The Max Pam Globe
- Sinds 1998
- 09-05-2024
- @maxpam1 volgen © Max Pam
Schaken en dronkenschap
Schaken
Het moderne schaak is voortgekomen uit de cafés van de negentiende eeuw. Het is dan ook logisch dat schaken een lange traditie heeft van drank en tabak.
Zeer berucht om zijn drankgebruik was Joseph Henry Blackburne (1841-1925), een geduchte grootmeester die vele jaren het Engelse schaak heeft gedomineerd. Hij dronk vooral Scotch whisky en het verhaal gaat dat hij zich vooruit liet betalen in flessen. Zijn bijnaam: de Zwarte Dood. Dat er bij Blackburne een fles per partij doorheen ging, was heel normaal. Het verhaal gaat dat studenten in Cambridge slim dachten te zijn door tijdens een simultaan twee flessen bij de borden te plaatsen. Maar Blackburne was nog slimmer.
Als razende liep hij de borden langs, schopte al zijn tegenstanders in een verwoestend tempo van het bord en zette zich pas toen aan de door hem, reeds lang gespotte versnapering.
Helaas had Blackburne soms ook een kwade dronk en werd hij agressief jegens zijn tegenstanders. In 1867 verklaarde Steinitz dat Blackburne hem tijdens de partij geslagen had. Een paar jaar later schijnt Blackburne zelfs drie man te hebben mishandeld.
“Onder wie één die zelfs kleiner was dan Steinitz”, aldus de overlevering.
In de twintigste eeuw ontwikkelde het spel zich steeds meer tot een sport, maar decennia lang werd roken en drinken aan het bord toegestaan. Van Aljechin is bekend dat hij hem stevig kon raken en er is vaak gezegd dat hij in 1935 door Euwe is verslagen, omdat hij dronken achter bord zat. Euwe heeft altijd ontkend dat Aljechin zich tijdens de tweekamp aan drankmisbruik te buiten is gegaan.
Wel vertelde Euwe dat hij een keer van Yates had verloren, terwijl hij meende een makkelijk dagje te hebben, omdat Yates toeterzat aan de partij begon. De bewuste partij vindt u hieronder.
Toen de grote Stahlberg in 1967 dood op zijn hotelkamer in Leningrad werd gevonden, lag er fles wodka naast zijn bed. Ook de geweldige Misja Tal draaide zijn hand niet om voor een fles Stolichnaya. Zijn nieren hebben het tenslotte begeven.
Maar de meest gevreesde reputatie op drankgebied had de Rus Ratmir Cholmov (zie foto), die misschien wel wereldkampioen had kunnen worden als hij er een andere leefstijl op na had gehouden.
Ooit sloeg hij in een partij zijn eigen paard. En dronken speelde hij eens met zwart: 1. e2-e4 Pb8-c6 2. f2-f4 b7-b6 3. Pg1-f3 e7-e5 4. f4xe5, waarna schijnt te hebben opgemerkt: “Al mijn hele leven speel ik Grünfeld-Indisch, maar nog nooit heb ik na de opening zo slecht gestaan”. Voor niet-schakers is deze grap niet te begrijpen, maar het komt er ongeveer op neer dat iemand denkt dat zijn linker hand aan zijn rechter arm zit. Men beweert dat Cholmov, die keer dat hij Bobby Fischer versloeg, ook behoorlijk gedronken had.
De werkelijke drankenbroers onder de schakers komen vaak uit Oost-Europa. Dikwijls zijn het gemankeerde kampioenen die proberen in het westen aan de slag te komen. Zo vertelt op internet een grootmeester – hij wenst anoniem te blijven – over een partij die hij in de jaren tachtig tegen Igor Ivanov speelde.
In 1979 had Ivanov een opmerkelijke partij van Karpov gewonnen en vanwege die verdienste was het hem toegestaan ook buiten de Sovjet-Unie te reizen. Maar meteen de eerste keer ontsnapte hij aan zijn Sovjetbegeleider en verliet het toestel op een tussenstop in Canada, waar hij ook asiel aanvroeg.
In het westen leidde Ivanov het leven van een vrijbuiter, zwervend van het ene open toernooi naar het andere. De keer dat hij tegen de anonieme grootmeester moest spelen, kwam hij niet opdagen. De anonieme grootmeester ging naar Ivanovs hotelkamer en vond hem “dronken als een stinkdier”. Toch sleepte hij Ivanov naar het bord. Na elke zet viel Ivanov in slaap en begon luid te snurken. Collega’s maakten hem wakker met een elleboogstoot, waarop Ivanov één oog opende en bevend een stuk verplaatste. “Hij speelde Ben-Oni”, schrijft de anonieme grootmeester, “op de 27ste kon ik opgeven”. Nadat Ivanov de felicitaties in ontvangst had genomen, werd hij teruggebracht naar zijn hotelkamer.
In 2005 stierf hij aan leverkanker.
De afgelopen week heeft zich tijdens een schandaal voorgedaan tijdens het Kolkata Open in India, waar de Franse grootmeester Vladislav Tkachiev dronken achter het bord in slaap is gevallen.
