De definitie van islamofobie

Beweringen en bewijzen

Volgens een bericht in Trouw willen Nederlandse moslimorganisaties een islamofobie-register invoeren. Om vast te stellen wie of wat men daarin moet stoppen, bleek het nodig om het begrip islamofobie te definiëren.

islamofobie 3

Dankzij onderzoekster Ineke van der Valk (ethnische studie en onderwijskunde) bestaat er inmiddels een definitie, waarop de moslimorganisaties zich kunnen baseren: “Islamofobie is een historisch-maatschappelijk bepaalde ideologie die met behulp van beelden, symbolen, teksten, feiten en interpretaties een negatieve betekenis geeft aan ‘de islam’ en aan ‘moslims’”. Zoals voor veel definities uit de alfawetenschappen geldt, is ook deze weinig verhelderend.

Er staan, zoals zo vaak, veel overbodige woorden die voornamelijk zijn bedoeld om indruk te maken.

De frase “met behulp van beelden, symbolen, teksten, feiten en interpretaties” kan gevoeglijk weg, zonder dat er veel aan de definitie verandert. Dat is zoiets als: te land, ter zee en in de lucht.

Maar zelfs het weinige dat in de definitie overblijft, is nog onduidelijk.  Zo wordt er gesproken over “een negatieve betekenis”. Dat is een subjectief begrip en de vraag is dan ook: negatief in de ogen van wie? Dat iemand die een moskee in de fik steekt een islamofobe handeling verricht, dat begrijp ik, maar ik heb ook heel wat imams gezien, die in naam van “de islam” en van “de moslims” oproepen tot geweld. In mijn ogen geven zulke imams de islam een negatieve betekenis. Met andere woorden: in de definitie van mevrouw Van der Valk moeten grote groepen moslims als islamofoob worden beschouwd.

Veel zaken zijn dubbelzinnig. Negatief voor de ene, maar positief voor de ander, en vice versa. Zo is onlangs in Koeweit door het parlement een wet aangenomen, die werd vooraf gegaan met de mededeling: “Islam is een religie van tolerantie, vrede en acceptatie”. In de betreffende wet werd bepaald dat op blasfemie voortaan de doodstraf staat.  En niet alleen op belediging van Allah, maar ook op belediging van zijn profeet, zijn boodschappers en zijn vrouwen. Als ik de wet goed begrijp, geldt zij in de eerste plaats voor de moslims zelf, maar ook als christen of jood – voor zover zij nog in Koeweit wonen – is het beslist niet aan te raden iets onheus over Allah te zeggen. Persoonlijk vind ik dat de doodstraf voor blasfemie de islam een negatieve betekenis geeft en ik ben dan ook geneigd Koeweit als een islamofobe staat te beschouwen, maar misschien zie ik het verkeerd.

De definitie van mevrouw Van der Valk indachtig, weet ik ook niet goed wat ik moet vinden van de video die onlangs is verschenen op de TV-site van het The Middle East Media Research Institute (MEMRI). Op een video behandelt de sjiitische geestelijke Abdallah Al-Khilaf de vraag of sodomie is toegestaan, wanneer daarmee een jihadistisch doel wordt gediend. Een potentiële martelaar wilde namelijk explosieven in zijn anus verbergen, maar is het poepgat is – zoals men weet – tamelijk nauw en biedt hij weinig ruimte voor staven dynamiet. Teneinde de anale bergruimte te vergroten, vroeg de martelaar of hij zich mocht laten bekennen door een mede-mujehadin. Dat leek hem een goede methode de anus uit te rekken. Helaas was hij niet helemaal zeker van de morele consequenties van zijn daad.

Memri

U denkt wellicht dat hier sprake is van satire. Ik kan mij vergissen, maar de video lijkt mij levensecht en bloedserieus. Overigens zei Al-Khalif in zijn antwoord dat bij het streven naar een hoger doel soms een overtreding van een fatwa is toegestaan. Wel moet Allah na de sodomistische daad om vergeving worden gevraagd. Maar wanhoop niet: Allah zal de mujehadin niet alleen beoordelen op hun daden, maar ook op hun intenties.

Nu kun je zeggen dat Al-Khalif behoort tot het wahabisme, een extremistische tak binnen de islam. Toch spreekt ook Al-Khalif namens de islam en namens de gemeenschap van moslims, die de taak heeft geloofsgenoten in moeilijkheden te hulp te schieten. Is Al-Khalif een islamofoob?

De laatste tijd worden veel pogingen gedaan islamofobie strafbaar te stellen. In En in België hebben twee politici al een voorstel daartoe ingediend. Zij hebben acht criteria opgesteld voor “ongegronde vijandigheid” jegens de islam. In het voorstel is het bijvoorbeeld niet meer toegestaan de islam “een politieke ideologie” te noemen. Het is mij een raadsel wat daar zo vreselijk aan is. Vrijwel elke godsdienst is behalve een spirituele vereniging, een wereldlijke macht met een politieke ideologie. Ook het christen- en het jodendom.

Je hebt werkelijk geen anus nodig om dat te begrijpen.

de Volkskrant, 17 april 2013