Zelf boerenkool verbouwen

Beweringen en bewijzen

De voorpagina van NRC.Next toonde gisteren geen treurende Ajax-spelers, noch zag je een foto van Poetin of Polanski. De voorpagina van NRC.Next bracht een bord boerenkool met worst.

boerenkool

Bij de boerenkool stond in handschrift geschreven: “aardappelen, zelf gekweekt”. En bij de worst stond: “gemaakt met het varken van de buren”. Nu weet ik niet wat voor buren ze bij NRC.Next hebben, maar ten aanzien van mijn eigen buren heb ik het sterke vermoeden dat zij geen varkens houden. Ik heb ze er in elk geval nooit één horen slachten.

De voorpagina bevatte ook nog deze raad: “Laat je niet verrassen door een economische malaise. Bereid je erop voor”. Ook binnenin werd de lezer op een onaangenaam perspectief getrakteerd. Er zal geen geld meer uit de muur komen, de economie stort in en het welvaartsniveau zal dramatisch dalen.

De overheid is geen geluksmachine en daarom is zelfredzaamheid het devies. Ga je eigen groenten verbouwen, dop je eigen boontjes en doe zoals Dimitry Orlov, de bestsellerauteur van De val van Amerika, die zijn appartement verkocht en een boot aanschafte met een batterij zonnepanelen. Hij is helemaal selfsupporting.

Zou vluchten nog kunnen? Aan het eind van de jaren vijftig, toen de Koude Oorlog woedde, had je een notaris die – naar ik meen Quadflieg heette – en op wiens schip je permanent een hut kon huren. Als de Russen zouden komen, stond hij klaar om met zijn huurders het zeegat uit te varen. Zover kwam het niet, want toen het geld binnen was, waagde de notaris de oversteek in zijn eentje en liet nooit meer iets van zich horen.

Zelfredzaamheid is minder sympathiek dan selfsupporting. Dat komt door het reddingselement dat de associatie oproept met een noodtoestand: sirenes,  brandweer en ambulance scheuren voorbij. Maar te laat. Zelfredzaamheid moet een woord zijn dat uit het politieke taalgebruik is voortgekomen. Het is verwant aan: je eigen broek ophouden. Niemand die je komt redden, uiteindelijk moet je het helemaal zelf doen. Praktisch alles in je eentje, zonder hulp van enigerlei instantie.

Zit een Robinson Croeso in mij, of zal ik het niet overleven?

Mijn grote handicap is natuurlijk dat ik erg onhandig ben. Een deel daarvan is gespeeld, maar deel is oprecht. Ik kan een stopcontact repareren, maar met het verwisselen van een autoband heb ik al de grootst mogelijke moeite. Voorop gesteld dat ik in het bezit kan komen van een moestuin, dan nog moet ik bekennen dat ik op het gebied van tuinieren een volstrekte leek ben. Het is wel iets waar ik mij voor schaam en nu de crisis onafwendbaar schijnt te naderen, begrijp ik pas hoe dom die beroemde regel van dichter J.C. Bloem is geweest: “Natuur is voor tevredenen of legen”. Als er geen geld met meer uit de muur komt, heb ik niets aan internet bankieren, maar wel aan eigen geteelde boerenkoel.

Jonge sla

Pas nu begint het besef tot mij door te dringen dat de overlevingsstrategie uit Jonge sla, dat beroemde gedicht van Rutger Kopland, in alle opzichten superieur is aan de houding die wordt beleden in De Dapperstraat van Bloem. Als de winkels leeg zijn en je geld niets meer waard, dan heb je niets aan die grauwe stedelijke wegen, maar zul je dankbaar zijn voor “een krop jonge sla, net geplant in september, slap nog in zijn vochtige bedje”.

Eén keer heb ik in California meegedaan aan survivaltocht. Door snel stromende riviertjes ploegen, vissen, in bomen klimmen, kruiden zoeken en daarvan een pannetje soep maken. Je oor op de grond leggen, of je die beer al hoort komen. Ik deed het voor de kinderen en was blij dat het afgelopen was. Nu heb ik er spijt van dat ik niet beter heb opgelet. Een vis kan ik schoonmaken, maar ik zou bij God niet weten hoe ik dat varken van de buren moet kelen. Het zijn trouwens zulke aardige dieren, vaak nog zindelijk ook, waardoor ik voorzie dat ik die krop sla liever uit mijn eigen mond spaar.

Toch kunnen wij maar beter gaan wennen aan de nieuwe werkelijkheid. Volgens NRC.Next moet je jezelf redden, niet uit egoïsme maar uit altruïsme, zoals je in vliegtuig eerst je eigen zuurstofmasker opzet en pas daarna je kind helpt. Hier eindigt ook dit doemdenken in politieke filosofie. Red de wereld en begin bij jezelf. Napoleon zei het al: angst en eigen belang zijn de twee hefbomen om een mens in beweging te krijgen.

De Volkskrant,  9 december 2011