Tkachiev (38) is niet zo maar een grootmeester. Hij is de Europees kampioen van 2007 en de Franse kampioen van 2009. Hij is begenadigd snelschaker, net als zijn broer. Samen heten zij de Tkachiev Brothers. Vladislav is de playboy van de twee – vrouwen zijn dol op hem. Maar in India ging het even mis. De nummer 58 van de wereld moest naar bed worden gebracht. Toen hij de volgende dag wakker werd, kreeg hij te horen dat zijn partij tegen Praveen Kumar voor hem verloren was verklaard. Tkachiev heeft inmiddels zijn excuus aangeboden.
Schakers, oordeel mild over hem. Het gedrag van Tkachiev staat – of beter ligt – in een lange traditie. Hier een partij, die misschien ook niet helemaal in nuchtere toestand is gespeeld.
Tkachiev-Lovkov (2009)
1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 c7-c6 3. Pg1-f3 Pg8-f6 4. e2-e3 a7-a6 5. Lc1-d2 e7-e6 6. Dd1-c2 Pb8-d7 7. Pb1-c3 b7-b5 8. b2-b3 Lc8-b7 9. Lf1-e2 Lf8-d6 10. e3-e4 b5-b4 11. e4-e5 b4xc3 12. Ld2xc3 Ld6-e7 13. e5xf6 Pd7xf6 14. b3-b4 d5xc4 15. Le2xc4 Pf6-d5 16. Ta1-b1 Pd5-f4 17. O-O c6-c5 18. d4xc5 Lb7xf3 19. g2xf3 Le7xc5 20. Kg1-h1 Lc5-d6 21. Lc3xg7 Dd8-h4 22. Dc2-e4 Ta8-c8 23. Lg7xh8 Dh4-h3 24. Tf1-g1 Tc8xc4 25. De4-a8+ Ke8-e7 26. Tg1-g3 Dh3-f5 27. Tb1-d1 Pf6-d5 28. Kh1-g2 Ld6xg3 29. h2xg3 Pd5-e3+ 30. f2xe3 Df5-c2+ 31. Kg2-h3 Dc2xd1 32. Da8-b7+ Ke7-e8 33. Lh8-d4 h7-h5 34. Kh3-h4
Hoe gaat wit dit overleven, maar let op het duurt niet lang meer.
34. … Dd1-h1+ 35. Kh4-g5 Dh1-h3 36. g3-g4 h5xg4 37. Ld4-f6 en zwart gaf op.
Ivanov-Karpov
1.e2-e4 c7-c5 2. Pg1-f3 e7-e6 3. d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 a7-a6 5. Pb1-c3 b7-b5 6. Lf1-d3 Lc8-b7 7. O-O Pg8-e7 8. Kg1-h1 Pb8-c6 9. Pd4xc6 Pe7xc6 10. Dd1-g4 h7-h5 11. Dg4-e2 Pc6-e5 12. f2-f4 Pe5-g4 13. Tf1-f3 Dd8-h4 14. h2-h3 Lf8-c5 15. Lc1-d2 g7-g6 16. Ta1-f1 Dh4–e7 17. a2-a3 f7-f5 18. Tf1-e1 De7-f8 19. b2-b4 Lc5-d4 20. a3-a4 Ta8-c8 21. Pc3-d1 Dd8-f6 22. c2-c3 Ld4-a7 23. a4xb5 a6xb5 24. e4xf5 g6xf5 25. Ld3xb5 Lb7xf3 26. De2xf3 Tc8-c7 27. c3-c4 La7-d4 28. Df3-d5!
Een sterke zet. Plotseling neemt de dame deel aan de aanval.
28. … Ke8-d8 29. Dd5-d6 Pg4-f2+ 30. Pd1xf2 Ld4xf2 31. Ld2-e3 Lf2xe3 32. Te1xe3 Df6-e7 33. Dd6-d2 Kd8-e8 34. Dd2-d4 Th8-g8 35. Dd4-b6 De7-g7 36. Db6xe6+! Ke8-d8 37. De6-d5 Tc7-a7 38. Te3-d3 Ta7-a1+ 39. Kh1-h2 Ta1-a2 40. Lb5-c6 Ta2-a7 41. Dd5-c5 Ta7-c7 42. Dc5-b6 Kd8-c8 en zwart gaf het tegelijkertijd op.
Euwe-Yates (1928)
1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 a7-a6 4. Lb5-a4 Pg8-f6 5. O-O Lf8-e7 6. Dd1-e2 b7-b5 7. Lc4-b3 d7-d6 8. a2-a4 Ta8-b8 9. c2-c3 O-O 10. a4xb5 a6xb5 11. d2-d4 e5xd4 12. Pf3xd4 Pc6xd4 13. c3xd4 Tf8-e8 14. Lc1-f4 Le7-f8 15. Pb1-d2 Lc8-b7 16. f2-f3 Pf6-d5 17. Lf4-g3 Dd8-f6 18. Lb3xd5 Lb7xd5 19. De2-d3 Ld5-c4 20. Pd2xc4 b5xc4 21. Dd3xc4 Tb8xb2 22. Ta1-a7 c7-c5 23. d4xc5 d6xc5 24. Tf1-d1 Tb2-b4 25. Dc4-d5 c5-c4 26. Lg3-d6 Lf8xd6 27. Dd5xd6 Tb4-b1 28. Ta7-d7 Tb1xd1+ 29. Dd6xd1 c4-c3 30. Dd1-d4 c3-c2 31. Dd4-c4 Df6-b6+ 32. Kg1-f1 c2-c1D+ en wit gaf op.
Het Parool, 12 september 2009