The Max Pam Globe
- Sinds 1998
- 16-04-2024
- @maxpam1 volgen © Max Pam
Kavalek-Donner: rookgevechten
Schaken
Het lijkt wel of de Tsjechische grootmeester Lubomir Kavalek steeds beter gaat schrijven sinds hij in 2010 de Washington Post verruilde voor de Huffington Post. Bij de Washington Post, die moest bezuinigen, was Kavalek te veel geworden, maar mevrouw Huffington wilde de schaakrubricist graag hebben. Had Kavalek bij de Washington Post een klein hoekje, op het internet komen zijn analyses helemaal tot hun recht.
Deze week heeft Kavalek het over de vergane gewoonte om aan het schaakbord te roken. Schakend roken werd beschouwd als een onvervreemdbaar recht, al is er in geschiedenis wel tegen geprotesteerd, onder meer door Nimzowitsch.
Ooit heeft meester Lederer de grote Lasker ervan beschuldigd dat die expres rook in het gezicht van zijn tegenstanders blies, waarop Lasker zich verdedigde met het argument dat hij alleen hele goede sigaren rookte, zodat er geen sprake kon zijn van enig nadeel.
Decennia lang is roken aan het bord heel normaal geweest, tot het in 1990 door de Wereldschaakbond werd verboden. In de loop der jaren zijn de regels steeds strenger geworden. Zo kregen de Chinese spelers Wang Yue and Li Chao in 2009 een reglementaire nul, toen zij besloten voor hun onderlinge partij eerst een sigaretje op te steken.
“Stel je voor dat iemand een marathon loopt, terwijl hij ondertussen de ene sigaret na de andere rookt”, schrijft Kavalek. Toch moet je daarmee de rokende grootmeester vergelijken die voor 1990 zware toernooien speelde. “Wij leefden in de illusie”, aldus Kavalek, “dat roken ons kalm maakte en ons tevens stimuleerde in ons denken”. Kavalek zelf is jarenlang een kettingroker geweest, net als Tal en Kortsjnoj. Maar wie van allen vermoedelijk het meeste rookte, was de Nederlandse grootmeester Hein Donner. Hij rookte ongeveer drie à vier pakjes Camel per partij.
In de Huffington Post haalt Kavalek oude herinneringen op een van zijn partijen met Donner. Hij weet het nog heel precies: “Als wij tegen elkaar speelden, was ons bord gehuld in een wolk van rook”. (zie Chessbase).
De partij die Kavalek nog het meeste bij staat, is die uit het Hoogoventoernooi van 1969. Terwijl buiten de staalovens aan het Noordzeekanaal hun rookwolken uitbraakten, paften Kavalek en Donner er in de toernooizaal vrolijk op los.
Maar het werd een geweldige partij! Nog altijd zeer de moeite waard om na te spelen. Kavalek offerde drie pionnen achter elkaar, terwijl Donner tegen de storm in rokeerde. Tenslotte kwam er een stelling op het bord waarin de Tsjech een kwaliteit meer had, maar Donner bleek over voldoende compensatie te beschikken. Op de 51ste besloten de speler, kapot gerookt, tot remise. Na afloop lagen er een bergen peuken in de asbakken en bleef het nog lang onrustig in de perskamer.
Donner-Kavalek (1967)
1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 d7-d6 3. Pb1-c3 e7-e5 4. Pg1-f3 Pb8-d7 5. e2-e4 c7-c6 6. g2-g3 Lf8-e7 7. Lf1-g2 O-O 8. O-O a7-a6 9. d4-d5 c6xd5 10. c4xd5 Pd7-c5 11. Pf3-e1 a6-a5 12. f2-f3 h7-h5 13. Lc1-e3 h5-h4 14. Tf1-f2 h4xg3 15. h2xg3 b7-b6 16. Lg2-f1 Pf6-h7 17. Tf2-h2 f7-f5 18. Pe1-d3 Dd8-e8 19. Pd3xc5 b6xc5 20. Lf1-d3 De8-g6 21. Th2-g2 Ph7-g5 22. Le3xg5 Le7xg5 23. Dd1-e2 f5-f4 24. g3-g4 Lg5-h4 25. De2-f1 Kg8-f7 26. Tg2-h2 Tf8-h8 27. Df1-e2 Dg6-f6 28. Kg1-g2 Th8-h6 29. Ta1-h1 Kf7-g8 30. Ld3-b5 Ta8-a7 31. Th2-h3 Ta7-f7 32. Lb5-a6 Lc8-d7 33. La6-b5 Ld7-c8 34. Kg2-f1 Df6-d8 35. Pc3-b1 a5-a4?!
Een winstpoging, die hem duur komt te staan.
36. Pb1-d2 g7-g5 37. Lb5-a6 Lc8-d7 38. La6-b5 Ld7-c8 39. Lb5xa4 Tf7-a7 40. La4-b3 Th6-h7 41. Kf1-g2 Th7-b7 42. Th1-b1 Tb7-b4 43. a2-a3!
Wit vindt een manier op de damevleugel te beveiligen.
43. … Tb4-b8 44. Ld3-c4 Lc8-d7 45. Th2-h1 Dd8-a5 46. Lc4-d3 Ta7-b7 47. b2-b3! Tb8-f8 48. Pd2-c4 Da5-c7 49. De2-c2 Tf8-f6 50. Ld3-e2 Tb7-b8 51. Dc2-c3 Tb8-f8 52. Th1-f1 Lh4-g3 53. Dc3-a5 Dc7-c8 54. Pc4-b6 Dc8-d8 55. Le2-b5 Ld7-c8 56. b3-b4 c5xb4 57. a3xb4 Tf6-h6 58. Tf1-h1 Th6xh1 59. Tb1xh1 Lc8xg4?!
