Maar meneer…

Maar meneer

Reageren kan hier.  Tevens voor aanvragen lezingen en optredens. En hier volgen enkele reacties op mijn Volkskrant-column over Stephen Hawking.

Stephen Hawking7

“Ik durf niet te beweren dat ik (…) Hawking helemaal begrepen heb, maar de notie dat ons Melkwegstelsel beslist niet alleen staat, is blijven hangen. Ons eigen Melkwegstelsel is al oneindig groot en nu ineens komen er twee geleerden die beweren dat het totale aantal Melkwegstelsels een 10 is met 500 nullen daarachter”, schrijft Max Pam over een boek van Stephen Hawking en Leonard Mlodinov (de Volkskrant, 24 dec).

Ik durf te beweren dat Pam het boek niet (helemaal) gelezen heeft. Dat onze melkweg niet alleen staat, was allang bekend. Hij is slechts een van de circa 100 miljard sterrenstelsels die samen ons heelal vormen. Oneindig groot is hij dus ook niet. Wat Hawking bedoelt, is de (theoretische) mogelijkheid dat er meerdere heelallen bestaan. Nog veel onbegrijpelijker dus, dan Pam doet vermoeden.

Reindert Brongers, Utrecht

Max Pam baseert zijn religiekritiek (VK 24 december) op het nieuwe boek “Het grote Ontwerp” van natuurkundige Stephen Hawking. Volgens mij begaat Hawking een denkfout over de reikwijdte van de fysica. Hij stelt dat de natuurwetenschappelijke methode ons kan leren waarom het heelal en wij bestaan, namelijk uitsluitend als blinde consequentie van de ijzeren natuurwetten.

Mijn kritiek: de fysica bestudeert de wereld via herhaalbare experimenten, waarnemingen, metingen en wiskundige theorievorming. De buit hiervan is mijns inziens niet de gehele werkelijkheid, maar blijft beperkt tot het fysische substraat van de natuurervaringsfeiten 1. zwaartekracht, 2. elektromagnetisme, 3. sterke kernkracht en 4. radioactiviteit.

Fysisch onderzoek negeert alle niet-meetbare aspecten, niet-kwantificeerbare, alle niet-herhaalbare waarnemingen en boven-fysische aspecten. Voorbeelden: alle sturende aspecten die in mensenlevens echt belangrijk zijn zoals schoonheid, liefde, hartstocht, haat, ambitie, jalouzie, vreugde, verdriet.

M.a.w. Hawking kijkt door een fysisch filter naar de wereld en concludeert dan dat de hypothese van een God overbodig is, maar hij beseft niet dat hij mogelijke tekenen van ‘the Lord’ al van tevoren heeft weggefilterd door z’n feitenverzamelmethode. Hij beschouwt de natuurwetten als de allesbepalende bunker rondom het heelal en de geschiedenis. Tegen deze opvatting protesteerde al in 1990 de nederlandse fysicus Arie van den Beukel in “De Dingen hebben hun Geheim” dat de fysica ontoereikend is om dit soort vragen te beantwoorden.

Overigens kan Max Pam door andere ervaringsfeiten toch wel gelijk hebben, bijvoorbeeld Gods afwezigheid in Auschwitz. Ik vroeg in 2008 bij een HOVO-college aan spreker Sobibor-overlevende Jules Schelvis “waar kun je nog in geloven?”  Hij maakte het mismoedige, alleszeggende handgebaar “geen idee!”

Wilhelm Carton, Castricum

1.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.0 00.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000. 000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 .000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.00 0.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.0 00.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000. 000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 .000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.00 0.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000

thom11