Kets-Vree, waar ken ik die naam toch van?
        Het antwoord is gauw gevonden. Hermans heeft in deze krant verschillende keren over haar geschreven. Die stukken zijn terug te vinden in de bundels Door gevaarlijke gekken omringd van 1988 en in Malle Hugo van 1994. Hermans ruziet daarin met mevrouw Kets-Vree over de vijfde druk van de Max Havelaar. Zowel Hermans als mevrouw Kets-Vree heeft een tekstverzorging van die vijfde druk uitgegeven, en u begrijpt, mevrouw Kets had nogal wat kritiek op die van Hermans en Hermans had nog veel meer kritiek op die van mevrouw Kets.
        Het is bepalend niet vleiend wat Hermans over mevrouw Kets-Vree te melden heeft. Zo schrijft hij in Malle Hugo: "Wat bindt mevrouw Kets aan Multatuli? Stilistisch en taalkundig bezien, had hij voor haar niet hoeven te schrijven en te lijden. Zij is geen schrijfster, maar een invulster". Volgens Hermans vertoont haar manier van tekst verzorgen "nogal wat overeenkomst met een oud schilderij dat door een Amerikaanse restaurateur met een verfroller is bewerkt". Even verderop staat over mevrouw Kets: "Ze doet maar wat, of haar kennis schiet schromelijk tekort". Ook spreekt Hermans over "een knoeiwerkje".
        Weer verderop maakt Hermans zich vrolijk over de 6/10 deeltijdbaan die mevrouw Kets-Vree bij het Huygens Instituut vervult, om dan te concluderen: "Maar in de vismand vol oninteressante vergissingen en triviale zetfouten die mevrouw Kets, zes jaren , 'voor 6/10 fte' noest arbeidend, heeft opgedoken, zijn werkelijk betekenisvolle verschillen tussen handschriften en (vooral) de eerste, de vierde en de vijfde drukken, niet dan met de grootste moeite terug te vinden". Tenslotte karakteriseert Hermans "de onhandelbare turf uit het moeras van mevrouw Kets" met een uitspraak van Nietzsche: "eine Wissenschaft des nichtwissenswerten".
        Als ik het goed begrepen heb, gaat nu dus diezelfde mevrouw Kets-Vree de Volledige Verzamelde Werken van Hermans verzorgen. Dat wordt nog wat. Je vraagt je af welke geweldige poets men Hermans postuum aan het bakken is. Versta mij goed: misschien is mevrouw Kets-Vree wel de beste en geniaalste tekstverzorgster die Nederland sinds het begin van deze jaartelling heeft gekend en misschien zat Hermans er wel helemaal naast met zijn kritiek, maar dan nog lijkt mij de keus voor mevrouw Kets-Vree volstrekt ongepast. Er was in Nederland toch wel iemand te vinden die bijna even geniaal is als mevrouw Kets, maar over wie Hermans niet al die vreselijke dingen heeft geschreven?
        Eerlijk gezegd begrijp ik mevrouw Kets zelf ook niet. Straks moet ze de teksten gaan verzorgen waarin ze zelf wordt uitgescholden. Waar je zin in hebt. Heeft dat mens dan geen zelfrespect, of ziet zij de kans schoon om alsnog haar verhaal te halen nu de stem van de meester zelf is verstomd? Kortom, die was even weer een berichtje uit het gekkenhuis dat Nederland heet.

NRC\Handelsblad, 8 september 2000 © Max Pam