Laatste poging, maar die reikt niet ver genoeg.
60. f3xg4 f4-f3+ 61. Kg2xg3 Dd8-f6 62. Kg3-f2 Df6-f4 63. Da5-a2 Df4xg4 64. Lb5-f1 Dg4-f4 65. Lf1-h3 Df4-h4+ 66. Kf2-e3 g5-g4 67. Da2-f2 Dh4-g5+ 68. Ke3-d3 g4-g3 69. Th1-g1 g3-g2 70. Lh3xg2
en zwart gaf op.
De volgende fantastische partij is door Kavalek geanalyseerd in de Huffington Post.
Kavalek-Donner (1969)
1. e2-e4 c7-c5 2. Pg1-f3 d7-d6 3. d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6 5. Pb1-c3 a7-a6 6. Lc1-g5 e7-e6 7. f2-f4 Lf8-e7 8. Dd1-f3 Dd8-c7 9. O-O-O Pb8-d7 10. g2-g4 b7-b5 11. a2-a3 Ta8-b8 12. Lg5xf6 Pd7xf6 13. f4-f5 O-O 14. g4-g5 Pf6-d7 15. f5-f6?!
Het begin van een drie pionnenoffer.
15. … g7xf6 16. g5xf6 Pd7xf6 17. e4-e5 d6xe5 18. Pd4-c6!
Om na 18. … Lb7 19. Dg3+ Kh8 20. Pe5x! te doen met vele dreigingen.
18. … Kg8-h8! 19. Pc6xb8 Dc7xb8!
Zwart had ook 19. … Lb7 kunnen doen, maar Donner was in een vechtstemming.
20. Lf1-g2 b5-b4 21. a3xb4 Db8xb4 22. Th1-e1 Db8-f4+ 23. Df3xf4
Nog een mogelijkheid was 23. Kb1, nu wordt het in een spannende strijd remise.
23. … e5xf4 24. Lg2-f3 Le7-c5 25. Kc1-b1 Lc5-e3 26. Td1-d6 Pf6-d7 27. b2-b4 Pd7-e5 28. Lf3-e2 Lc8-b7 29. Pc3-d1 Le3-a7 30. Le2xa6 La7-b8 31. Td6-b6 Pe5-f3 32. Te1-e2 Lb7-a8 33. c2-c3 Lb8-c7 34. Tb6-b5 Lb7-e4+ 35. Te2xe4 Pf3-d2+ 36. Kb1-c2 Pd2xe4 37. Tb5-b7 Lc7-b8 38. La6-d3 f7-f5 39. Tb7-e7 e6-e5 40. c3-c4 Lb8-d6 41. Te7-e6 Ld6xb4 42. Te6xe5 Lb4-d6 43. Te5-e6 Ld6-b8 44. Ld3xe4 f5xe4 45. Te6xe4 f4-f3 46. Te4-e1 Lb8xh2 47. Te1-f1 Lh2-d6 48. Kc2-d3 Ld6-c5 49. Kd3-e4 f3-f2 50. Ke4-d3 h7-h5 51. Pd1xf2
en remise.
In het toernooiboek schreef Berry Withuis bij de volgende partij: “Na zo’n zet of tien geloofden velen er niet meer in. Ons is niet ter ore gekomen dat zwart het toch nog had kunnen redden”.
Kavalek-Donner (1973)
1. e2-e4 d7-d6 2. d2-d4 Pg8-f6 3. Pb1-d2 e7-e5 4. c2-c3 Pb8-c6 5. Pg1-f3 g7-g6 6. Lf1-b5 Lc8-d7 7. d4xe5 d6xe5
Hij had met het paard moeten slaan. Nu komt hij er niet meer aan te pas.
8. Lb5xc6! Ld7xc6 9. Pf3xe5 Dd8-d6
Ook geen pretje: 9. … Le4x 10. De2!
10. Pe5xc6 Dd6xc6 11. O-O O-O-O 12. e4-e5 Pf6-d7 13. Dd1-g4 h7-h5 14. Dg4-h3 g6-g5 15. Dh3-f5 Dc6-g6 16. Df5xg6 f7xg6 17. Pd2-e4 g5-g4 18. e5-e6 Pe4-c5 19. Pe4xc5 Lf8xc5 20. Lc1-f4 Td8-e8 21. Ta1-e1 Th8-f8 22. Te1-e4 Tf8-f6 23. Tf1-e1 g6-g5
Een laatste poging.
24. Lf4xg5 Lc5xf2+ 25. Kg1-h1 Tf6-f5 26. Te1-f1 Tf5xg5 27. Tf1xf2 Tg5-g6 28. Tf2-e2 Kc8-d8 29. e6-e7+ Kd8-d7 30. Kh1-g1 Tg6-g7 31. Kg1-f2 h5-h4 32. Te2-e3 c7-c6 33. g2-g3 h4-h3 34. Te4-d4+ Kd7-c7 35. Td4-f4 Kc7-d6 36. Te3-e4 Tg7xe7 37. Te4xe7 Te8xe7 38. Tf4xg4
en zwart gaf op.
Het Parool, 24 februari 2012