Hoe chic kun je zijn als krant

Columns

Aan Pierre Vinken, oud topman van Reed Elsevier, vroeg ik waarom de kranten het zo moeilijk hebben en hij gaf mij het volgende lijstje: “minder advertenties, minder abonnees, minder lezende jongeren, meer nieuwe media en dus ook meer kanalen voor reclame, relatief dure bezorging, stijgende productiekosten, stijgende loonkosten en tenslotte te veel kranten”.

Korter kun je de problemen niet omschrijven.

Met dit lijstje in het achterhoofd vroeg ik mij af hoe het voornemen van NRC Handelsblad moet worden ingeschat om zich te transformeren van avondkrant tot ochtendkrant. Als ik het goed heb begrepen, komt er een ochtend- en een aangepaste avondeditie, en blijft daarnaast NRC Next van dezelfde uitgever  bestaan. Nog meer productiekosten, meer distributie, meer bezorging, kortom, vanuit de kernpunten van Vinken lijkt het een heilloze onderneming.

Daar komt nog bij dat NRC Handelsblad als landelijke avondkrant de markt voor zich alleen heeft. Maar in de ochtend zal er een heftige concurrentie ontstaan met de Volkskrant en Trouw en misschien zelfs ook met De Telegraaf en het Algemeen Dagblad. Aan die strijd begint NRC Handelsblad als kleinste partij. Vanuit Vinkens kernpunt bezien dat Nederland te veel kranten bezit, zou het een wonder zijn als zo’n avontuur gaat lukken. Het ligt meer voor de hand dat het risico krankzinnig groot zal blijken, en dat NRC Handelsblad als eerste het loodje legt.

De laatste tijd maakt NRC Handelsblad een stuurloze indruk. De redactie die momenteel in Rotterdam zetelt, zou eerst naar Den Haag gaan en toen weer naar Amsterdam. Moeten al die redacteuren meeverhuizen? Fijn, als je in Rotterdam een koopwoning bezit. Decennia lang is NRC Handelsblad een krant geweest waar elke verandering op een goudschaaltje werd gewogen. Maar in de laatste drie jaar is zo’n beetje alles overhoop gehaald en lijkt de krant, zowel uiterlijk als innerlijk, in niets meer op de klassieke krant die het zo lang is geweest. Er is weinig mis met de drang om te verjongen, tenminste als je ook probeert de lezers vast te houden die jouw krant jaren lang zijn trouw geweest.

Zo las ik vorige week in NRC Handelsblad een mooi stukje van Elsbeth Etty over al die frauderende VVD’ers. Ik stuurde haar een sms-je met de tekst: “Goeie column!”, waarop ik per omgaande dit antwoord kreeg: Thanks! Ik denk dat ‘t één van mijn laatste is, want de hoofdredacteur heeft me laten weten er geen prijs meer op te stellen. Dat heb je soms met hoofdredacteuren, zoals ook jij wel eens hebt ervaren”.

Ik sms-te nog terug “je liegt het”, maar ze loog niet. Een paar dagen later, op de avond van de (NRC)-columnist in de Stadsschouwburg, werd het columnistenontslag van Elsbeth uitvoerig in het openbaar besproken. “Te oud”, was het oordeel over Etty.

Hoe chic kun je zijn als krant.

Sjeika Mozah

Aan de andere kant is er bij NRC Handelsblad een soort commerciële journalistiek binnengeslopen, die beslist een grens is overgegaan. Zo bestond de bijlage De Lux vorige week geheel uit een gratis advertentie voor architect Rem Koolhaas, die pagina’s lang de ruimte kreeg al zijn opdrachtgevers onder de kin te strijken. Moderedactrice Birgit Donker schreef een bijbehorend portret over Sjeika Mozah, één van de vrouwen van de emir van Qatar, die “in Dior-jurken het beeld in het Westen bijstelt van moslims”. De ene loftuiting buitelde over de andere en je kreeg de indruk dat de moderedactrice haar stuk aan de persdienst van Qatar ter goedkeuring had voorgelegd. Dat Qatar toch ook een boevenstaat is waar geen enkele democratie heerst – onlangs raakte een Britse vrouw al haar bezittingen kwijt omdat zij was bevallen van een “onecht” kind – las je niet terug in dat stuk. Wel zie ik Birgit Donker nog eens een enthousiaste reportage schrijven over de design-zwembaden van Asma al-Assad, de echtgenote van de Syrische dictator.

Maar toch. Zoiets las je “vroeger” niet in de kwaliteitskrant en zelfs niet in de Nieuwe Revu van Derk Sauer.

Het Parool, 29 oktober 2011